Wara od Odry

Wara od Odry
Ilustracja
Ulotka O polskie słupy graniczne na Odrze! z 1944 roku
Wydany

7 września 1946

Gatunek

piosenka organizacji młodzieżowej

Twórca

Franciszek Pałka-Zbieniewski

Wara od Odry – piosenka Związku Walki Młodych i Związku Młodzieży Polskiej, napisana w 1946 roku przez Franciszka Pałkę-Zbieniewskiego. Powstała w reakcji na przemówienie(inne języki) Jamesa Francisa Byrnesa w Stuttgarcie, w którym zakwestionował on położenie granicy polsko-niemieckiej na Odrze i Nysie oraz pragnął uwarunkowania jej istnienia organizacją demokratycznych wyborów w Polsce. Początkowo piosenka ta przekazywana miała być ustnie między komunistycznymi działaczami Sosnowca, następnie wybrzmieć na zorganizowanej w Katowicach manifestacji potępiającej przemówienie, a potem zostać zagrana w katowickim oddziale Polskiego Radia. Z czasem zaczęła być nagrywana na płytach oraz dołączana do organizacyjnych śpiew­ników[1]. Stała się jedną popularniejszych piosenek zetwuemowców[2][3]. Śpiewana była na uroczystościach[4], protestach (np. przed konsulatem Stanów Zjednoczonych w Poznaniu[5][6])[7], a także przytaczana w prasie partyjnej[8].

Do ponownej popularyzacji utworu doszło w 1948 roku, gdy papież Pius XII wystosował 1 marca list do biskupów niemieckich, w którym ubolewał nad losem wysiedlonych z Ziem Odzyskanych Niemców. Powstała wtedy wersja zmodyfikowana utworu o silnym wydźwięku antyklerykalnym, śpiewana przez grupy członków Związku Młodzieży Polskiej ludziom wychodzącym z nabożeństw[9][10]. Jednym ze śpiewających wówczas był działający w ZMP młody Jerzy Urban[11][12].

Tekst

Wersja pierwotna

Wara od Odry, od Nysy — wara!
Od naszych granic precz!
To ziemia nasza, piastowska, stara,
Zachód — to nasza rzecz!
Nie Churchill nam wybrzeże dał,
Śląsk nasz odwiecznie był,
Ziemię tę polski żołnierz krwią zlał,
Na niej praojciec żył!
Nie zapomnimy, jak wróg nas męczył.
Milionów ran i łez!
W obronie germańskich ibermenszy
Staje dziś mister Berns.
Nie Churchill nam wybrzeże dał,
Śląsk nasz odwiecznie był!
Ziemią tą polski żołnierz krwią zlał,
Na niej praojciec żył!
Nie zastraszycie nas atomami,
Będziemy praw swych strzec!
Mur serc powstanie nad granicami,
Chociażby przyszło lec!
Nie z dyplomatów łaski tu
Nasz żołnierz pełni straż!
Odrzanej fali krew swą dali
Pradziad i ojciec nasz![1]

Wersja zmodyfikowana

Wara od Odry, od Nysy wara
Od naszych granic precz.
Ziemia to nasza, piastowska stara.
Zachód to nasza rzecz.
Nie papież nam Wybrzeże dał,
nie Śląsk biskupów był.
Ziemię tę polski żołnierz krwią zlał,
na niej praojciec żył

Refren (opcjonalny, rzekomo wymyślony przez Jerzego Urbana)

Papież — pies![11][12]

W kulturze

  • Wara od Odry odśpiewywana jest w politycznym dramacie psychologicznym Dreszcze z 1981 roku[13].

Przypisy

  1. ↑ a b Franciszek Pałka-Zbieniewski, Żyłem tu, pracowałem, pisałem piosenki, [w:] Stanisław Waliński (Red.), Wiadomości Zagłębia, R. 25, nr 14, 1980, s. 4-5 [dostęp 2024-04-04] (pol.).
  2. ↑ Mieczysław Kocent, Harcerstwo Zachodniopomorskie 1945-1950, Koszalin 2005, s. 6 [dostęp 2024-04-04] (pol.).
  3. ↑ Tomasz Szczechura (red.), Pokolenia przemian wsi polskiej, 1986, s. 124 [dostęp 2024-04-05] (pol.).
  4. ↑ Część trzecia: wywiady, publicystyka prasowa, wspomnienia. Powojenny klimat na Ziemi Lubuskiej. Antologia prasy z lat 40. XX wieku, [w:] Marceli Tureczek, Ziemia Lubuska. Społeczny wymiar dialogu o przeszłości i tożsamości, Międzyrzecz–Wschowa–Zielona Góra: Stowarzyszenie Czas A.R.T, 2014, s. 344, ISBN 978-83-63363-16-1 [dostęp 2024-04-04].
  5. ↑ Stanisław Sierpowski, Zwiazek Walki Młodych w Wielkopolsce. Wspomnienia, 1971, s. 50 [dostęp 2024-04-04] (pol.).
  6. ↑ Urząd Wojewódzki w Poznaniu, Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Poznaniu, Kronika Wielkopolski. Wydania 24–26, 1981, s. 100 [dostęp 2024-04-04] (pol.).
  7. ↑ Jan Dworaczek, Ruch młodzieżowy w regionie krakowskim w latach, 1945-1948. materiały z sesji historycznej 29. vi. 1972, Wydawnictwo Artystyczno-Graficzne RSW "Prasa-Książka-Ruch", 1973, s. 38 [dostęp 2024-04-04] (pol.).
  8. ↑ Stanisław Miśkiewicz, Tutaj zaczyna się Polska, [w:] KC PZPR., Życie partii, 9/442, 24 kwietnia 1985, s. 12 [dostęp 2024-04-04].
  9. ↑ Danuta Szmit-Zawierucha, Z Super Expressem po PRL, czyli, Tęsknota za Centralą, Veda, 2004, s. 26 [dostęp 2024-04-04] (pol.).
  10. ↑ Danuta Szmit-Zawierucha, Opowieści o Warszawie [online], 2000, s. 146 [dostęp 2024-04-04] (pol.).
  11. ↑ a b Andrzej Nowak, Kościół na Straży Polskiej Wolności. Tom 4. Czas walki z Bogiem, Biały Kruk - Księgarnia, 5 grudnia 2011, ISBN 978-83-7553-124-4 [dostęp 2024-04-04] (pol.).
  12. ↑ a b Arcana. Tomy 37–39, ARCANA, 2001, s. 89 [dostęp 2024-04-05] (pol.).
  13. ↑ Wojciech Marczewski, Dreszcze, 1. godzina 17. minuta filmu, YouTube, 23 listopada 1981 [dostęp 2024-04-04] (pol.).