PROFILPELAJAR.COM

Tlenek fosforu
Nazewnictwo
	Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
konst.	tlenek fosforu, monotlenek fosforu, tlenek fosforu(2+), tlenek fosforu(II)
podst.	oksofosfanyl
addyt.	oksydofosfor(•)
	Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	PO
Masa molowa	46,97 g/mol
	Identyfikacja
Numer CAS	14452-66-5; 12640-86-7
PubChem	6857426
SMILES
	O=[P]
InChI
	InChI=1S/OP/c1-2
	InChIKey
	LFGREXWGYUGZLY-UHFFFAOYSA-N
Niebezpieczeństwa
	Globalnie zharmonizowany system; klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
	Wiarygodne źródła oznakowania tej substancji; według kryteriów GHS są niedostępne.
	Podobne związki
Podobne związki	tlenek azotu, tlenki fosforu

Tlenek fosforu, nazwa Stocka: tlenek fosforu(II), PO – nietrwały nieorganiczny związek chemiczny z grupy tlenków fosforów, w którym fosfor występuje na II stopniu utlenienia.

Ma jeden niesparowany elektron (jest rodnikiem), jest niestabilny i bardzo reaktywny. Ze względu na nietrwałość nie został wyizolowany w czystej postaci. Powstaje obok innych tlenków fosforu podczas powolnego utleniania białego fosforu na powietrzu (bierze udział w reakcjach powodujących chemiluminescencję tego pierwiastka), a także w wyniku rozkładu innych związków fosforu (POCl
3^[2], P
2O
5^[3]) poddanych działaniu niskotemperaturowych wyładowań elektrycznych, np. w rurce Geisslera lub umieszczonych w łuku elektrycznym^[3]. Inne metody jego tworzenia to np. niskotemperaturowe spalanie par białego fosforu w strumieniu powietrza rozcieńczonego za pomocą CO
2^[4] lub reakcja białego fosforu z tlenem lub ozonem w matrycy zestalonego argonu, poddanych działaniu plazmy powstającej podczas wyładowań o częstotliwości mikrofalowej (z wykorzystaniem mikrofalowych generatorów plazmy)^[5]^[6] lub ablacji laserowej^[7].

Identyfikuje się go za pomocą metod spektralnych. Ma bardzo bogate widmo, od dalekiego ultrafioletu do dalekiej podczerwieni i mikrofal^[3]. W spektroskopii w podczerwieni daje charakterystyczne pasmo przy 1218,3 cm⁻¹^[6]. Analizę przeprowadza się bezpośrednio w fazie gazowej^[4] lub w fazie stałej, wiążąc produkt w matryce zestalonego argonu^[5].

Poza Ziemią został wykryty w 2007 r. na VY Canis Majoris, jako pierwszy związek fosforu w przestrzeni kosmicznej zawierający wiązanie fosfor–tlen (wcześniej zaobserwowano HC≡P, P≡N, PH
3 i CP)^[8].

Przypisy

↑ ^a ^b Neil G.N.G. Connelly Neil G.N.G. i inni, Nomenclature of Inorganic Chemistry. IUPAC Recommendations 2005 (Red Book), International Union of Pure and Applied Chemistry, RSC Publishing, 2005, s. 324, ISBN 978-0-85404-438-2 (ang.).
↑ R.D.R.D. Verma R.D.R.D., M.N.M.N. Dixit M.N.M.N., The D and D′ states of the PO molecule, „Canadian Journal of Physics”, 46 (18), 1968, s. 2079–2086, DOI: 10.1139/p68-555 (ang.).
↑ ^a ^b ^c YahiaY. Moussaoui YahiaY., OuridaO. Ouamerali OuridaO., George R. DeG.R.D. Maré George R. DeG.R.D., Properties of the phosphorus oxide radical, PO, its cation and anion in their ground electronic states: comparison of theoretical and experimental data, „International Reviews in Physical Chemistry”, 22 (4), 2003, s. 641–675, DOI: 10.1080/01442350310001617011 (ang.).
↑ ^a ^b KarlK. Rumpf KarlK., Über die Lenchterscheinungen bei der kalten Oxydation des Phosphors und die Bestimmung der Dissoziationsenergie des PO, „Zeitschrift für Physikalische Chemie”, 38B (1), 1938, DOI: 10.1515/zpch-1938-3839 (niem.).
↑ ^a ^b RobertR. Withnall RobertR., LesterL. Andrews LesterL., Infrared spectra of oxygen atom-phosphine reaction products trapped in solid argon, „The Journal of Physical Chemistry”, 92 (16), 1988, s. 4610–4619, DOI: 10.1021/j100327a012 (ang.).
↑ ^a ^b LesterL. Andrews LesterL., RobertR. Withnall RobertR., Matrix reactions of oxygen atoms with P₄. Infrared spectra of P₄O, P₂O, PO and PO₂, „Journal of the American Chemical Society”, 110 (17), 1988, s. 5605–5611, DOI: 10.1021/ja00225a001 (ang.).
↑ ZofiaZ. Mielke ZofiaZ., MatthewM. McCluskey MatthewM., LesterL. Andrews LesterL., Matrix reactions of P₂ and O₃ molecules, „Chemical Physics Letters”, 165 (2–3), 1990, s. 146–154, DOI: 10.1016/0009-2614(90)85420-H (ang.).
↑ DidierD. Despois DidierD., Phosphorus Monoxide, MurielM. Gargaud i inni red., [w:] Encyclopedia of Astrobiology, Berlin–Heidelberg: Springer, 2011, s. 1229–1230, DOI: 10.1007/978-3-642-11274-4_1889, ISBN 978-3-642-11271-3 (ang.).