Xhevdet Mustafa

Xhevdet Mustafa ps. Jerry (ur. 1940, zm. 27 września 1982 we wsi Zhamë) – Albańczyk, bojownik antykomunistyczny, uczestnik nieudanej próby zamachu na Envera Hodżę.

Życiorys

W 1964 opuścił nielegalnie terytorium Albanii i udał się do Grecji, a stamtąd do Nowego Jorku, gdzie pracował w warsztacie samochodowym[1]. Tam też podjął współpracę z CIA[1]. Po przejściu szkolenia wojskowego, we wrześniu 1982 wraz z trzema innymi osobami (Sabaudin Hasnedari, Halit Bajrami, Fadil Kaceli) znalazł się w Brindisi, skąd miał przedostać się do Albanii[2]. Jeden z uczestników misji Fadil Kaceli został ranny i pozostał w Brindisi, Pozostała trójka wyruszyła z wybrzeża włoskiego łodzią motorową w nocy 24/25 września 1982 i dotarła do Albanii w rejonie Divjakë[2][3]. Grupa była uzbrojona w karabiny, pistolety, posiadała także nadajnik radiowy[1]. Prawdopodobnym celem misji było przeprowadzenie zamachu na przywódcę Albanii, Envera Hodżę[1]. Jeden z uczestników akcji Halit Bajrami był współpracownikiem Sigurimi i miał za zadanie wydać grupę w ręce swoich mocodawców[3].

O świcie 25 września w pobliżu miejsca, gdzie ukrywali się Mustafa i Hasnedari pojawiła się łódź, z której wysiadło dwóch policjantów, którzy zdjęli mundury i pozostali w strojach kąpielowych[2][3]. Mustafa otworzył do nich ogień, zabijając obu na miejscu. Trzeci policjant Sokrat Biti, który znajdował się na łódce był w stroju rybaka i dzięki temu przeżył[3]. Po tym wydarzeniu grupa podążyła w kierunku miasta Rrogozhinë, zabierając ze sobą Bitiego i planując dotrzeć do Tirany.

Na stacji kolejowej członkowie grupy zostali zauważeni przez współpracownika Sigurimi, który zwrócił uwagę na obcy akcent przybyszy i buty obcego pochodzenia, które były niedostępne dla Albańczyków i zaalarmował patrol milicji. Bajrami ujawnił przed milicjantami kim są i został zatrzymany[2]. W czasie próby zatrzymania Mustafie i Hasnedariemu udało się uciec, ale się rozdzielili. Hasnedari postrzelony, schronił się w bunkrze w pobliżu stacji kolejowego, gdzie został zastrzelony. Xhevdet Mustafa ukradł samochód dostawczy Żuk i dojechał nim do wsi Zhamë k. Lushnji. Schronił się tam w jednym z domów, biorąc mieszkającą tam rodzinę romską (kobietę i dwoje dzieci) za zakładników[3][4]. Po dwugodzinnej strzelaninie, opancerzony pojazd Sigurimi zniszczył jedną ze ścian budynku, a Mustafa zginął od strzału snajpera z karabinu wielkokalibrowego[3]. Jedyny ocalały członek misji Halit Bajrami został ujęty i postawiony przed sądem[2].

Mimo że formalnie dowódcą grupy był Hasnedari, w albańskiej propagandzie komunistycznej określano ją mianem Banda Xhevdeta Mustafy, wskazując Mustafę jako przywódcę[5]. Mimo że nikt nie przyznał się do zorganizowania akcji, albańskie media uznały przebywającego na emigracji Lekę Zogu jako organizatora całej operacji[1]. Zeznania Halita Bajramiego posłużyły jako dowód w procesie przeciwko ministrowi spraw wewnętrznych Kadri Hazbiu, który w 1983 został skazany na karę śmierci[1].

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f Jana Arsovska: Decoding Albanian Organized Crime. Culture, Politics, and Globalization. University of California Press, 2015, s. 27-28. ISBN 978-0-520-28280-3.
  2. ↑ a b c d e Rrëfimi i Halit Bajramit: Unë, njeriu i Hazbiut në bandën e Xhevdet Mustafës [online], infoarkiva.com, 2011 [zarchiwizowane z adresu 2014-05-28] (alb.).
  3. ↑ a b c d e f Afrim Imaj, Rare testimony: “Along with the detailed report, in Enver’s office, hundreds of photographs of the corpse of Xhevdet Mustafa and Haznedari arrived, with which…” [online], memorie.al (ang.).
  4. ↑ Dashnor Kaloçi, Historia e panjohur e ish-kapos së ‘bandës Xhevdet Mustafa’: “Si komunikoja me ‘kod’ me letra me Sabaudinin dhe gruaja misterioze nga Italia që na erdhi në shtëpi në ’62 [online], balkanweb.com, 2021 (alb.).
  5. ↑ Paulin Kola: The Search for Greater Albania. Hurst & Company, 2003, s. 168. ISBN 978-1-85065-596-1.

Bibliografia