Traganek (Astragalus L.) – rodzaj roślin należący do rodziny bobowatych (motylkowatych). Obejmuje ok. 2500 gatunków[4] głównie bylin i krzewów, występujących w Europie, Azji, Afryce i Ameryce. Rośliny z tego rodzaju cechują się pierzastymi liśćmi i barwnymi kwiatami. Na terenie Polski występuje ok. 10 gatunków, z których najczęściej spotykany jest traganek szerokolistny[5], wykorzystywany do parzenia herbat ziołowych. Niektóre gatunki z Azji zachodniej (sekcja Tragantha) dostarczają tragakanty – żywicy stosowanej w kosmetyce i przemyśle spożywczym. Część gatunków jest trująca ze względu na akumulowanie selenu[6]. Gatunki z tego rodzaju występują na terenach trawiastych, na stepach i preriach, w zaroślach, w suchych i widnych lasach, na terenach skalistych w górach[6].
Rozmieszczenie geograficzne
Rodzaj bardzo zróżnicowany i odgrywający istotną rolę w składzie flor wielu obszarów na półkuli północnej. Występuje na wszystkich kontynentach tej półkuli, poza tym także w Ameryce Południowej. Największe zróżnicowanie osiąga w centralnej i zachodniej Azji. W Turcji rośnie 370 gatunków, w całej Europie – 133[6] (w tym w Polsce 10 gatunków[5]), w Chinach jest ich ponad 400[7], w Kazachstanie – ponad 300[8]. Na obu kontynentach amerykańskich występuje w sumie około 500 gatunków[7], z czego np. w Arizonie – 72 (najbardziej zróżnicowany rodzaj w tym stanie)[6], a w Chile także ok. 70[9].
Nieparzysto lub parzysto pierzaste, z parami listków naprzeciwległych, czasem zakończone cierniem. Liście osadzone skrętolegle lub rzadko w okółkach. Przylistki są zielone lub błoniaste, wolne lub zrośnięte z ogonkiem, nierzadko pochwiasto obrastające łodygę[7].
Motylkowe, zebrane w ciasne lub luźne grona siedzące lub osadzone na długich szypułach. Kielich zrosłodziałkowy, krótko lub długo cylindryczny, powstający z 5 działek równych lub różnych długością. Płatki korony nierówne i zróżnicowane. Górny płatek tworzy żagielek, ma brzegi odgięte do tyłu. Dwa boczne płatki tworzą zaokrąglone skrzydełka otulające dolny płatek tworzący łódeczkę skrywającą pręciki i słupek. Dziewięć pręcików jest zrośniętych w rurkę, pojedynczy, najwyższy jest wolny. Słupek pojedynczy z zalążnią górną[6].
Jeden z rodzajów podrodziny bobowatych właściwychFaboideae w rzędzie bobowatychFabaceaes.l.[2] W obrębie podrodziny należy do plemienia Galegeae, podplemienia Astragalinae[10].
Według The Plant List w obrębie tego rodzaju rozróżniono 2455 gatunków, natomiast kolejnych 1549 taksonów ma status gatunków niepewnych[4].
Przypisy
↑Michael A.M.A.RuggieroMichael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20](ang.).
↑ abAstragalus. [w:] Index Nominum Genericorum [on-line]. [dostęp 2009-01-21].
↑ abAstragalus. The Plant List. [dostęp 2014-02-11]. (ang.).
↑ abcZbigniewZ.MirekZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 38, ISBN 978-83-62975-45-7.
↑ abcdefRoger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2011, s. 128. ISBN 0-333-74890-5.
↑ abcdefLangran Xu & Dietrich Podlech: Astragalus. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2014-04-10].
↑Wielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe. Warszawa: Muza SA, 1998, s. 232-234. ISBN 83-7079-778-4.
↑Karl Reiche: La flore de Chile. eFloras.org. s. 78-79. [dostęp 2014-04-10]. (hiszp.).