Budowa pierwszych ośmiu okrętów rozpoczęła się w 1936 roku, rok później nastąpiło ich wejście do służby[1]. Planowano budowę kolejnych sześciu trałowców, których budowa miała się rozpocząć w latach 1939 (4) i 1940 (2). Ostatecznie podjęto decyzję o budowie czterech dalszych okrętów w 1940 roku, z czego do momentu niemieckiej inwazji na Holandię tylko jeden został rozpoczęty (został następnie ukończony przez Niemców i wcielony do służby w niemieckiej Kriegsmarine).
Okręty te stanowiły największe holenderskie trałowce dowojennej budowy, z racji rozmiarów i uzbrojenia przewidziane były także do służby eskortowej. Zaprojektowane były w Holandii, jako rozwinięcie i powiększenie konstrukcji wcześniejszych trałowców typu A[1]. Odznaczały się kadłubem z niskimi burtami na dziobie, przechodzącymi na śródokręciu w ściany dość wysokiej nadbudówki. Główne uzbrojenie w postaci armaty 75 mm umieszczone było na pokładzie rufowym. Uzupełniały je dwa podwójne wielkokalibrowe karabiny maszynowe, umieszczone na postumencie przed nadbudówką oraz na rufie, na końcu nadbudówki[2]. Napęd stanowiły dwie maszyny parowe potrójnego rozprężania o mocy 1600 KM, napędzające dwie śruby i pozwalające na osiągnięcie prędkości 15 węzłów[1]. Uważane były za udane okręty, jako wadę wymieniano głównie ciasnotę pomieszczeń[1].
Służba
Pierwsze cztery okręty („Jan van Amstel”, „Pieter de Bitter”, „Abraham Crijnssen”, „Eland Dubois”) po wejściu do służby w końcu 1937 roku przeszły do Holenderskich Indii Wschodnich, dalsze cztery pozostały na wodach holenderskich[1]. Jeden z okrętów, „Willem van Ewijck” zatonął 8 września 1939 roku, jeszcze przed przystąpieniem Holandii do wojny, wpływając na holenderskie miny (uszkodzeniu uległ wówczas także „Jan van Gelder”)[1]. Nazwę tę otrzymał następnie nowo budowany trałowiec, który jednak nie został ukończony przed atakiem niemieckim. Po ataku Niemiec, „Pieter Florisz” i „Abraham van der Hulst” zostały samozatopione 14 maja 1940 w Enkhuizen, a jedynie „Jan van Gelder” zdołał przejść do Wielkiej Brytanii, gdzie od 26 marca 1943 do 1945 roku był wypożyczony flocie brytyjskiej[1]. Z trałowców służących na Dalekim Wschodzie, „Jan van Amstel”, „Pieter de Bitter” i „Eland Dubois” zostały zatopione w marcu 1942, jedynie „Abraham Crijnssen” zdołał przedostać się do Australii (od 26 sierpnia 1942 do 5 maja 1943 przejściowo służył w Royal Australian Navy)[1]. „Abraham Crijnssen” i „Jan van Gelder” powróciły po wojnie do Holandii.
Do służby niemieckiej po podniesieniu z dna trafiły zatopione wcześniej trałowce „Pieter Florisz” jako M-551 i „Abraham van der Hulst” jako M-553[1]. Niemcy ukończyli również budowę „Willema van Ewijcka” (II) i wcielili go do służby jako M-552[1]. Dwa z trzech okrętów służących w Kriegsmarine dotrwały do końca wojny i zostały w 1945 roku zwrócone Holandii, by rok później wrócić do służby. Wśród nich znajdował się nieukończony w 1940 roku okręt, według początkowych założeń mający otrzymać nazwę zatopionego w wypadku „Willema van Ewijcka”, otrzymał jednak nazwę zniszczonego „Abrahama van der Hulsta”. Trzeci, M-553 został zatopiony 20 sierpnia 1944[1].
Po wojnie „Abraham Crijnssen”, „Abraham van der Hulst”, „Jan van Gelder” i „Pieter Florisz” kontynuowały służbę w Holandii. Otrzymały w 1946 roku numery taktyczne odpowiednio MV 1–4[3]. Od 1950 służyły jako okręty pomocnicze – stawiacze sieci[3]. Następnie otrzymały NATOwskie numery taktyczne: A 925–928[4]. Zostały wycofane ze służby w 1961 roku[1]. „Abraham Crijnssen” jest obecnie okrętem muzeum w Marinemuseum(inne języki) w Den Helder.
zatopiony 14 maja 1940 → niemiecki M-551 → holenderski, wycofany 1961
Jan van Gelder
G → J.60
Gusto
10. 10. 1936
27. 03. 1937
13. 09. 1937
wycofany 1961
Abraham van der Hulst
H
Gusto
13. 11. 1936
31. 05. 1937
11. 10. 1937
zatopiony 14 maja 1940 → niemiecki M-553, zatopiony 20 sierpnia 1944
Willem van Ewijck (II)
Smit
1940
16. 04. 1940
30. 08. 1940
w służbie jako niemiecki M-552 → holenderski „Abraham van der Hulst” (II), wycofany 1961
Uwagi
↑Okręty „Abraham Crijnssen” i „Jan van Gelder” zostały na początku lat 40. przezbrojone w brytyjską armatę 12-funtową kalibru 76,2 mm oraz dwie armaty przeciwlotnicze Oerlikon kalibru 20 mm.
Przypisy
↑ abcdefghijklmS. Patianin, M. Barabanow: Korabli..., s.24-25
↑Na podstawie szkicu w S. Patianin, M. Barabanow: Korabli..., s.24
↑Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995. Robert Gardiner, Stephen Chumbley (red.). Annapolis: Naval Institute Press, 1995, s. 271. ISBN 1-55750-132-7. (ang.).
Bibliografia
Jan Visser: Jan van Amstel-class. Royal Netherlands Navy Warships of World War II. [dostęp 2012-09-13]. (ang.).
H.T. Lenton: Navies of the Second World War. Royal Netherlands Navy. Londyn: Macdonald & Co, 1968. (ang.).
Siergiej Patianin, M. Barabanow. Korabli Wtoroj mirowoj wojny. WMS Niderłandow i małych stran Zapadnoj Jewropy (Bielgii, Irlandii, Islandii i Portugalii) [Корабли Второй мировой войны. ВМС Нидерландов и малых стран Западной Европы]. „Morskaja Kampanija”. Nr 2’2006, 2006. Moskwa: OOO Kollekcyja. (ros.).
.jpg)
.jpg)