Wsiewołod Strażewski

Wsiewołod Strażewski
Всеволод Ильич Стражевский
Ilustracja
generał dywizji generał dywizji
Data i miejsce urodzenia

21 sierpnia 1897
Wierzbołów

Data i miejsce śmierci

25 sierpnia 1973
Warszawa

Przebieg służby
Siły zbrojne

Armia Czerwona
ludowe Wojsko Polskie

Jednostki

Śląski Okręg Wojskowy

Stanowiska

dowódca okręgu wojskowego

Odznaczenia
Order Sztandaru Pracy I klasy Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski Order Krzyża Grunwaldu II klasy Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Order Krzyża Grunwaldu III klasy Krzyż Złoty Orderu Virtuti Militari Krzyż Złoty Orderu Virtuti Militari Złoty Krzyż Zasługi Srebrny Medal „Zasłużonym na Polu Chwały” Medal za Warszawę 1939–1945 Srebrny Medal „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny” Brązowy Medal „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny” Medal 10-lecia Polski Ludowej Medal „Za udział w walkach o Berlin” Srebrny Medal „Za zasługi dla obronności kraju” Odznaka Braterstwa Broni Order Lenina Order Czerwonego Sztandaru Order Czerwonego Sztandaru Order Czerwonego Sztandaru Order Wojny Ojczyźnianej I klasy Order Kutuzowa I klasy (ZSRR) Medal „Za obronę Stalingradu”
Grób Wsiewołoda Strażewskiego i jego córki Heleny na Powązkach w Warszawie

Wsiewołod Ilicz Strażewski ros. Всеволод Ильич Стражевский (ur. 21 sierpnia 1897 w Wierzbołowie na Suwalszczyźnie, zm. 25 sierpnia 1973 w Warszawie) – Rosjanin, generał porucznik Armii Czerwonej, generał dywizji ludowego Wojska Polskiego.

Życiorys

Syn urzędnika celnego Ilji (Eliasza) z Litwy i Luizy z Getwaldów, córki szwedzkiego admirała. W 1914 wraz z rodziną ewakuowany w głąb Rosji, w 1917 ukończył w Surażu seminarium nauczycielskie i pracował jako nauczyciel na terenach Rosji, a później ZSRR. W 1920 ukończył Wyższy Kurs Pedagogiczny w Moskwie. W 1918 zapisał się do RKP(b), ale z powodu szlacheckiego pochodzenia przez 3 lata był kandydatem do partii.

Od 1923 był zawodowym oficerem Armii Czerwonej, gdzie pełnił służbę jako dowódca kompanii 66 pułku piechoty 29 Dywizji Piechoty. Instruktor polityczny, a w latach 1927–1928 komisarz 86 pułku piechoty w tej dywizji. Potem na wyższych stanowiskach służbowych w Sztabie Głównym. Komendant Domu Armii Czerwonej w Smoleńsku, a od 1930 w Rostowie nad Donem. Od 1932 instruktor propagandy w Wydziale Techniczno-Bojowym Sztabu Dowodzenia Wojsk Lotniczych Armii Czerwonej, od 1933 pomocnik szefa Wydziału Organizacyjno-Mobilizacyjnego Sztabu Głównego Armii Czerwonej. W latach 1935–1938 studiował w Akademii Wojskowej im. Frunzego w Moskwie. W czerwcu 1938 roku aresztowany w ramach wielkiej czystki, ale zwolniony i formalnie przeniesiony do rezerwy. W grudniu 1940 roku powrócił do służby jako wykładowca taktyki na Wyższych Kursach Doskonalenia Szefów Sztabu.

W latach 1941–1944 walczył na frontach: Stalingradzkim, 2 Ukraińskim i 1 Białoruskim, m.in. jako szef sztabu 299 Dywizji Piechoty i 33 Gwardyjskiego Korpusu Piechoty w stopniu pułkownika. W marcu 1944 roku skierowany został w stopniu podpułkownika do Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR: zastępca szefa sztabu Armii Polskiej ds. mobilizacyjnych, potem szef sztabu 1 Armii Wojska Polskiego.

2 listopada 1944 został awansowany na stopień generała majora Armii Czerwonej, a 3 listopada generała brygady przez Krajową Radę Narodową. Od marca 1945 roku pierwszy wiceminister Obrony Narodowej. 9 sierpnia 1945 Krajowa Rada Narodowa mianowała go generałem dywizji. Potem kolejno dowódca Okręgu Wojskowego: III Poznańskiego (1946–1948), I Warszawskiego (1948–1949), IV Śląskiego (1949–1956). Od 1952 do 1956 był posłem na Sejm PRL I kadencji.

Był przewodniczącym Wojewódzkiego Komitetu Bezpieczeństwa w Poznaniu[1]. W czasie wydarzeń czerwcowych w Poznaniu brał udział w pracach sztabu gen. Popławskiego, w tym w naradzie (godz. 20, 28 czerwca 1956 roku), kiedy to padł rozkaz użycia ciężkiej artylerii w przypadku przedłużania się walk w centrum miasta[2].

28 listopada 1956 roku powrócił do ZSRR, gdzie w marcu 1957 został zdemobilizowany jako „nadmiernie spolszczony” i przeniesiony w stan spoczynku.

Życie prywatne

Przyjeżdżał często do Polski, gdzie się m.in. leczył. W 1972 osiadł w Polsce na stałe. Interesował się teatrem, kolekcjonował obrazy, grał na skrzypcach i fortepianie, malował, dużo czytał. Zmarł w Warszawie. Pochowany 29 sierpnia 1973 w Alei Zasłużonych cmentarza Wojskowego na Powązkach w Warszawie (kwatera B-2-TUJE-21)[3] wraz z córką Heleną Strażewską-Popiołek (1919–2004)[4]. W pogrzebie wzięli udział m.in. premier Piotr Jaroszewicz, sekretarz KC PZPR Stanisław Kania, wicepremier Kazimierz Olszewski, wiceminister obrony narodowej gen. Józef Urbanowicz oraz attache wojskowy, morski i lotniczy Ambasady ZSRR w Warszawie płk Walery Fiodorow. Przemówienie w imieniu kierownictwa MON wygłosił gen. dyw. Florian Siwicki - wiceminister obrony narodowej i szef Sztabu Generalnego WP[5].

Jego żoną była Olga Strażewska z d. Bova-Bosse (1899–1986), urodzona w Dźwińsku w rodzinie francuskiego pochodzenia, pochowana również na cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera B4-9-12)[6].

Wykształcenie wojskowe

Ordery i odznaczenia

Przypisy

  1. ↑ Bohdan Urbankowski, Czerwona msza czyli uśmiech Stalina, t. I, Warszawa 1998, s. 631.
  2. ↑ Poznański Czerwiec 1956, Jarosław Maciejewski (red.) i inni, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1981, s. 88, ISBN 83-210-0319-2, OCLC 830201610.
  3. ↑ Wyszukiwarka cmentarna --- Warszawskie cmentarze [online], www.cmentarzekomunalne.com.pl [dostęp 2023-05-02].
  4. ↑ Wyszukiwarka cmentarna - Warszawskie cmentarze
  5. ↑ Pogrzeb gen. Wsiewołoda Strażewskiego, "Trybuna Robotnicza" nr 205, 30 sierpnia 1973, s. 1.
  6. ↑ Wyszukiwarka cmentarna - Warszawskie cmentarze
  7. ↑ M.P. z 1947 r. nr 11, poz. 26 „w uznaniu zasług położonych w walce z niemieckim najeźdźcą oraz w odbudowie Odrodzonego Wojska Polskiego”.
  8. ↑ Aleksander Mazur, Order Krzyża Grunwaldu. Monografia historyczna, 2005, s. 330.
  9. ↑ Uchwałą Prezydium Krajowej Rady Narodowej z 11 maja 1945 za bohaterskie czyny i dzielne zachowanie się w walce z niemieckim najeźdźcą. Odznaczenia Generałów Wojska Polskiego przez Prezydium Krajowej Rady Narodowej. „Polska Zbrojna”, s. 1, 12 maja 1945.  Por. Kazimierz Konieczny, Henryk Wiewióra: Karol Świerczewski Walter. Zbiory Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie. Warszawa: Wydawnictwo „Nasza Księgarnia”, 1971, s. 263.
  10. ↑ M.P. z 1946 r. nr 26, poz. 43 „w pierwszą rocznicę wyzwolenia Warszawy zasłużonym w walce o wyzwolenie i odbudowę Stolicy (...)”.
  11. ↑ Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m.st. Warszawy, nr 5, 21 marca 1962, s. 1.
  12. ↑ Srebrne gody Śląskiego OW /w/ „Żołnierz Wolności”, nr 240, 12 października 1970, s. 4.
  13. ↑ Podpisanie umowy o przyjaźni i wzajemnej pomocy pomiędzy Polską a Jugosławią [w:] „Trybuna Robotnicza”, nr 77, 19 marca 1946, s. 1
  14. ↑ Podpisanie umowy o przyjaźni i wzajemnej pomocy pomiędzy Polską a Jugosławią [w:] „Trybuna Robotnicza”, nr 77, 19 marca 1946, s. 1

Bibliografia

  • Mała Encyklopedia Wojskowa, Wydawnictwo MON, Warszawa 1971.
  • Warszawski Okręg Wojskowy. Historia i współczesność, Wydawnictwo Bellona, Warszawa 1997.
  • H.P. Kosk, Generalicja polska, t. 2, Oficyna wydawnicza „Ajaks”, Pruszków 2001.
  • Janusz Królikowski, Generałowie i admirałowie Wojska Polskiego 1943–1990 t. III:M–S, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2010.