Towarzystwo Rolnicze dla Księstwa Cieszyńskiego

Jerzy Cienciała - inicjator, założyciel, wieloletni prezes oraz członek honorowy Towarzystwa Rolniczego dla Księstwa Cieszyńskiego
Wydział Towarzystwa Rolniczego w 1892 r.

Towarzystwo Rolnicze dla Księstwa Cieszyńskiego – polskie towarzystwo rolnicze założone w 1868 w Cieszynie na Śląsku Cieszyńskim[1].

Historia

Pierwsze zebranie poświęcone sprawie założenia Towarzystwa Rolniczego odbyło się na 6 lat przed formalnym założeniem 15 lutego 1862 w nowo założonej czytelni ludowej w Cieszynie. W ze­braniu tym wzięło udział 40 znaczniejszych gospodarzy z okolicy, którzy zamierzali powołać do życia Towarzy­stwo Rolnicze. Wybrano komitet, który miał ułożyć statut i poczynić wszelkie wstępne kroki. W jego skład weszli: Jan Goszek z Żukowa, ks. Andrzej Źlik z Cieszyna, dr Klucki, ówczesny burmistrz Cie­szyna, Jan Matuszek, rolnik z Olbrachcic oraz dr Andrzej Cinciała, notariusz w Cieszynie[2].

Już na tym pierwszym spotkaniu problemem okazał się język polski uczestników. Ksiądz Andrzej Źlik postulował aby obrady prowadzono w języku niemieckim czemu sprzeciwił się Jerzy Cienciała. Incydent opisał w pamiętnikach:

Ks. Źlik zastępował bardzo uparcie stronę nie­miecką. Wreszcie zgodzono się na taką redakcję § 8 statutu. Każdemu członkowi wolno używać przy obra­dach języków krajowych. Gdy jednak Towarzystwo głównie ma na celu podniesienie gospodarstwa wiejskiego i szerzenie nauk w związku z niem będących, co z korzyścią jedynie w języku narodowym nastąpić może, lud zaś wiejski przeważnie jest polski, dlatego te okolicz­ności przy obradach uwzględnione a wszelkie czynności Towarzystwa w polskim języku prowadzone i ogłaszane być mają.[3][2]

.

Oprócz miejscowych germanofilów tendencje germanizacyjne okazała administracja. Po przesłaniu statutów towarzystwa Rząd krajowy w Opawie odmówił ich zatwierdzenia, po­dając jako powód, że równocześnie ma zostać utworzone w Opawie Towarzystwo rolnicze, które obejmie swoją działalnością cały Śląsk, a więc oddzielne Towa­rzystwo w Cieszynie nie ma racji bytu[4].

Procedury założenia organizacji przedłużały się i przyspieszyły dopiero 5. lat później po wydaniu w Monarchii Austro-Węgierskiej 15 listopada 1867 nowej ustawy o stowarzyszeniach liberalizującej formalności. Powstanie polskiej organizacji rolniczej na Śląsku Cieszyńskim oficjalnie ogłosił Jerzy Cieńciała w 28 numerze Gwiazdki Cieszyńskiej z 1868. Ze względów politycznych proces jej legalizacji trwał 6 lat od zainicjowania w 1862[5].

W dniu 25. lipca 1868 na skutek powyższej odezwy w lokalu Czytelni ludowej w Cieszynie odbyło się kolejne zebranie organizacyjne, na którym było obec­ne ponad 70 osób. Mowę wstępną wygłosił Andrzej Kotula notariusz z Cieszyna, którego wybrano sekretarzem organizacji[6].

Statut towarzy­stwa rolniczego zatwierdzony został przez Cesarsko królewski rząd krajowy w Opawie 25 czerwca 1869. Pierwsze walne zebranie Towarzystwa Rolniczego dla Księstwa Cieszyńskiego odbyło się 7. sierpnia 1869[6].

Zarząd i członkowie

Na pierwszym zebraniu w 1868 wybrano zarząd. Przewodniczącym został Paweł Wałach z Rakowca, a później Ludwik Klucki. W skład pierwszego komitetu weszli również[6]:

Członkowie honorowi

Do 1920[1]:

Od 1920:

Przypisy

  1. ↑ a b Heczko 1938 ↓.
  2. ↑ a b Heczko 1938 ↓, s. 9.
  3. ↑ Bystroń 1900 ↓.
  4. ↑ Heczko 1938 ↓, s. 10.
  5. ↑ Heczko 1938 ↓, s. 12.
  6. ↑ a b c Heczko 1938 ↓, s. 15.

Bibliografia