Wawrzyniec Feldt

Wawrzyniec Feldt
Laurentius Feldt
Data i miejsce urodzenia

26 lipca 1796
Dąbcze

Data i miejsce śmierci

1882
Bad Kösen

Zawód, zajęcie

filozof, matematyk, astronom

Wawrzyniec Feldt, też Laurentius Feldt (ur. 26 lipca 1796 we wsi Dąbcze k. Rydzyny, zm. 1882 w Bad Kösen) – filozof, matematyk, astronom, lektor języka polskiego na Uniwersytecie Wrocławskim oraz w Liceum Hosianum w Braniewie[1].

Życiorys

Liceum Hosianum z Wieżą Kleszą, w której prof. Feldt stworzył obserwatorium astronomiczne
Sphärische Trigonometrie (Trygonometria kulista)

Wawrzyniec (Laurentius) Feldt urodził się w 1796 roku w małej wsi Dąbcze koło Rydzyny. W Rydzynie uczęszczał do postępowego w tamtych czasach gimnazjum (fundacja Sułkowskich) z polskim językiem wykładowym w miejsce łaciny, prowadzonego przez księży pijarów. Naukę zakończył uzyskaniem matury. Następnie przez dwa lata był w Rydzynie prywatnym nauczycielem na dworze u księcia Sułkowskiego. W latach 1819–1824 studiował na Uniwersytecie Wrocławskim, gdzie został również mianowany lektorem języka polskiego. Po zdanym na Uniwersytecie Wrocławskim egzaminie państwowym pro facultate docendi został z dniem 24 stycznia 1824 mianowany profesorem nadzwyczajnym w Liceum Hosianum w Braniewie. W 1828 został mianowany profesorem zwyczajnym na wydziale filozoficznym tamże. W 1831 na Uniwersytecie w Królewcu uzyskał stopień naukowy doktora filozofii. Przez 20 lat sprawował funkcję rektora i prorektora w Liceum Hosianum w Braniewie.

W 1840 został pierwszym nauczycielem języka polskiego w Liceum Hosianum. 18 listopada 1842 wraz z regensem seminarium Karlem Ditters opracował program nauki języka polskiego dla gimnazjum i Liceum Hosianum[2].

Ponadto wiele uczynił dla uczelni, uporządkował i skatalogował zbiory biblioteki i zarządzał nią nieodpłatnie (społecznie) przez 39 lat. Pozyskał na potrzeby edukacyjne urządzenia z zakresu fizyki i astronomii. W należącej do uczelni Wieży Kleszej w 1834 założył i prowadził obserwatorium astronomiczno-meteorologiczne. Obserwatorium to funkcjonowało zaledwie przez 15 lat, ale zdążyło się trwale zapisać w historii astronomii. 15 maja 1836 roku Feldt zaobserwował w nim i opisał tzw. zaćmienie obrączkowe słońca – było to ostatnie takie zaćmienie na terytorium dzisiejszej Polski (następne takie zaćmienie w Braniewie będzie widoczne dopiero 5 listopada 2431 roku)[3][4].

W 1828 Feldt przetłumaczył na język niemiecki i wydał w Lipsku książkę polskiego astronoma i swego przyjaciela Jana Śniadeckiego zatytułowaną Trygonometria kulista[5]. Pracował również w Królewcu oraz Gdańsku, gdzie był członkiem Towarzystwa Naukowego[6][7].

Na konferencji w 1848 roku, w której uczestniczyli delegaci sześciu uniwersytetów pruskich, akademii w Münster i Liceum Hosianum, w celu omówienia kwestii zreformowania uniwersytetów niemieckich, profesor Feldt przedstawił memoriał z postulatem podniesienia rangi Liceum Hosianum w Braniewie do uniwersytetu, postulat nie doczekał się jednak pełnej realizacji (Liceum Hosianum w 1912 przekwalifikowano w państwową Akademię Królewską, a w 1919 w Państwową Akademię)[8].

Jego syn Leo Feldt był pruskim generałem.

Przypisy

  1. ↑ Deutsche Biographie, Feldt, Laurentius - Deutsche Biographie [online], deutsche-biographie.de [dostęp 2020-02-03] (niem.).
  2. ↑ Jan Obłąk, Stosunek niemieckich władz kościelnych do ludności polskiej w diecezji warmińskiej w latach 1800–1870, Lublin 1960
  3. ↑ Ernest Świerczewski, Mniej znana historia astronomii na Warmii. Zorza nad Braniewem w: Nowiny Północne nr 6/2020
  4. ↑ Gdańsk Strefa Prestiżu, Perły z Braniewa [online], Gdańsk Strefa Prestiżu, 3 czerwca 2020 [dostęp 2020-10-28] (pol.).
  5. ↑ PTMA, Urania 10/1980, Urania – Postępy Astronomii [dostęp 2020-02-03] (pol.).
  6. ↑ XLVIII Aukcja książek i grafiki, Warszawa 18 maja 2019, s. 74.
  7. ↑ Joseph Bender, Geschichte der philosophischen und theologischen Studien in Ermland: Festschrift des Koenigl. Lyceum Hosianum zu Braunsberg zu seiner fuenfzigjaehrigen Jubelfeier, sowie zur Erinnerung an das dreihundertjaehrige Bestehen der hosianischen Anstalten ueberhaupt, Gedruckt bei C. A. Heyne, 1848 [dostęp 2020-02-03] (niem.).
  8. ↑ Stanisław Achremczyk - Myśl uniwersytecka na Warmii i Mazurach [online], Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, 28 października 2013 [dostęp 2020-02-03] [zarchiwizowane z adresu 2014-04-28] (pol.).

Read other articles:

Akaler Shandhaney

Akaler Sandhane (In Search of Famine)Poster rilis teatrikalSutradaraMrinal SenProduserD. K. FilmsDitulis olehMrinal SenAmalendu ChakrabortyPemeranDhritiman ChatterjeeSmita PatilGita SenRajen TarafdarSreela MazumderRadhamohan BhattachariyaJayanta ChowdhuryDipankar DeJochhan DastidarPenata musikSalil ChowdhurySinematograferK. K. MahajanPenyuntingGangadhar NaskarTanggal rilis1980Durasi115 menitNegaraIndiaBahasaBengali Akaler Shandhaney (bahasa Bengali: আকালের সন্ধ�...

 

Gurans Himal

Gurans HimalSouthern/western aspects of ApiHighest pointPeakApiElevation7,132 m (23,399 ft)Coordinates30°00′15″N 80°56′00″E / 30.00417°N 80.93333°E / 30.00417; 80.93333GeographyGurans Himal CountryNepalParent rangeHimalayas The Gurans Himal is a small subrange of the Himalayas in far western Nepal.[1][2] It is little-known, since it does not contain any 8000 metre peaks, or even any peaks above 7,200 metres. Its highest peak i...

 

Sidi Tando

Sidi TandoLahirPariaman, Sumatera Barat, Hindia BelandaKebangsaan IndonesiaPekerjaanPengusahaKerabatAida Tando (anak)Jusman Syafii Djamal (menantu) Sidi Tando (lahir 30 Mei 1908) adalah seorang pengusaha Indonesia pada masa sebelum kemerdekaan dan berlanjut pada masa sesudah kemerdekaan atau masa Orde Lama.[1] Ia merupakan salah seorang pengusaha besar diantara sedikit pengusaha besar Indonesia lainnya pada masa Orde Lama.[2] Kehidupan Sidi Tando lahir di Sungai Limau, Pariam...

Selena Gomez

American singer, actress, and producer (born 1992) Selena GomezGomez at the White House in 2022BornSelena Marie Gomez (1992-07-22) July 22, 1992 (age 31)Grand Prairie, Texas, U.S.Occupations Singer songwriter actress producer businesswoman Years active2002–presentWorksDiscography[a]songsperformancesvideographyTitle Founder, chairwoman, and owner of Rare Beauty AwardsFull listMusical careerGenresPopdance-popelectropopInstrument(s)VocalsLabelsWalt DisneyHollywoodInterscopeFo...

 

USS Carl Vinson

US Navy Nimitz-class aircraft carrier USS Carl Vinson USS Carl Vinson in the Pacific Ocean in 2015 History United States NameCarl Vinson NamesakeCarl Vinson Ordered5 April 1974 BuilderNewport News Shipbuilding Laid down11 October 1975 Launched15 March 1980 Commissioned13 March 1982 HomeportSan Diego[1] Identification MMSI number: 369970409 Callsign: NCVV Hull number: CVN-70 Motto Vis Per Mare (Strength from the Sea) Statusin active service Badge General characteristics Class and typeN...

 

Jonathan Davis

American singer (born 1971) This article is about the lead singer of Korn. For people with similar names, see Jonathan Davis (disambiguation). Jonathan DavisDavis performing with Korn in 2018Background informationBirth nameJonathan Howsmon DavisAlso known as JD JDevil J Devil Born (1971-01-18) January 18, 1971 (age 53)Bakersfield, California, U.S.Genres Nu metal alternative metal industrial metal electronica alternative rock Occupation(s) Singer songwriter musician producer Instrument(s)...

Daftar Bupati Jembrana

Bupati Jembrana Republik IndonesiaBadge Bupati JembranaPetahanaI Nengah Tambasejak 26 Februari 2021Masa jabatan5 tahunDibentuk1959Pejabat pertamaIda Bagus Gede DostherSitus webjembranakab.go.id Berikut adalah artikel daftar nama Bupati Jembrana dari masa ke masa dimulai dari tahun 1959 sampai dengan sekarang.[1] No. Foto Nama Mulai jabatan Akhir jabatan Wakil Bupati Keterangan Ref. 1 Ida Bagus Gede Dosther 1959 1967 Bupati pertama 2 Kapten R. Syafroni 1967 1969 3 Drs. Putu Suasna...

 

Wendover Arm Canal

Wendover Arm CanalThe Stop Lock to Little Tring BridgeSpecificationsStatusPart restoredHistoryOriginal ownerGrand Junction Canal CoDate of act1794Date completed1799Date closed1897GeographyStart pointWendoverEnd pointBulbourneBranch ofGrand Union Canal The Wendover Arm Canal is part of the Grand Union Canal in England, and forms part of the British canal system. It is usually known as the Wendover Canal, but historically its builders referred to their branch canals as Arms, hence its historic...

 

Tokta

Questa voce sull'argomento sovrani mongoli è solo un abbozzo. Contribuisci a migliorarla secondo le convenzioni di Wikipedia. Tokta o Tukta o Toqta o Toqtai (in tartaro Тукта) (ante 1282 – 1312) è stato un condottiero mongolo, figlio di Mengu Temur e Khan dell'Orda d'Oro. Orda d'Oro, 1300 Indice 1 Biografia 2 Bibliografia 3 Voci correlate 4 Altri progetti Biografia Reclamò il primato sull'Orda d'oro nel 1291 e, con l'aiuto di Nogai Khan, l'ottenne. Presto i due alleati divenne...

Musa al-Sadr

Musa al-Sadrموسى الصدر Pemimpin Gerakan Amal ke-1Masa jabatan6 Juli 1974 – 31 Agustus 1978PendahuluTidak adaPenggantiHussein el-HusseiniPresiden Dewan Tertinggi Syiah Islam ke-1Masa jabatan23 Mei 1969 – 31 Agustus 1978PendahuluTidak adaPenggantiMohammad Mehdi Shamseddine Informasi pribadiLahir(1928-06-04)4 Juni 1928[1]Qom, Iran[2]Orang tuaSadr al-Din al-Sadr (ayah)KerabatIsmail as-Sadr (kakek) Haydar al-Sadr (paman) Muhammad al-Sadr (sepupu) Sad...

 

土库曼斯坦总统

土库曼斯坦总统土库曼斯坦国徽土库曼斯坦总统旗現任谢尔达尔·别尔德穆哈梅多夫自2022年3月19日官邸阿什哈巴德总统府（Oguzkhan Presidential Palace）機關所在地阿什哈巴德任命者直接选举任期7年，可连选连任首任萨帕尔穆拉特·尼亚佐夫设立1991年10月27日 土库曼斯坦土库曼斯坦政府与政治 国家政府 土库曼斯坦宪法 国旗 国徽 国歌 立法機關（英语：National Council of Turkmenistan） ...

 

2020年夏季奧林匹克運動會波蘭代表團

2020年夏季奥林匹克运动会波兰代表團波兰国旗IOC編碼POLNOC波蘭奧林匹克委員會網站olimpijski.pl（英文）（波兰文）2020年夏季奥林匹克运动会（東京）2021年7月23日至8月8日（受2019冠状病毒病疫情影响推迟，但仍保留原定名称）運動員206參賽項目24个大项旗手开幕式：帕维尔·科热尼奥夫斯基（游泳）和马娅·沃什乔夫斯卡（自行车）[1]闭幕式：卡罗利娜·纳亚（皮划艇）&#...

العلاقات الكاميرونية النمساوية

العلاقات الكاميرونية النمساوية الكاميرون النمسا   الكاميرون   النمسا تعديل مصدري - تعديل   العلاقات الكاميرونية النمساوية هي العلاقات الثنائية التي تجمع بين الكاميرون والنمسا.[1][2][3][4][5] مقارنة بين البلدين هذه مقارنة عامة ومرجعية للدولتي�...

 

John P. Fardy

US Marine Corps Medal of Honor recipient John Peter FardyMedal of Honor recipientBorn(1922-08-15)August 15, 1922Chicago, Illinois, USDiedMay 7, 1945(1945-05-07) (aged 22)Okinawa, Japanese EmpirePlace of burialHoly Sepulchre Cemetery,Chicago, IllinoisAllegiance United StatesService/branch United States Marine CorpsYears of service1943–1945Rank CorporalUnitCompany C, 1st Battalion, 1st Marines, 1st Marine DivisionBattles/warsWorld War II*Battle of Cape Gloucester*Battle of Pele...

 

Tyburn

Former manor in Middlesex, England For other uses, see Tyburn (disambiguation). Map of Tyburn gallows and immediate surroundings, from John Rocque's map of London, Westminster and Southwark (1746) Tyburn was a manor (estate) in the county of Middlesex, England, one of two which were served by the parish of Marylebone. Tyburn took its name from the Tyburn Brook, a tributary of the River Westbourne.[a] The name Tyburn, from Teo Bourne, means 'boundary stream'.[1] The parish, and...

روبرت ليروي

روبرت ليروي معلومات شخصية الميلاد 7 فبراير 1885نيويورك الوفاة 7 سبتمبر 1946 (61 سنة)   نيويورك الجنسية  الولايات المتحدة المدرسة الأم جامعة كولومبيا  الحياة العملية بداية الاحتراف 1901 التقاعد 1931 بلد الرياضة الولايات المتحدة  تعديل مصدري - تعديل   روبرت ليروي (بالإنجل�...

 

Sasuke Uchiha

Artikel ini memiliki beberapa masalah. Tolong bantu memperbaikinya atau diskusikan masalah-masalah ini di halaman pembicaraannya. (Pelajari bagaimana dan kapan saat yang tepat untuk menghapus templat pesan ini) Artikel ini hampir seluruhnya merupakan ringkasan alur. Artikel ini harus diperluas untuk menyediakan cakupan konteks dunia nyata yang lebih seimbang. Please edit the article to focus on discussing the work rather than merely reiterating the plot. (Januari 2021) (Pelajari cara dan kapa...

 

Order of the Star of Romania

Highest active State decoration of Romania Order of the Star of RomaniaOrdinul Steaua RomânieiCollar of the OrderAwarded by the King of Romania(1877–1947)The President of Romaniasince 1998TypeOrder of MeritCountryKingdom of RomaniaRomaniaEligibility(1) Civil, Military;(2) Military units;(3) Foreign citizensCriteria(1) Exceptional civil and military services to the Romanian State and the Romanian people;(2) For special acts in time of peace or for heroic acts in time of war;(3) For contribu...

Viby Jylland railway station

Railway station in Aarhus, Denmark This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Viby Jylland railway station – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (October 2021) (Learn how and when to remove this message) Not to be confused with Viby Sjælland railway station. Viby Jyllandrailway stationViby Jyll...

 

Foot Ball Club Torino 1908-1909

Voce principale: Torino Football Club. FBC TorinoStagione 1908-1909Sport calcio Squadra Torino Presidente Giovanni Secondi Prima CategoriaEliminatorie regionali Palla Dapples n. 42Vincitore Palla Dapples n. 43Vincitore Palla Dapples n. 44Vincitore Palla Dapples n. 45Vincitore Palla Dapples n. 46Vincitore[1] Palla Dapples n. 47Finalista Maggiori presenzeCampionato: Bollinger, Capra II, Debernardi I,De Fernex, Diment, Engler, Fresia,Morelli di Popolo, Rodgers, Zuffi I, Zuffi II (5...