Zigmas Zinkevičius

Zigmas Zinkevičius
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

4 stycznia 1925
Juodausiai

Data i miejsce śmierci

20 lutego 2018
Wilno

Minister edukacji i nauki Litwy
Okres

od 10 grudnia 1996
do 1 maja 1998

Przynależność polityczna

LKD

Poprzednik

Vladislavas Domarkas

Następca

Kornelijus Platelis

Multimedia w Wikimedia Commons

Zigmas Zinkevičius (ur. 4 stycznia 1925 w m. Juodausiai w rejonie wiłkomierskim, zm. 20 lutego 2018[1] w Wilnie) – litewski filolog, językoznawca, lituanista, profesor, minister edukacji i nauki w latach 1996–1998.

Życiorys

W latach 1945–1950 studiował lituanistykę na Uniwersytecie Wileńskim. W 1955 uzyskał stopień kandydata nauk filologicznych, a w 1967 stopień doktora nauk. Dwa lata później został profesorem.

Od 1946 był pracownikiem naukowym Uniwersytetu Wileńskiego. W latach 1956–1962 i 1964–1968 pełnił funkcję prodziekana wydziału historyczno-filologicznego. Od 1973 był kierownikiem katedry języka litewskiego wydziału filologicznego Uniwersytetu Wileńskiego, a w latach 1988–1991 kierownikiem katedry filologii bałtyckiej. Od 1995 do 1996 kierował instytutem języka litewskiego.

Od 10 grudnia 1996 do 1 maja 1998 kierował resortem edukacji i nauki jako minister w rządzie Gediminasa Vagnoriusa. Jako polityk związany był z Chrześcijańskimi Demokratami.

Od 1990 był członkiem Litewskiej Akademii Nauk, a od 1991 członkiem Litewskiej Katolickiej Akademii Nauk. Był również członkiem Kungliga Vitterhetsakademien, Norweskiej Akademii Nauk i Literatury oraz Łotewskiej Akademii Nauk.

W pracy naukowej zajmował się m.in. historią języka litewskiego i dialektologią. Jest autorem wielu publikacji naukowych, w tym zawartej w sześciu tomach historii języka litewskiego (1984–1995).

Postawa wobec mniejszości polskiej na Litwie

W 1988 Zigmas Zinkevičius został członkiem organizacji nacjonalistycznej Vilnija[2], której głównym celem była jak najszybsza lituanizacja Wileńszczyzny[2]. Organizację, której przewodniczył Kazimieras Garšva, określano jako antypolską[3][4].

W czasie sprawowania funkcji ministra oświaty i nauki przyczynił się do zintensyfikowania polityki lituanizacji mniejszości polskiej mieszkającej na Litwie[5]. Głosił tezę, że na Litwie nie ma Polaków, tylko „spolonizowani Litwini” lub tzw. tutejsi (lit. čiabuviai)[5][6][7]. Był także propagatorem teorii tzw. „wiczów”, według której mieszkańcy Wileńszczyzny, mający nazwiska kończące się na „-wicz” i używający dialektu polsko-białoruskiego, to w rzeczywistości etniczni Litwini[5].

W lutym 2015 był jednym z 60 sygnatariuszy listu otwartego skierowanego m.in. do prezydenta Litwy i członków rządu, w którym żądano wykluczenia Akcji Wyborczej Polaków na Litwie z koalicji rządzącej i pozbawienia posłów tej partii mandatów w Sejmie[8]. Według sygnatariuszy przedstawiciele AWPL w Semie i w Parlamencie Europejskim nieustannie dyskredytowali Litwę przed społecznością międzynarodową, twierdząc, że są prześladowani za mówienie w języku polskim i dyskryminowani, zarzucając Litwie naruszanie prawa międzynarodowego[8]. W sierpniu tegoż roku Zigmas Zinkevičius opublikował list otwarty skierowany do ministra sprawiedliwości Juozasa Bernatonisa, w którym protestował przeciwko planowanej reformie umożliwiającej Polakom na Litwie zapis nazwiska w języku polskim[9].

Amerykański historyk Theodore R. Weeks określił Zigmasa Zinkevičiusa jako sztandarowego przedstawiciela nurtu w litewskiej historiografii i językoznawstwie, który przedstawia rejon wileński jako wiecznie litewski[10]. Polski badacz Robert Boroch, recenzując pracę Zigmasa Zinkevičiusa poświęconą historii języka litewskiego, zarzucił publikacji brak obiektywizmu oraz mieszanie ideologii z faktami naukowymi[11]. Jego polityka i poglądy wywołały protesty polskiej mniejszości[5].

Wyróżnienia

Przypisy

  1. ↑ Mirė kalbininkas prof. Zigmas Zinkevičius, bernardinai.lt, 20 lutego 2018 [zarchiwizowane 2018-02-21] (lit.).
  2. ↑ a b Jundo-Kaliszewska 2013 ↓, s. 236.
  3. ↑ Dovilė Budrytė, Taming Nationalism? Political Community Building in the Post-Soviet Baltic Stat, Aldershot: Ashgate Publishing, 2005, s. 163 (ang.).
  4. ↑ Jundo-Kaliszewska 2013 ↓, s. 237.
  5. ↑ a b c d Jundo-Kaliszewska 2013 ↓, s. 234.
  6. ↑ Barbara Jundo-Kaliszewska, Zakładnicy historii. Mniejszość polska w postradzieckiej Litwie, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2019, s. 111.
  7. ↑ Oliver Danjoux, L’etat, c’est pas moi. Reframing citizenship(s) in the Baltic Republics, Lund: Uniwersytet w Lund, 2002, s. 274–275 (ang.).
  8. ↑ a b Mokslo ir kultūros atstovai reikalauja mesti iš koalicijos lenkus [online], delfi.lt, 3 lutego 2014 [dostęp 2023-01-20] (lit.).
  9. ↑ Zigmas Zinkevičius, Z. Zinkevičius. Lietuvos piliečių pavardes rašyti lenkiškomis raidėmis – nesąmonė [online], delfi.lt, 28 sierpnia 2015 [dostęp 2023-01-23] (lit.).
  10. ↑ Theodore R. Weeks, Vilnius between nations, 1795–2000, DeKalb: Northern Illinois University Press, 2015, s. 231–232 (ang.).
  11. ↑ Robert Boroch, „The History of the Lithuanian Language”, Zigmas Zinkevičius, with a Foreword by William R. Schmalstieg, translated by Ramutė Plioplys, Vilnius 1998: (recenzja), „Pamiętnik Literacki”, Nr 95/1, 2004, s. 265.

Bibliografia

Drugi rząd Gediminasa Vagnoriusa (1996–1999)
W dniu powstania
Późniejsi członkowie rządu