Węgrzy na Ukrainie – grupa obywateli Ukrainy deklarujących narodowość węgierską. Według oficjalnych danych jej liczebność wynosi 156,6 tysięcy^[1]. Są siódmą co do wielkości diasporą węgierską na świecie. Najwięcej ukraińskich Węgrów mieszka w obwodzie zakarpackim. Na obszarze wzdłuż granicy ukraińsko-węgierskiej (Dolina Cisy) Węgrzy stanowią większość.

Dzisiejsze terytorium Zakarpacia było częścią Królestwa Węgier od momentu jego powstania w roku 1000. Od 1867 Węgry były częścią Austro–Węgier, aż do jego upadku pod koniec I wojny światowej. Po klęsce pozostałych armii węgierskich w 1919 Konferencja Pokojowa w Paryżu zawarła traktat w Trianon, który przyznał Zakarpacie nowo powstałej Czechosłowacji jako Rusi Podkarpackiej, jednej z czterech głównych regiony Czechosłowacji. Pozostałymi regionami były Czechy, Morawy i Słowacja^[2].

Podczas niemieckiej okupacji Czechosłowacji w czasie II wojny światowej, południowa część regionu została przyznana w ramach pierwszego arbitrażu wiedeńskiego. Po zajęciu Czech i Moraw 15 marca 1939 i słowackiej deklaracji niepodległego państwa, Ruś ogłosiła niepodległość (Karpato-Ukraina), ale została natychmiast zajęta, a później zaanektowana przez Węgry^[2].

W 1944 Armia Czerwona przekroczyła granice Czechosłowacji sprzed 1938 roku. Wówczas władze ZSRR odmówiły władzom czechosłowackim przywrócenie kontroli nad regionem. W czerwcu 1945 prezydent Edvard Beneš formalnie podpisał traktat scedujący ten obszar do Związku Radzieckiego. Po rozpadzie ZSRR region ten stał się częścią niepodległej Ukrainy jako Obwód zakarpacki.

Węgry były jednym z pierwszych krajów, które uznały niepodległość Ukrainy. Ówczesny prezydent Węgier, Árpád Göncz, został zaproszony do odwiedzenia regionu, a wspólna deklaracja, po której w grudniu 1991 podpisano traktat państwowy, przyznała, że etniczna mniejszość węgierska ma prawa zbiorowe i indywidualne^[3]. Traktat przewidywał zachowanie ich tożsamości etnicznej, kulturowej, językowej i religijnej. Przewidywał też edukację na wszystkich poziomach w języku ojczystym oraz udział etnicznych Węgrów we władzach lokalnych zajmujących się sprawami mniejszości.

Od 2017 roku stosunki węgiersko-ukraińskie gwałtownie się pogorszyły w związku z kwestią ukraińskiego prawa oświatowego^[4]. Ukraińska ustawa oświatowa z 2017 r.^[5] wprowadziła nauczanie dwujęzyczne w języku ukraińskim i języku mniejszości od piątej klasy w szkołach państwowych, w których uczą się dzieci należące do mniejszości narodowych, których język ojczysty jest jednym z oficjalnych języków Unii Europejskiej, w miejsce dotychczasowego nauczania w języku mniejszości. Ustawa została przyjęta za granicą z zaniepokojeniem^[6]. Sytuacja od tego czasu jest problematyczna, ponieważ Węgry nadal blokują próby integracji Ukrainy z UE i NATO w związku ze sporami o prawa mniejszości węgierskiej^[7][8].

• Tyberij Popowicz
• Wasyl Rac
• Isztwan Sekecz
• Jożef Sabo
• Ernest Kesłer
• Ołeksandr Nad´