Wiktor Teofil Gomulicki, pseudonim „Fantazy” (ur. 17 października1848 w Ostrołęce, zm. 14 lutego1919 w Warszawie) – polski poeta, powieściopisarz, eseista, badacz historii Warszawy, kolekcjoner. Jeden z najważniejszych twórców polskiego pozytywizmu.
Dzieciństwo, upamiętnione później w powieści dla młodzieży Wspomnienia niebieskiego mundurka (1906), spędził w Pułtusku. Uczęszczał tam do gimnazjum przy klasztorze oo. benedyktynów. Od 1864 roku mieszkał w Warszawie, gdzie ukończył gimnazjum i w roku 1866 rozpoczął studia prawnicze w Szkole Głównej. W trakcie ich trwania zadebiutował jako poeta na łamach „Tygodnika Ilustrowanego”. Gdy w roku 1869 uczelnia została przekształcona w uniwersytet rosyjski, Gomulicki porzucił naukę.
W latach 1873–1874 i 1887-1889 pracował w redakcji „Kuriera Warszawskiego”, 1875-1888 „Kuriera Codziennego”, w 1874 roku redagował „Muchę”, w 1881 roku „Kolce”, w latach 1889-1890 „Tygodnik Powszechny”, współpracował z „Prawdą”, „Świtem”, „Krajem”. W 1893 otrzymał od belgijskiej Akademii Sztuk, Umiejętności i Literatury medal pierwszej klasy i dyplom honorowy. W 1911 skazany na rok twierdzy za napisanie przedmowy do opowiadania Adama Mickiewicza (kary nie odbył dzięki amnestii dla przestępców politycznych). W 1912 r. w 30-lecie pracy pisarskiej uczczony wydaniem obszernego wyboru jego drobnych utworów pt. Pokłosie. W 1918 r. otrzymał nagrodę literacką im. Elizy Orzeszkowej. Zasłynął także jako kolekcjoner. W jego zbiorach znalazł się dorobek związanych z Warszawą grafików, Fryderyka Krzysztofa i Adolfa Fryderyka Dietrichów, zespoły odbitek dokumentujących rozwój litografii w Warszawie oraz graficzne varsaviana i teatralia.
Z Marią z domu Humięcką miał syna Romana, ucznia Szkoły Sztuk Pięknych, który w 1906 utonął w Wiśle w Warszawie[2]. Jego inny syn, Juliusz Wiktor Gomulicki (1909-2006), był historykiem literatury i eseistą, natomiast prawnuk Maurycy Gomulicki jest grafikiem i fotografem.
Twórczość
W jego twórczości największe znaczenie mają utwory poetyckie, odznaczające się finezyjną kunsztownością formy, o urozmaiconej strofice i budowie wersyfikacyjnej
(Poezje 1882,
Poezje 1886,
Nowe pieśni 1896,
Wiersze. Zbiór Nowy 1901,
Biały sztandar 1907,
Światła 1919,
Pod znakiem Syreny 1944).
Tworzył także utwory o tematyce refleksyjno-filozoficznej i pacyfistycznej. W swojej twórczości poruszał tradycje, życie codzienne i piękno Warszawy (W kamienicy „Pod Okrętem”, Schadzka, Warszawa wczorajsza). Szereg wierszy poświęcił Ostrołęce, miastu w którym się urodził (Nad błękitną moją Narwią). Pozostawił po sobie kilka powieści historycznych, mnóstwo felietonów, był również płodnym nowelistą. Będąc też tłumaczem poezji pierwszy w Polsce przekładał Ch. Baudelaire’a (Kwiaty zła). Jako jeden z nielicznych autorów z tamtego okresu głosił wielkość twórczości Norwida zamierzając opracować jego monografię.
Dzieła
Utwory swoje drukował od roku 1870, pierwsze zbiory poezji w latach 1873 i 1882, z następnych najważniejsze:
„Poezje” (1887),
„Nowe pieśni”[3] (1896), „Pieśń o Gdańsku”[4] (1900),
Chałat[6], Oracz, Nieprzespany sen pani Maciejowej, Filemon i Baucis[7] i in.) do dziś bardzo popularne, jubileuszowy wybór nowel pt. „Pokłosie” (1913).
W „Opowiadaniach o starej Warszawie” (3 t., 1900—1909, wyd. II. 2 t. 1913[15][16]) stał się piewcą stolicy Polski. Wiele ciekawych szczegółów z lat dawnych zebrał w dwóch tomach szkiców literackich: „Kłosy z polskiej niwy”[17] (1912) i „Sylwety i miniatury literackie” (1916). Zbiorowego wydania pism Gomulickiego i obszerniejszej oceny jego twórczości brak.
Był także encyklopedystą. Na prośbę Zygmunta Glogera napisał do jego Encyklopedii staropolskiej hasło Litografie polskie najdawniejsze. Jego nazwisko jako współtwórcę tej encyklopedii wymienia autor w posłowiu tomu IV[18].
Wielka Ilustrowana Encyklopedia Gutenberga (1934-1939)
Zygmunt Gloger: Encyklopedia staropolska ilustrowana. T. IV. Warszawa: Druk P. Laskauera i W.Babickiego, 1903.
Kamilla Pijanowska, Wiktor Gomulicki (1848–1919), w: Miłośnicy grafiki i ich kolekcje w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie, katalog wystawy, 6 lipca – 3 września 2006, Muzeum Narodowe w Warszawie, Warszawa 2006, s. 76–85.
