Zasłonak niebieskomiąższowy

Zasłonak niebieskomiąższowy
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

gołąbkowce

Rodzina

zasłonakowate

Rodzaj

zasłonak

Gatunek

zasłonak niebieskomiąższowy

Nazwa systematyczna
Cortinarius saturninus (Fr.) Fr.
Epicr. syst. mycol. (Upsaliae): 306 (1838) [1836-1838]
Multimedia w Wikimedia Commons

Zasłonak niebieskomiąższowy (Cortinarius saturninus (Fr.) Fr.) – gatunek grzybów należący do rodziny zasłonakowatych (Cortinariaceae)[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Cortinarius, Cortinariaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy zdiagnozował go w 1821 r. Elias Fries nadając mu nazwę Agaricus saturninus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu ten sam autor w 1838 r., przenosząc go do rodzaju Cortinarius[1].

Synonimy[2]:

  • Agaricus saturninus Fr. 1821
  • Cortinarius cohabitans P. Karst. 1878
  • Cortinarius cohabitans P. Karst. 1878 var. cohabitans
  • Cortinarius cohabitans var. urbicoides Bidaud & Fillion 2004
  • Cortinarius saturninus (Fr.) Fr. 1838 var. saturninus
  • Hydrocybe saturnina (Fr.) Ricken 1915
  • Hydrocybe saturnina (Fr.) Ricken 1915 var. saturnina

Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r., Andrzej Nespiak w 1981 r. opisywał ten gatunek jako zasłonak płonnoblaszkowy lub zasłonak ponury[3].

Morfologia

Kapelusz

Średnica 2,5–7,5 cm, za młodu tępostożkowaty, potem kolejno dzwonkowaty, łukowaty, w końcu płaski z szerokim i tępym garbem. Powierzchnia gładka, matowa, jedwabiście błyszcząca. Jest higrofaniczny; w stanie suchym ochrowobrązowy, przy brzegach kremowy, w stanie wilgotnym o barwie od czerwonawej do kasztanowobrązowej[4].

Blaszki

Szerokie i do trzonu szeroko przyrośnięte, początkowo fioletowe, potem brązowożółte, w końcu ochrowobrązowe[4].

Trzon

Wysokość 4–8 cm, grubość 6–10 mm, walcowaty z maczugowatą podstawą, kruchy, pełny. Powierzchnia w górnej części różowofioletowa, w dolnej o barwie od różowawofioletowej do jasnobrązowej z białawymi włókienkami, u starszych okazów z białawą strefą pierścieniową[4].

Miąższ

Kremowy, na szczycie trzonu i nad blaszkami jasnofioletowy. Zapach korzenny, smak łagodny[4]

Zarodniki

Wąsko elipsoidalne, umiarkowanie pokryte ostrymi brodawkowami, lekko dekstrynoidalne, o rozmiarach 8–9 (9,5) × 4,5–5 μm[5]

Występowanie i siedlisko

Znane są jego stanowiska głównie w Europie. Jest tutaj szeroko rozprzestrzeniony, nie podano jego stanowisk tylko w Europie Wschodniej i Południowowschodniej. Ponadto występuje w Kanadzie, na Alasce i Nowej Zelandii[6]. W piśmiennictwie naukowym na terenie Polski do 2003 r. podano 7 stanowisk[3]. Aktualne stanowiska tego gatunku w Polsce podaje internetowy atlas grzybów[7]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status V – gatunek zagrożony wymarciem[8].

Rośnie na ziemi w lasach iglastych, mieszanych i liściastych, często wśród mchów[3]. Szczególnie często spotykany pod świerkami, sosnami, brzozami, osikami i wierzbami[4].

Grzyb niejadalny[4].

Gatunki podobne

Zasłonak sztywny (Cortinarius rigens) ma promieniście popękany kapelusz i często nieco korzeniasty trzon[4].

Przypisy

  1. ↑ a b c Index Fungorum. [dostęp 2018-01-19]. (ang.).
  2. ↑ Species Fungorum. [dostęp 2018-01-19]. (ang.).
  3. ↑ a b c Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
  4. ↑ a b c d e f g Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
  5. ↑ Champignions du Qébec. Cortinarius saturninus/ Cortinaire saturnin. [dostęp 2018-01-19].
  6. ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2018-01-19].
  7. ↑ Aktualne stanowiska Cortinarius saturninus w Polsce. [dostęp 2018-01-19].
  8. ↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.