Herb znany przynajmniej w pięciu wariantach. Opisy z wykorzystaniem klasycznych zasad blazonowania:
Tesmar I (Cesmer, Cieszmer, Ciezmer, Dusemer, Teschmer, Tesmar, Tessmer, Serce Przerażone, Przyjaciel odmienny): W polu czarnym serce czerwone, przeszyte trzema strzałami na opak, środkowa w słup, boczne w skos i skos lewy. Klejnot: nad hełmem w koronie pięć róż, dwie błękitne, trzy czerwone, pomiędzy którymi trzy strzały na opak, w wachlarz, srebrne. Labry: z prawej czerwone, podbite błękitem, z lewej błękitne, podbite czernią.
Tesmar I a (Cieszmer, Ciezmer, Dusemer, Teschmer, Tesmar, Tessmer, Przyjaciel odmienny): Pole błękitne, strzały w godle i w klejnocie nie na opak, brak róż, labry błękitne, podbite czerwonym.
Tesmar I b (Tesmar, Tessmar, Tessmer, Przyjaciel odmienny): Pole srebrne, strzały w godle i w klejnocie nie na opak, błękitne, z upierzeniem czerwonym, strzały w klejnocie skrzyżowane, brak róż, labry czerwone, podbite srebrem.
Tesmar I c (Tesmar, Przyjaciel odmienny): Barwy nieznane, serce przeszyte dwiema strzałami w krzyż skośny, brak korony i róż, w klejnocie dwie strzały na opak w wachlarz. Labry nieznanej barwy.
Tesmar I d (Tesmar, Tessmar, Przyjaciel odmienny): Pole srebrne, strzały stalowe, w klejnocie strzały bez żeleźców.
Najwcześniejsze wzmianki
Wariant I wymieniany w herbarzach: Dachnowskiego (Herbarz szlaachty Prus Królewskich), Chrząńskiego (Tablice odmian herbowych) oraz w pracach Piekosińskiego (publikacje w Heroldzi polskim oraz Wiadomościach Numizmatyczno-Archeologicznych). Wariant I a znany jest Dachnowskiegmu, Piekosińskiemu, a także Bagmihlowi (Pommersches Wappenbuch) i Żernickiemu (Der polnische Adel). Warianty I b oraz I c przytaczane są przez Nowego Siebmachera. Wariant I b używany był na Kaszubach i w Prusach Zachodnich w połowie XVII wieku, zaś wariant I c pochodzi z pieczęci Georga von Tesmar "von Bern" z 1555, z Bukowca. Wariant I d znana jest z witraża ratuszu w Lęborku, pochodzącego z 1900 roku, który ufundował Hermann von Tessmar z Borkowa.
Herbowni
Tesmar (Tesmer, Cesmer, Cieszmer, Ciezmer, Dusemer, Teschmer, Teschner, Tesmier, Tessmar, Teszmar, Teszmer, Thesmar, Thesmer, Thesmyer, Thessmer, Tiessmar, Toschmer, Tusemer, Ziesmar) także z nazwiskami odmiejscowymi Bukowski i Tuchliński.
Rodzinę tę odnotowano także z herbem Sas Pruski, wedle Dachnowskiego używała go linia z Podlesia. Nie wiadomo dlaczego doszło do takiej zamiany herbów. W grę wchodzi zapomnienie pierwotnego herbu przez gałąź, błąd heraldyków, bądź przejęcie Sasa Pruskiego od spowinowaconych Mściszewskich.
Rodzina Tesmer
Istniały na Pomorzu trzy rodziny tego nazwiska, mającego pochodzić od słowiańskiego imienia Cieszymir. Jedna wywodziła się z Meklemburgii i pisała się Tesmar, druga pochodziła z kołobrzeskich patrycjuszy, trzecia była rodziną kaszubską i pisała się Tesmer. Ta ostatnia mieszkała w powiatach tczewskim i mirachowskim a także na ziemi lęborsko-bytowskiej. Według legendy rodzina ta miała wywodzić się od brata wielkiego mistrza krzyżackiego, Henryka Dusemera von Arffbergk, stojącego na czele Zakonu w latach 1345–1351. Pierwszym znanym członkiem rodu był Grzegorz Tesmer, sekretarz księcia Barnima Starego w 1527. Kolejne wzmianki pochodzą z lat: 1560, 1563 (Joachim Tesmer), 1565 (Maciej Tesmer), 1568, 1571, 1581 (Filip Tesmer), 1570 (Baltazar Tesmer w Niedamowie). Rodzina posiadała w XVI-XVII wieku wioski Podlesie, Koleczkowo, dział w Tuchlinie. Od działu tego przyjmowali nazwisko Tuchliński (np. Jerzy Tesmer Tuchliński w 1618). Część rodziny osiadła w Prusach Zachodnich pod Kwidzynem. Z niej członkowie rodu są wzmiankowani w latach 1632 (Jan Tesmer, zm. 1652), 1691 (Aleksander Tesmer). W XVIII wieku Tesmerowie mieli cząstki wsi: Barłomino, Strzeblielinko, Borkowo, Świchowo, Trzebiatkowa. W wieku XIX: Bochowo, Borkowo, Dąbrówka Lęborska, Węgornia, Gostkowo, Trzebiatkowa. Tesmerowie służyli licznie w armii pruskiej. Oprócz nazwiska odmiejscowego Tuchliński, Tesmerowie odnotowani zostali także z nazwiskiem Bukowski (Tesmer występuje wtedy w roli przydomka). Obecnie nazwiska Tesmar i Tessmar używa około 20 osób, Tesmer – ponad 300, Tessmer – ponad 400.
Bibliografia
Przemysław Pragert: Herbarz szlachty kaszubskiej. T. 3. Gdańsk: Wydawn. BiT, 2009, s. 184–187, 278. ISBN 978-83-927383-6-7.
Przemysław Pragert: Herbarz szlachty kaszubskiej. T. 5. Gdańsk: Wydawnictwo BiT Beata Żmuda-Trzebiatowska, 2018, s. 320. ISBN 978-83-950310-3-8.
