Witold Bayer

Witold Bayer
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

9 października 1906
Warszawa

Data i miejsce śmierci

31 maja 1992
Warszawa

Zawód, zajęcie

prawnik

Partia

Obóz Wielkiej Polski
Obóz Narodowo-Radykalny

Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury” Odznaka „Za opiekę nad zabytkami”
Multimedia w Wikimedia Commons
Grób Witolda Bayera na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie

Witold Bayer (ur. 9 października 1906 w Warszawie, zm. 31 maja 1992 tamże) – polski prawnik, adwokat, narodowiec (MW, OWP, ONR), żołnierz Związku Jaszczurczego.

Rodzina i wykształcenie

Był synem handlowców, Edgara i Adeli z domu Bober[1]. Uczęszczał do Gimnazjum im. Mikołaja Reja, a następnie rozpoczął studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego, które ukończył w 1929 roku. Brał udział w kursach: Instytutu Nauk Organizacji Pracy oraz Biura Studiów Międzynarodowych w Genewie[2].

Aktywność społeczno-polityczna

Był działaczem, a następnie prezesem Koła Prawników (ta aktywność spotkała się w 1928 roku z uznaniem dziekana Wydziału Prawa). Współuczestniczył w powołaniu do życia Międzynarodowej Konfederacji Studentów i Międzynarodowego Komitetu Studentów Prawa (w tej ostatniej organizacji pełnił funkcję prezesa)[2]. Był redaktorem naczelnym pisma „Prawo”, organu Koła Prawników[3].

Przejawiał również aktywność polityczną – działał w Młodzieży Wszechpolskiej, Obozie Wielkiej Polski i wreszcie w Obozie Narodowo-Radykalnym i Organizacji Polskiej. Z ramienia tej ostatniej struktury pełnił po Julianie Sędku funkcję komisarza na tzw. Terenie Prawniczym, by przejąć kontrolę w organizacjach prawniczych i tam realizować cele polityczne[4].

Był członkiem Komitetu Organizacyjnego Pielgrzymki Jasnogórskiej, powołanego w lutym 1934[5]. Włączył się w działalność Politycznego Klubu Dyskusyjnego im. J.L. Popławskiego (1939), którego celem było szukanie wpływów wśród środowisk robotniczych i rywalizacja z PPS[6].

Praca zawodowa

Po zakończeniu studiów był aplikantem adwokackim u Stanisława Szurleja. W 1935 zorganizował Kongres Naukowy Młodzieży Akademickiej. W 1936 zdał egzamin adwokacki. W 1937 Koło Prawników Studentów UW zaprosiło go na uniwersytet, by wygłosił referat „O przyszłości młodzieży prawniczej”. Brał także udział w dyskusji nt. „Akademicki ruch naukowy w Polsce i nowe drogi jego rozwoju”[7].

II wojna światowa

Pomimo niezdolności do służby wojskowej (wada wzroku) zgłosił się do wojska we wrześniu 1939 jako ochotnik. Od samego początku okupacji należał do ścisłego grona tworzącego konspiracyjną Organizację Polską. W grudniu 1939 reprezentował konspiracyjne środowisko narodowo-radykalne w rozmowach ze Służbą Zwycięstwu Polski, którą reprezentował Henryk Józewski. Nie znając jego tożsamości – Bayer skrytykował sanację, wymieniając właśnie nazwisko Józewskiego[8].

Kontynuacją przedwojennego tzw. Terenu Prawnego (Adwokackiego) ONR był Związek Odbudowy Prawa, skupiający prawników, którego Kierownikiem był Bayer. W ramach struktury były wydawane fachowe periodyki: „Biuletyn Prawniczy” i „Polska Myśl Prawnicza”[9]. Natomiast w ramach Służby Cywilnej Narodu w ramach Wydziału Administracyjno-Prawnego przewodził Sekcji Prawniczej, gdzie przygotowywano kadry osobowe i reformę administracyjną[10]. Jednocześnie z drugiej strony włączył się w tworzenie konspiracyjnych struktur prawników (wchodził w skład Warszawskiej Rady Adwokackiej). Razem z kolegami wspierał materialnie prawników Żydów (pomoc otrzymywali m.in. Stanisław Łazarowicz i Wacław Zybler)[11]. Zorganizował konspiracyjne Wydawnictwo Prawnicze. Na początku powstania warszawskiego kierował obroną przeciwlotniczą na ul. Wspólnej[12]. Współpracował również z Departamentem Sprawiedliwości Delegatury Rządu RP na Kraj[13].

Okres po II wojnie światowej

Już w 1945 wrócił do pracy adwokackiej, ale w listopadzie 1946 został aresztowany. W 1947 skazany na 3 lata więzienia, został skreślony z listy adwokatów. Po wyjściu na wolność był radcą prawnym („Veritas”, Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie, różne spółdzielnie). Wnioskował o przywrócenie na listę adwokatów, co uczyniono (1956). W 1961 został zrehabilitowany[14].

Był członkiem: Warszawskiej Rady Adwokackiej, Naczelnej Rady Adwokackiej i Prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej. Zainicjował lub współinicjował powstanie: Ośrodka Badawczego Adwokatury (obecnie im. Witolda Bayera), Muzeum Adwokatury Polskiej, Słownika Biograficznego Adwokatów Polskich[12].

Zorganizował sesje naukowe: „Adwokatura w latach 1939–1945” (26–28 listopada 1982)[7] i „Adwokatura w służbie nauki prawa” (7–9 listopada 1986)[15].

Spoczywa na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 199, rząd 2, grób 1)[16].

Odznaczenia

Publikacje wspomnieniowe

Przypisy

  1. ↑ E. Mazur, Szpalty pamięci: Witold Bayer (1906-1992), „Palestra”, 37, 1993, 3-4 (423-424), s. 116.
  2. ↑ a b K. Pędowski, Szpalty pamięci: Witold Bayer (1906-1992), „Palestra”, 36, 1992, 5-6 (413-414), s. 142.
  3. ↑ M. Wojtacki, Idea prawa narodowego na łamach „Prawa” (1928-1939) i „Współczesnej Myśli Prawniczej” (1935-1939), „Historia i Polityka”, 2011, nr 6 (13), s. 55.
  4. ↑ Wojciech Jerzy Muszyński, Duch młodych. Organizacja Polska i Obóz Narodowo-Radykalny w latach 1934-1944. Od studenckiej rewolty do konspiracji niepodległościowej, Warszawa: IPN, 2011, s. 54, 126, ISBN 978-83-7629-283-0, OCLC 803650487.
  5. ↑ Wojciech Jerzy Muszyński, Duch młodych. Organizacja Polska i Obóz Narodowo-Radykalny w latach 1934-1944. Od studenckiej rewolty do konspiracji niepodległościowej, Warszawa: IPN, 2011, s. 156, ISBN 978-83-7629-283-0, OCLC 803650487.
  6. ↑ Wojciech Jerzy Muszyński, Duch młodych. Organizacja Polska i Obóz Narodowo-Radykalny w latach 1934-1944. Od studenckiej rewolty do konspiracji niepodległościowej, Warszawa: IPN, 2011, s. 189, ISBN 978-83-7629-283-0, OCLC 803650487.
  7. ↑ a b P. Pluta, W 20. rocznicę śmierci adw. Witolda Bayera, www.adwokatura.pl [dostęp: 13 VIII 2017 r.]
  8. ↑ Wojciech Jerzy Muszyński, Duch młodych. Organizacja Polska i Obóz Narodowo-Radykalny w latach 1934-1944. Od studenckiej rewolty do konspiracji niepodległościowej, Warszawa: IPN, 2011, s. 208, 210, 213, ISBN 978-83-7629-283-0, OCLC 803650487.
  9. ↑ Wojciech Jerzy Muszyński, Duch młodych. Organizacja Polska i Obóz Narodowo-Radykalny w latach 1934-1944. Od studenckiej rewolty do konspiracji niepodległościowej, Warszawa: IPN, 2011, s. 259-260, ISBN 978-83-7629-283-0, OCLC 803650487.
  10. ↑ Wojciech Jerzy Muszyński, Duch młodych. Organizacja Polska i Obóz Narodowo-Radykalny w latach 1934-1944. Od studenckiej rewolty do konspiracji niepodległościowej, Warszawa: IPN, 2011, s. 274, ISBN 978-83-7629-283-0, OCLC 803650487.
  11. ↑ S. Bojemski, Sprawiedliwi wśród narodowców Polski, „Fronda”, 2001, nr 25/26, s. 334.
  12. ↑ a b K. Pędowski, Szpalty pamięci: Witold Bayer (1906-1992), „Palestra”, 36, 1992, 5-6 (413-414), s. 143.
  13. ↑ S. Bojemski, Nim Hitler runie, śmierć komunie! Wywiad antykomunistyczny Narodowych Sił Zbrojnych pod okupacją niemiecką w latach 1942-1945, Warszawa 2018, s. 58.
  14. ↑ P. Pluta, W 20. rocznicę śmierci adw. Witolda Bayera, www.adwokatura.pl [dostęp: 13 VIII 2017]
  15. ↑ W. Bayer, Adwokatura polska w służbie nauki prawa: sesja naukowa zorganizowana przez Ośrodek Badawczy Adwokatury przy NRA w dniach 7-9 listopada 1986 r.: przedmowa, „Palestra”, 31, 1987, 10 i 11 (358 i 359), s. 3–5.
  16. ↑ Cmentarz Stare Powązki: BOBER, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-03-10].

Bibliografia

Linki zewnętrzne