Turzyca pagórkowa (Carex montana L.) – gatunekbyliny z rodziny ciborowatych. Występuje na rozległych obszarach Europy i na pojedynczych stanowiskach na Syberii. W Polsce spotykany na całym obszarze, ale traci stanowiska w wyniku zaniku i przekształceń świetlistych lasów, zarośli i muraw, które zasiedla.
Rozmieszczenie geograficzne
Zwarty zasięg obejmuje Europę od Francji po Ural, na północy po południową część Półwyspu Skandynawskiego, na południu po Alpy, Serbię i Bułgarię. Poza tym rozproszony na wyspowych stanowiskach w Hiszpanii, Wielkiej Brytanii, północnych Włoszech, na Krymie i Syberii[4]. W Polsce znany jest z licznych stanowisk, głównie na wschodzie i południowym zachodzie[5], rzadszy na północnym zachodzie i południowym wschodzie[6]. W górach sięga po regiel dolny[5]. Wiele stanowisk podawanych w literaturze ma charakter historyczny – gatunek ustępuje w wyniku zaniku i przekształceń świetlistych lasów[5].
Morfologia
Pochwy liściowe
Pokrój
Roślina o krótkim i grubym kłączu, tworząca niskie kępy. Łodygi tępokanciaste, nagie, prosto wzniesione i osiągające zwykle 10–20 cm, rzadko 40 cm wysokości[5].
Żółtawozielone, u nasady z pochwami purpurowymi do ciemnoczerwonych, włókniste, zwłaszcza przy starszych liściach. Blaszki liściowe płaskie lub słabo V-kształtne na przekroju, o szerokości 1,5–2 mm, szorstkie na brzegach[5].
Zebrane w szczytowy kwiatostan złożony o łącznej długości 2–4 cm, składający się z kłosa szczytowego zawierającego tylko kwiaty męskie oraz jednego lub dwóch kłosków dolnych z kwiatami żeńskimi. Cały kwiatostan złożony wsparty jest krótszą od niego podsadką pozbawioną pochwy. Kłos męski jest walcowaty do szerokowrzecionowatego, o długości 1–2 cm. Kłoski żeńskie są jajowate, osiągają 6–8 mm długości, są siedzące na łodydze tuż pod kłosem męskim. Kwiaty i później owoce wsparte są przysadkami czerwonobrązowymi do czarnych, z zielonym grzbietem, kształtu jajowatego, na szczycie zaostrzonymi i długości podobnej lub nieco krótszej od pęcherzyków (owoców)[5].
Jajowate pęcherzyki u dołu zwężone, na szczycie z dzióbkiem krótkim i uciętym, zielonkawe i owłosione. Osiągają 3–4 mm długości[5].
Kwiatostan
Kwiaty męskie
Kwiaty żeńskie
Owoce
Przysadka i owoc
Gatunki podobne
Z podobnych kępkowych turzyc o szczytowym kwiatostanie męskim i skupionych przy nim gęstych, jajowatych kwiatostanach żeńskich turzyca wrzosowiskowaC. ericetorum różni się łuskowatą podsadką i ciemnozielonymi liśćmi, turzyca wiosennaC. caryophyllea różni się podsadką z wyraźną pochwą, przysadki ma jaśniejsze (nigdy nie czarne), turzyca pigułkowataC. pilulifera ma jasne, brązowo-zielone do zielonych przysadki[5].
Biologia i ekologia
Turzyca pagórkowa jest byliną kwitnącą od kwietnia do czerwca, owocującą od czerwca do lipca. Rośnie w miejscach nasłonecznionych i ciepłych – w widnych lasach i zaroślach, czasem w murawach kserotermicznych. Zanika w przypadku wprowadzania w tych miejscach upraw sosny lub rozwoju bardziej cienistych lasów grądowych. Gatunek uznawany jest za wskaźnikowy dla starych lasów[5].
Zastosowanie
Bywa uprawiana jako ozdobna roślina okrywowa na terenach zieleni, w ogrodach skalnych, ale rzadko jest obecna w ofercie handlowej[5].
Przypisy
↑Michael A.M.A.RuggieroMichael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-08-08](ang.).
↑ abcdefghijPiotrP.SikorskiPiotrP. i inni, Atlas turzyc z kluczami do oznaczania gatunków, Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2020, s. 184-185, ISBN 978-83-7763-460-8, OCLC1192549889.
↑AdamA.ZającAdamA., MariaM.ZającMariaM., Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 131, ISBN 83-915161-1-3, OCLC50542006.
.jpg)
.jpg)
