Zbigniew Lengren

Zbigniew Lengren
Ilustracja
Zbigniew Lengren ok. 1960 roku
Data i miejsce urodzenia

2 lutego 1919
Tuła

Data i miejsce śmierci

1 października 2003
Warszawa

Alma Mater

Politechnika Warszawska

Dziedzina sztuki

rysunek

Odznaczenia
Złoty Krzyż Zasługi Medal 10-lecia Polski Ludowej Order Uśmiechu
Multimedia w Wikimedia Commons
Grób rodziny Lengrenów na cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie

Zbigniew Lengren (ur. 2 lutego 1919 w Tule, zm. 1 października 2003 w Warszawie) – polski satyryk, grafik i rysownik, autor karykatur, aforyzmów i fraszek, a także plakatów, ilustracji książkowych i prasowych oraz scenografii teatralnych.

Przez większość kariery zawodowej związany z tygodnikiem „Przekrój”, w którym od 1946 do 2003 publikował serię rysunkową z Profesorem Filutkiem i jego psem Filusiem. Jeden z pionierów powojennego komiksu prasowego w Polsce[1].

Życiorys

Urodził się 2 lutego 1919 w Tule, w ogarniętej rewolucją bolszewicką i wojną domową Rosji[2], a dzieciństwo spędził w Toruniu. Ojciec (Juliusz) był przedstawicielem telefonicznej firmy Ericsson, a po jego śmierci matka Zbigniewa (Lucyna) wyszła za mecenasa Monne. Do 16. roku życia miał szwedzkie obywatelstwo za sprawą ojca, który był Szwedem[3].

W 1938 ukończył toruńskie Gimnazjum im. Kopernika, a następnie złożył podanie o przyjęcie na studia na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej[2]. Rozpoczęciu studiów przeszkodził wybuch II wojny światowej[2]. Powołany do Wojska Polskiego, wziął udział w wojnie obronnej, podczas której dostał się do niemieckiej niewoli[2]. Resztę wojny spędził w niemieckich obozach jenieckich i więzieniach[2].

W grudniu 1945 wrócił do Torunia, gdzie rozpoczął studia malarskie na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika[2]. Studia łączył z pracą zawodową, a dyplom ukończenia studiów otrzymał 30 czerwca 1951[2].

Oprócz działalności artystycznej związanej z szeroko rozumianą sztuką graficzną pisał teksty literackie, w tym wiersze, m.in. dla dzieci[4]. Współtworzył programy telewizyjne Telemele i Żartoteka[5]

Pomnik Filusia na toruńskim Rynku Staromiejskim

Jako karykaturzysta zadebiutował w 1944 w czasopiśmie „Stańczyk”[6]. Od 1946 współpracował z tygodnikiem „Przekrój”, w którym publikował serię rysunkową z Profesorem Filutkiem i psem Filusiem[7][a] – pierwszy odcinek ukazał się w 147. numerze pisma w lutym 1948. Współpracował również z czasopismami: „Szpilki”, „Świat”, „Trybuna Robotnicza” i „Playboy” (od lutego 1994[8]). Ilustrował książki (np. serię dla dzieci Hugh Loftinga o przygodach doktora Dolittle), tworzył filmowe plakaty (np. do filmów Zaporożec za Dunajem i Złodzieje i policjanci) i pisał utwory satyryczne (np. Drobiazgi spod pióra, Fraszki).

Otrzymał Order Uśmiechu[5]. W 1988 został laureatem nagrody karykaturzystów Złota Szpilka.

Zmarł w Warszawie, został pochowany w rodzinnym grobie na cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera K-4-58)[9].

Życie prywatne

Był mężem Zofii (1919–1989), pielęgniarki i sanitariuszki, z którą miał syna Tomasza (1945–2008), aktora, reżysera, oraz córkę Katarzynę (ur. 1951), scenografa, kostiumologa. Ich wnuczka Klara Syrewicz, córka Katarzyny i Stanisława Syrewicza jest dziennikarką, w latach 2006–2007 była redaktorem prowadzącym dodatków do „Dziennika” oraz „Polska The Times”, w latach 2008–2012 zastępcą redaktora naczelnego miesięcznika „Podróże”[10][11].

Ordery i odznaczenia

Upamiętnienie

W 2005, w 86. rocznicę urodzin artysty, odsłonięto w Toruniu niewielką kompozycję rzeźbiarską autorstwa Zbigniewa Mikielewicza, upamiętniającą toruńskie czasy Zbigniewa Lengrena. Rzeźba przedstawia psa Filusia, który trzyma w pysku melonik profesora Filutka i pilnuje parasola swego pana.

W 2022 w dawnym mieszkaniu i pracowni artysty przy ulicy Brzozowej 6/8 a w Warszawie (tzw. Lengrenówce) otwarto pracownię Muzeum Karykatury im. Eryka Lipińskiego[14].

Uwagi

  1. ↑ Filuś bywa mylony z Fafikiem, innym „Przekrojowym” czworonogiem, który był psem Mariana Eilego, redaktora naczelnego „Przekroju” w latach 1948–1969.

Przypisy

  1. ↑ Lent 2003 ↓, s. 676.
  2. ↑ a b c d e f g „Głos Uczelni” 2003 ↓, s. 15.
  3. ↑ Tomasz Raczek: Karuzela z herosami. Michałów – Grabina: Instytut Wydawniczy Latarnik, 2004, s. 196. ISBN 83-917891-8-7.
  4. ↑ Cieślikowski, Frydrychowicz i Matuszewska 1981 ↓, s. 279.
  5. ↑ a b Tomasz Raczek: Karuzela z herosami. Michałów – Grabina: Instytut Wydawniczy Latarnik, 2004, s. 198. ISBN 83-917891-8-7.
  6. ↑ a b Muzeum Karykatury im. Eryka Lipińskiego - Żartownik Lengrena [online], www.muzeumkarykatury.pl [dostęp 2023-10-26].
  7. ↑ Tomasz Raczek: Karuzela z herosami. Michałów – Grabina: Instytut Wydawniczy Latarnik, 2004, s. 197. ISBN 83-917891-8-7.
  8. ↑ Tomasz Raczek: Karuzela z herosami. Michałów – Grabina: Instytut Wydawniczy Latarnik, 2004, s. 199. ISBN 83-917891-8-7.
  9. ↑ Wyszukiwarka cmentarna – Warszawskie cmentarze
  10. ↑ Pan od humorków [online], www.weranda.pl, 1 sierpnia 2016 [dostęp 2023-10-26] (pol.).
  11. ↑ Klara Syrewicz [online], Teatr Wielki Opera Narodowa [dostęp 2023-10-26] (pol.).
  12. ↑ M.P. z 1955 r. nr 91, poz. 1144 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki” - wymieniony jako Loengren Zbigniew s. Juliusza.
  13. ↑ M.P. z 1955 r. nr 70, poz. 888 - Uchwała Rady Państwa z dnia 12 stycznia 1955 r. nr 0/105 - na wniosek Zarządu Głównego Robotniczej Spółdzielni Wydawniczej „Prasa”.
  14. ↑ Oficjalne otwarcie Lengrenówki. [w:] Urząd m.st. Warszawy [on-line]. 10 czerwca 2022. [dostęp 2022-06-10].

Bibliografia

Bibliografia podmiotu
  • Zbigniew Lengren, 100 żartów rysunkowych, Kazimierz Rudzki, Wydawnictwo Artystyczno-Graficzne RSW „Prasa”, 1956, OCLC 832678097 (pol.).
  • Zbigniew Lengren, Prof. Filutek, Wydawnictwo Artystyczno-Graficzne RSW „Prasa”, 1957, OCLC 751528955 [dostęp 2015-11-18] (pol.).
  • Zbigniew Lengren, Poradnik życiowy, Bolesław Ludwik Penciak, Wydawnictwo Artystyczno-Graficzne, 1964, OCLC 750642121 (pol.).
  • Zbigniew Lengren, Serie nie na serio, Krajowa Agencja Wydawnicza, 1987, ISBN 83-03-01997-X (pol.).
  • Zbigniew Lengren, Nie bij jej, bo się spocisz, Wydawnictwo BOSZ, 2007, ISBN 978-83-89747-62-4 [dostęp 2015-11-18] (pol.).
  • Zbigniew Lengren, Prof. Filutek 1948–1966, Szczecin: Wydawnictwo Ongrys, 2014, ISBN 978-83-61596-50-9 (pol.).
Bibliografia przedmiotu

Linki zewnętrzne