PROFILPELAJAR.COM

Wiktor Thommée
	generał brygady
Data i miejsce urodzenia	30 grudnia 1881 ; Święciany, gubernia wileńska, Imperium Rosyjskie
Data i miejsce śmierci	13 listopada 1962 ; Warszawa
	Przebieg służby
Lata służby	1901–1947
Siły zbrojne	Armia Imperium Rosyjskiego; Wojsko Polskie; Polskie Siły Zbrojne
Jednostki	15 Dywizja Piechoty; Okręg Korpusu Nr VIII; Okręg Korpusu Nr IV; Grupa Operacyjna „Piotrków”
Stanowiska	dowódca dywizji piechoty; dowódca okręgu korpusu; dowódca grupy operacyjnej; Armii „Łódź”
Główne wojny i bitwy	wojna rosyjsko-japońska; I wojna światowa; wojna polsko-bolszewicka; II wojna światowa (kampania wrześniowa, obrona Modlina)
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Wiktor Thommée (ur. 30 grudnia 1881 w Święcianach, zm. 13 listopada 1962 w Warszawie) – generał brygady Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Życiorys

Urodził się w Święcianach na Wileńszczyźnie w rodzinie Edwarda i Józefy z Egertów. Był starszym bratem Pawła (1888–1940), majora piechoty Wojska Polskiego, komendanta PKU Grodzisk^[1].

Kształcił w Święcianach oraz w Lidzie i Dyneburgu. Ukończył szkołę realną w Petersburgu w 1900^[2]. W 1901 wstąpił do szkoły oficerskiej (Владимирское военное училище^[3]) w Petersburgu, którą ukończył w 1904. Będąc podporucznikiem, otrzymał przydział do 124 Woroneżskiego pułku piechoty (był młodszym oficerem 10 kompanii dowodzonej przez Polaka kpt. Leona Berbeckiego), z którym wziął udział w wojnie rosyjsko-japońskiej 1904–1905^[4]. Dwukrotnie ranny, przez dłuższy czas przebywał w szpitalu, po czym podjął studia w Wyższym Instytucie Handlowym w Charkowie, zaliczając pięć semestrów. W latach 1912–1914 był słuchaczem w Wojskowej Akademii Sztabu Generalnego w Petersburgu. Od 17 lipca 1914 dowodził najpierw 9 kompanią 276 Kupiańskiego pułku 69 dywizji piechoty (rezerwowy pułk z 124 Woroneżskiego pułku 31 dywizji piechoty), a następnie batalionem 276 Kupiańskiego pułku. W 1916 został mianowany starszym adiutantem gen. sztabu 47 Korpusu na Froncie Rumuńskim.

Od 25 września 1918 był na Kubaniu oficerem operacyjnym, a od 9 listopada – p.o. szefa sztabu Wojska Polskiego na Wschodzie. Następnie pełnił funkcję kwatermistrza, I oficera sztabu oraz p.o. szefa sztabu 4 Dywizji Strzelców Polskich dowodzonej przez gen. Lucjana Żeligowskiego^[4].

Po powrocie do kraju z dywizją gen. Lucjana Żeligowskiego, przeformowaną na 10 Dywizję Piechoty, od czerwca 1919 był szefem sztabu tej dywizji^[4]. Od 22 sierpnia 1919 pełnił kolejno funkcje: szefa Oddziału III Sztabu Frontu Południowo-Zachodniego, Frontu Mazowieckiego i 1 Armii. 17 czerwca 1920 objął dowództwo 28 pułku Strzelców Kaniowskich, a następnie XIX i XX Brygady Piechoty^[4]. 10 sierpnia 1921 objął funkcję szefa sztabu Okręgu Generalnego Brześć Litewski^[5]. 20 października 1922 został I oficerem sztabu Inspektoratu Armii nr III w Toruniu^[6]. W 1923 ukończył kurs informacyjny dla wyższych dowódców przy Wyższej Szkole Wojennej w Warszawie, a w 1924 – w Centrum Wyższych Studiów Wojskowych. 15 sierpnia 1924 powierzono mu dowodzenie 15 Dywizją Piechoty w Bydgoszczy. W 1926 został skierowany do Francji na kurs wyższych dowódców, po czym ponownie objął poprzednie stanowisko. Od 24 listopada 1934 do 16 lutego 1938 był dowódcą Okręgu Korpusu nr VIII w Toruniu, po czym do 1 września 1939 dowodził Okręgiem Korpusu nr IV w Łodzi. W czasie pobytu na Pomorzu generał zaskarbił sobie znaczną popularność społeczeństwa, pomimo apodyktycznego podejścia w stosunku do niektórych podwładnych oraz prób wpływania na kształt treści ukazujących się w lokalnych mediach^[7].

W okresie II RP został osadnikiem wojskowym w powiecie brzeskim^[8].

1 września 1939 objął dowództwo Grupy Operacyjnej „Piotrków”, wchodzącej w skład Armii „Łódź” (6 września przemianowana na Grupę Operacyjną gen. Thommée). 7 września objął dowództwo nad Armią „Łódź” i skierował się ku Warszawie.

Po ciężkich walkach i nieudanej próbie przebicia się do Warszawy, generał podjął decyzję o skierowaniu Armii do Twierdzy Modlin. 13 września w Ołtarzewie odniósł lekką ranę od ostrzału niemieckiej artylerii, co jednak nie przeszkodziło mu w dotarciu jeszcze tego samego dnia wraz z podległymi oddziałami do punktu docelowego, gdzie przejął zadanie obrony twierdzy. Od 18 września trwały ataki na Modlin. 29 września, w związku z wyczerpaniem zapasów żywności, wody, lekarstw i amunicji zdecydował się na kapitulację. Akt kapitulacji przewidywał, że żołnierze nie będą traktowani jako jeńcy, lecz po złożeniu broni zostaną zwolnieni do domów, czego Niemcy nie dotrzymali i zwolnili żołnierzy dopiero w połowie listopada.

Mimo honorowych warunków kapitulacji Modlina, 7 listopada 1939 został aresztowany przez Niemców. Przebywał w kilku obozach jenieckich, m.in. w Königsteinie, Hohnsteinie, Johannisbrunnie, Murnau oraz w Dössel, gdzie 27 września 1944 został ranny w wyniku zbombardowania obozu. Próbował ucieczki. Po wyzwoleniu przedostał się do Wielkiej Brytanii.

Od kwietnia 1945 służył w Polskich Siłach Zbrojnych, lecz bez przydziału. W styczniu 1947 powrócił do Polski, gdzie zamieszkał u rodziny w Toruniu. Formalnie został przyjęty do wojska i przeniesiony w stan spoczynku, lecz bez zaopatrzenia emerytalnego. Żył w nędzy w Gdyni, czasowo pracując jako dozorca domu. Dopiero po osobistym wstawiennictwie marszałka Konstantego Rokossowskiego uzyskał należytą emeryturę i przedwojenne mieszkanie w Warszawie^[9]^[10].

Został pochowany w Alei Zasłużonych na cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera A 29-półkole I-11)^[11].

Thommée był ewangelikiem^[12]. Był żonaty z Niwą z domu Bemm (Finką), mieli jedno dziecko – córkę Violantę^[13]^[3].

W ocenie podwładnych Generał Thommée dał się poznać jako człowiek o niesłychanej energii i żołnierskim fasonie. Nie widać było po generale jakiegoś załamania się, a przeciwnie, podnosił nas wszystkich na duchu, wierząc, że sytuacja wcale nie jest beznadziejna, a kryzys wojny będzie opanowany^[14].

Awanse

podporucznik – 1904
porucznik – 1907
sztabskapitan – 1911
kapitan – 1915
podpułkownik – 1916
pułkownik – 3 maja 1922 zweryfikowany ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 70. lokatą w korpusie oficerów piechoty
generał brygady – 31 marca 1924 ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1923 i 22 lokatą
generał dywizji – pośmiertnie ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1964^[15]

Ordery i odznaczenia

Krzyż Komandorski Orderu Wojennego Virtuti Militari nr 23^[16]
Krzyż Złoty Orderu Wojennego Virtuti Militari nr 15^[16]
Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari nr 5409^[16]
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (7 listopada 1925)^[17]^[18]
Krzyż Walecznych (czterokrotnie: 1921, 1922 po raz 1 i 2)^[19]^[20]
Złoty Krzyż Zasługi (17 marca 1930)^[21]
Medal Niepodległości (16 marca 1933)^[22]
Złota Odznaka Honorowa Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej I stopnia^[23]

Upamiętnienie

W Warszawie od 1979 jego imię nosi ulica w obecnej dzielnicy Bemowo^[24]. W uznaniu zasług dla Bydgoszczy, od 1990 jedna z bydgoskich ulic nosi nazwisko generała. Nazwiskiem generała nazwana jest także ulica, przy której znajduje się Port Lotniczy Warszawa-Modlin, przy Twierdzy Modlin, której obroną dowodził we wrześniu 1939.

W 2022 na budynku przy placu Inwalidów 4/6/8 w Warszawie, w którym mieszkał, odsłonięto tablicę pamiątkową^[25].

Przypisy

↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 560.
↑ Mieczysław Bielski: Grupa Operacyjna „Piotrków” 1939. s. 414.
↑ ^a ^b 2 Pułk Piechoty Legionów – Biogram żołnierza – Thommee Wiktor [online], 2ppleg.pl [dostęp 2020-04-26] .
↑ ^a ^b ^c ^d Kolekcja GiO ↓, s. 4.
↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 35 z 3 września 1921 roku, s. 1339, jako Wiktor Tomme.
↑ Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923, s. 72.
↑ Krzysztof Drozdowski: Generał Thommée do oficera: „Weźcie stryczek i się powieście”. 2018-03-18. [dostęp 2019-01-08].
↑ Osadnicy wojskowi – lista kompletna. kresy.genealodzy.pl. s. 208. [dostęp 2015-04-10].
↑ Stowarzyszenie Spadkobierców Polskich Kombatantów II Wojny Światowej » Blog Archive Wizyta Wnuka Marszałka Konstantego Rokossowskiego (2013) – Stowarzyszenie Spadkobierców Pol... [online], sspk2ws.org.pl [dostęp 2017-11-27] (pol.).
↑ W. Białkowski, Rokossowski na ile Polak?, ISBN 83-7001-755-X, s. 229/230.
↑ Miasto st. Warszawa – Cmentarze. mapa.um.warszawa.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-12-29)]. – wyszukiwarka [dostęp 2020-04-26].
↑ Parafia Ewangelicko-Augsburska w Poznaniu – znani ewangelicy.
↑ Kolekcja GiO ↓, s. 2.
↑ Z relacji p.o. szefa sztabu 28 DP mjra Władysława Naprawy, za „Komentarze do historii polskich działań obronnych 1939 roku”, t. 2, Wyd. Czytelnik, Warszawa 1983, s. 310.
↑ Kryska-Karski i Żurakowski 1991 ↓, s. 64.
↑ ^a ^b ^c gen. bryg. Wiktor Thommée [online], dowodcy1939.wp.mil.pl [dostęp 2020-04-26] [zarchiwizowane z adresu 2009-09-03] .
↑ M.P. z 1925 r. nr 262, poz. 1082 „za wybitne zasługi, położone na polu organizacji armji oraz w dziedzinie organizacji władz i urzędów państwowych”.
↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych nr 123 z 20 listopada 1925.
↑ „W zamian za otrzymane wstążeczki biało-amarantowe b. armii gen. Hallera”, Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych L. 2097 z 1921 r. (Dziennik Personalny z 1921 r. Nr 42, s. 1666).
↑ Rozporządzenie Kierownika MSWojsk. L. 4597/22 (Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 9, s. 315).
↑ M.P. z 1930 r. nr 98, poz. 143 „za zasługi na polu organizacji i wyszkolenia wojska”.
↑ M.P. z 1933 r. nr 63, poz. 81 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
↑ Piętnastolecie L. O. P. P.. Warszawa: Wydawnictwo Zarządu Głównego Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej, 1938, s. 290.
↑ Kwiryna Handke: Słownik nazewnictwa Warszawy. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 1998, s. 351. ISBN 83-86619-97X.
↑ Michał Pawlik: Odsłonięcie tablicy gen. bryg. Wiktora Thommée. [w:] Przegląd Żoliborski [on-line]. 10 listopada 2022. [dostęp 2024-02-25].

Bibliografia

Thommee Wiktor. [w:] Kolekcja Generałów i Osobistości sygn. I.480.618 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-09-22].
Zbigniew Mierzwiński: Generałowie II Rzeczypospolitej. Warszawa 1990: Wydawnictwo Polonia, s. 315–322. ISBN 83-7021-096-1.
Waldemar Strzałkowski: Życiorysy dowódców jednostek polskich w wojnie obronnej 1939 r.. W: Tadeusz Jurga: Obrona Polski 1939. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1990. ISBN 83-211-1096-7.
Mieczysław Bielski: Grupa Operacyjna „Piotrków” 1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1991, s. 414–415. ISBN 83-11-07836-X.
Tadeusz Kryska-Karski, Stanisław Żurakowski: Generałowie Polski niepodległej. Warszawa: Editions Spotkania, 1991.
Piotr Stawecki: Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918–1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1994. ISBN 83-11-08262-6.
Jerzy Ciesielski, Zuzanna Gajowniczek, Grażyna Przytulska, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki, Robert Szczerkowski, Wanda Szumińska: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Jędrzej Tucholski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003. ISBN 83-916663-5-2.
Władysław Wyruch: Generał Wiktor Thommée. Życie i walka. Modlin: Stowarzyszenie Przyjaciół Muzeum Kampanii Wrześniowej i Twierdzy Modlin, 2010. ISBN 83-11-08262-6.
Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].

[CITEREFKsięga_Cmentarna_Charkowa2003560-1] Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 560.

[grupa-2] Mieczysław Bielski: Grupa Operacyjna „Piotrków” 1939. s. 414.

[:0-3] 2 Pułk Piechoty Legionów – Biogram żołnierza – Thommee Wiktor [online], 2ppleg.pl [dostęp 2020-04-26] .

[CITEREFKolekcja_GiOs._4-4] Kolekcja GiO ↓, s. 4.

[CITEREFDz._Pers._MSWojsk.Nr_35_z_3_września_1921_roku,_s._1339,_jako_Wiktor_Tomme-5] Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 35 z 3 września 1921 roku, s. 1339, jako Wiktor Tomme.

[6] Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923, s. 72.

[7] Krzysztof Drozdowski: Generał Thommée do oficera: „Weźcie stryczek i się powieście”. 2018-03-18. [dostęp 2019-01-08].

[8] Osadnicy wojskowi – lista kompletna. kresy.genealodzy.pl. s. 208. [dostęp 2015-04-10].

[9] Stowarzyszenie Spadkobierców Polskich Kombatantów II Wojny Światowej » Blog Archive Wizyta Wnuka Marszałka Konstantego Rokossowskiego (2013) – Stowarzyszenie Spadkobierców Pol... [online], sspk2ws.org.pl [dostęp 2017-11-27] (pol.).

[10] W. Białkowski, Rokossowski na ile Polak?, ISBN 83-7001-755-X, s. 229/230.

[11] Miasto st. Warszawa – Cmentarze. mapa.um.warszawa.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-12-29)]. – wyszukiwarka [dostęp 2020-04-26].

[12] Parafia Ewangelicko-Augsburska w Poznaniu – znani ewangelicy.

[CITEREFKolekcja_GiOs._2-13] Kolekcja GiO ↓, s. 2.

[14] Z relacji p.o. szefa sztabu 28 DP mjra Władysława Naprawy, za „Komentarze do historii polskich działań obronnych 1939 roku”, t. 2, Wyd. Czytelnik, Warszawa 1983, s. 310.

[CITEREFKryska-KarskiŻurakowski199164-15] Kryska-Karski i Żurakowski 1991 ↓, s. 64.

[:1-16] gen. bryg. Wiktor Thommée [online], dowodcy1939.wp.mil.pl [dostęp 2020-04-26] [zarchiwizowane z adresu 2009-09-03] .

[17] M.P. z 1925 r. nr 262, poz. 1082 „za wybitne zasługi, położone na polu organizacji armji oraz w dziedzinie organizacji władz i urzędów państwowych”.

[18] Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych nr 123 z 20 listopada 1925.

[19] „W zamian za otrzymane wstążeczki biało-amarantowe b. armii gen. Hallera”, Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych L. 2097 z 1921 r. (Dziennik Personalny z 1921 r. Nr 42, s. 1666).

[20] Rozporządzenie Kierownika MSWojsk. L. 4597/22 (Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 9, s. 315).

[21] M.P. z 1930 r. nr 98, poz. 143 „za zasługi na polu organizacji i wyszkolenia wojska”.

[22] M.P. z 1933 r. nr 63, poz. 81 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.

[23] Piętnastolecie L. O. P. P.. Warszawa: Wydawnictwo Zarządu Głównego Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej, 1938, s. 290.

[24] Kwiryna Handke: Słownik nazewnictwa Warszawy. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 1998, s. 351. ISBN 83-86619-97X.

[25] Michał Pawlik: Odsłonięcie tablicy gen. bryg. Wiktora Thommée. [w:] Przegląd Żoliborski [on-line]. 10 listopada 2022. [dostęp 2024-02-25].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

PROFILPELAJAR.COM

Wiktor Thommée

Życiorys

Awanse

Ordery i odznaczenia

Upamiętnienie

Przypisy

Bibliografia

Read other articles:

Guguak Tabek Sarojo, IV Koto, Agam

Sosatie

Departemen Perencanaan New South Wales

منتخب تركمانستان لكرة القدم

U.S. Route 52 in Ohio

Pope Damasus I

大字 (数字)

哈萨克斯坦总统

Філософія

Філософія

Misato Katsuragi's Reporting Plan

من هنا إلى الخلود

Mendigos del mar

Fast-neutron reactor

Honeywell TFE731

يو إف سي 61

Jan Moravec

العلاقات الباهاماسية اللاوسية

Interdikt (Kirchenrecht)

Deuxième guerre civile libyenne