PROFILPELAJAR.COM

Ten artykuł należy dopracować:

od 2019-10 → dodać wiarygodne źródła medyczne w postaci przypisów (informacje medyczne muszą być poparte dowodami naukowymi),
od 2019-03 → poszerzyć o istotne informacje.
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Terapia schematów (TS) – podejście psychoterapeutyczne wywodzące się pierwotnie z terapii poznawczo-behawioralnej (CBT), integrujące w swoich założeniach podejście poznawczo-behawioralne z elementami terapii psychodynamicznej oraz terapii Gestalt. Ojcem Terapii Schematu jest Jeffrey E. Young^[1]. Zaliczana jest do terapii tzw. "3 fali CBT".

Założenia teoretyczne terapii schematów

Podstawowymi pojęciami którymi operuje TS są:

wczesne nieadaptacyjne schematy,
obszary schematów,
style radzenia sobie,
tryby.

Potrzeby emocjonalne

Według twórców, schematy powstają wskutek niezaspokojenia pięciu podstawowych potrzeb emocjonalnych człowieka do których zaliczają^[2]:

bezpieczne przywiązanie do innych,
autonomię, kompetencje i poczucie tożsamości,
wolność wyrażania potrzeb i emocji,
spontaniczność,
realistyczne granice i samokontrolę.

Obszary schematów

W modelu, którym posługuje się terapia schematów, istnieje pięć ogólnych obszarów schematów, którym towarzyszą zdefiniowane wczesne nieadaptacyjne schematy. Obszary te to:

rozłączenie i odrzucenie,
osłabiona autonomia i brak dokonań,
uszkodzone granice,
nakierowanie na innych,
nadmierna czujność i zahamowanie.

Nieadaptacyjne schematy

Do obszarów tych zaliczają się poszczególne, zdefiniowane nieadaptacyjne schematy. Wyróżniono 18 nieadaptacyjnych schematów^[3]:

opuszczenie/niestabilność więzi,
nieufność/skrzywdzenie,
deprywację emocjonalną,
wadliwość/wstyd,
izolację społeczną/wyobcowanie,
zależność/niekompetencja,
podatność na zranienie lub zachorowanie,
uwikłanie emocjonalne,
porażkę,
roszczeniowość, wielkościowość,
niedostateczną kontrolę, samodyscyplinę,
podporządkowanie się,
samopoświęcenie,
poszukiwania samoakceptacji i uznania,
negatywizm/pesymizm,
zahamowanie emocjonalne,
nadmierne wymagania/nadmierny krytycyzm,
bezwzględną surowość.

Istnieje hipoteza wiążąca model nieadaptacyjnych schematów z biologią. Hipoteza opiera się na warunkowaniu lęku i traumy poprzez utrwalanie emocjonalne nieświadome w ciele migdałowatym^[4].

Tryby

Tryb można określić jako stan emocjonalny bądź nastrój, który występuje w danym momencie. Czynnikami wywołującymi dany tryb może być: określone wspomnienie, krytyka, rozstanie. Pojedynczy tryb może być wyrażeniem wielu schematów (czyli wzorców), np. opuszczenia, nieufności albo podatności na zranienie.

Terapia schematów w leczeniu zaburzeń osobowości

Terapia schematów stawia sobie za cele m.in. zwiększenie skuteczności terapeutycznej podejścia poznawczego wśród pacjentów z zaburzeniami osobowości. Terapia schematów wyewoluowała w sposób naturalny jako gałąź terapii poznawczo-behawioralnej, w drodze poszukiwania większej niż CBT skuteczności w leczeniu głębszych zaburzeń osobowości – jak np. zaburzenia borderline i stanowi modyfikację klasycznego podejście CBT stworzonego przez Aarona Becka^[5].

Przypisy

↑ Obecnie dyrektor Centrum Terapii Poznawczej w Nowym Jorku i Instytutu Terapii Schematu.
↑ Jeffrey E. Young, Janet S. Klosko, Marjorie E. Weishaar: Terapia schematów. Wyd. 1. Gdańsk: GWP, 2013, s. 29. ISBN 978-83-7489-496-8.
↑ Jeffrey E. Young, Janet S. Klosko, Marjorie E. Weishaar: Terapia schematów. Wyd. 1. Gdańsk: GWP, 2013, s. 33–42. ISBN 978-83-7489-496-8.
↑ Jeffrey E. Young, Janet S. Klosko, Marjorie E. Weishaar: Terapia schematów. Wyd. 1. Gdańsk: GWP, 2013, s. 49. ISBN 978-83-7489-496-8.
↑ Agnieszka Madej. Techniki i metody poznawczo-behawioralne w terapii schematu zaburzeń osobowości. „Psychoterapia”. 152. s. 53–66. Kraków. ISSN 0239-4170.