Transport express régional

Logo TER
Pociąg Z 27500 należący do TER Bourgogne
Pociąg X 73900 należący do TER Alsace(inne języki)
Pociąg X 72500 należący do TER Picardie(inne języki)
Pociąg Z 24500 należący do TER Rhône-Alpes(inne języki)

Transport express régional (TER, z fr. „Ekspresowy transport regionalny”) – marka francuskich kolei państwowych SNCF, pod którą prowadzą one regionalne kolejowe przewozy pasażerskie, współfinansowane przez władze regionalne. TER jest jednocześnie kategorią pociągów na sieci SNCF.

Geneza i funkcjonowanie

Od końca lat 90. organizacja lokalnego transportu kolejowego we Francji zaczęła być powierzana radom regionów, zgodnie z ogólnymi tendencjami decentralizacyjnymi w kraju. Jedynym przewoźnikiem realizującym przewozy regionalne pozostaje monopolista SNCF, natomiast organizacją przewozów (wytyczaniem tras, układaniem rozkładów jazdy, określaniem taryf) zajmują się władze regionalne. W praktyce SNCF, jako właściciel taboru, jedyny pasażerski przewoźnik kolejowy we Francji, oraz faktyczny zarządca infrastruktury kolejowej mają spory udział również w organizacji przewozów.

Finansowanie pociągów TER odbywa się ze środków publicznych. Średnio 72% kosztów uruchomienia pociągów jest pokrywane przez rząd Francji oraz władze regionalne, wpływy z biletów pokrywają pozostałe 28% kosztów. Udział środków publicznych wykazuje tendencję wzrostową, związaną z wprowadzaniem nowych połączeń i taryf na wniosek władz regionalnych.

Niewielka rentowność transportu kolejowego jest związana przede wszystkim z nieefektywnym wykorzystaniem taboru poza godzinami szczytu oraz z niewielkimi odległościami podróży. Wypełnienie pociągów jest również dalekie od optymalnego, rzędu 66 pasażerów na pociąg.

Przekazywanie kompetencji

Przekazanie kompetencji do organizowania transportu kolejowego nastąpiło w roku 1997 w przypadku sześciu regionów Francji:

oraz w roku 1998 dla regionu Limousin. Ruch pasażerski na liniach lokalnych w tych regionach wzrósł w roku 1998 o 4,9%, podczas gdy wzrost w pozostałych regionach wyniósł 3,2%.

Pozostałe regiony podpisywały sukcesywnie tzw. umowy przejściowe (fr. conventions intermédiaires), które miały je przygotować do przejęcia organizacji przewozów lokalnych.

Historia

  • 1970: pierwsza umowa dotycząca udziału władz regionalnych w transporcie kolejowym, zawarta pomiędzy SNCF a departamentami Mozela i Meurthe i Mozela, dotycząca połączeń na trasie NancyMetzThionville pod nazwą Métrolor.
  • 30 grudnia 1982: wejście w życie ustawy precyzującej zasady regulacji transportu krajowego, zwanej LOTI (fr. Loi d’orientation sur les transports intérieurs).
  • 31 marca 1994: komisja Huberta Haenela publikuje raport Régions, SNCF: vers un renouveau du service public (pl. Regiony, SNCF – w stronę ożywienia usług publicznych).
  • 4 lutego 1995: ustawa o zagospodarowaniu i rozwoju przestrzennym określa podstawy prawne dla przekazania regionom odpowiedzialności za organizację transportu zbiorowego o znaczeniu lokalnym.
  • 19 grudnia 1996: podpisanie pierwszej umowy o organizacji transportu regionalnego (z regionem Rhodan-Alpy).

Od roku 2002 wszystkie regiony są związane z SNCF poprzez umowy eksploatacyjne, powierzające narodowemu przewoźnikowi prowadzenie pasażerskich przewozów kolejowych, za których organizację odpowiadają. W większości wypadków umowy te są zawarte na okres 5 lat i, dla większości z 22 regionów, są lub będą renegocjowane w roku 2006.

Środki przeznaczone na kolejowy transport regionalny

Poniższa tabela jest zestawieniem środków wydatkowanych przez rząd Francji, za pośrednictwem regionów, na finansowanie usług TER w wybranych regionach:

Region Budżet TER Odsetek budżetu regionu
Alzacja 220 mln € 39% (2004)
Bretania 100 mln € 14% (2005)
Burgundia 100 mln € 25% (2005)
Szampania-Ardeny 55 mln € 12,5% (2004)
Franche Comté 70 mln € 20% (2005)
Lotaryngia 250 mln € 45% (2005)
Kraj Loary 180 mln € 18% (2005)
Pikardia 130 mln € 20% (2002)
Nord-Pas-de-Calais 260 mln € 21% (2003)
Rodan-Alpy 500 mln € 30% (2005)

Powyższe sumy obejmują jedynie środki związane z uruchamianiem pociągów i nie uwzględniają wydatków na utrzymanie i modernizację infrastruktury kolejowej.

Turystyczne pociągi TER

Dziewięć linii TER otrzymało również nazwę „pociągów turystycznych” (fr. train touristique):

Linki zewnętrzne