Tamaz Gamkrelidze

Tamaz Gamkrelidze
Państwo działania

 Gruzja

Data i miejsce urodzenia

23 października 1929
Kutaisi

Data śmierci

10 lutego 2021

doktor nauk humanistycznych
Specjalność: starożytne języki orientalne
Alma Mater

Tbiliski Uniwersytet Państwowy

Odznaczenia
Nagroda Leninowska
Order Honoru (Gruzja)

Tamaz Walerianis dze Gamkrelidze (gruz. თამაზ ვალერიანის ძე გამყრელიძე, ros. Тамаз Валерианович Гамкрелидзе Tamaz Walerianowicz Gamkrelidze; ur. 23 października 1929 w Kutaisi, zm. 10 lutego 2021) – gruziński lingwista.

Edukacja i kariera naukowa

W 1952 ukończył orientalistykę na Tbiliskim Uniwersytecie Państwowym (specjalizacja starożytne języki orientalne)[1]. W latach 1953–1960 był pracownikiem naukowym na stypendium badawczym w Instytucie Lingwistyki Gruzińskiej Akademii Nauk[2][3]. W 1960 roku został przewodniczącym katedry lingwistyki strukturalnej i stosowanej Tbiliskiego Uniwersytetu Państwowego (od 1999 roku katedra lingwistyki ogólnej i stosowanej)[2][3]. Od 1973 dyrektor Instytutu Orientalistyki im. Ceretelego Gruzińskiej Akademii Nauk[2][3]. W 1991 przez krótki czas był rektorem Tbiliskiego Uniwersytetu Państwowego[2].

Od 26 grudnia 1984 akademik Rosyjskiej Akademii Nauk[1]. W styczniu 2005 został przewodniczącym Gruzińskiej Akademii Nauk[4]. W czerwcu 2013 zastąpił go Giorgi Kwesitadze(inne języki)[5][6], a Gamkrelidze został honorowym przewodniczącym tej instytucji[7]. Od 2006 członek Academia Europaea[8]. Emerytowany członek Académie Internationale de Philosophie des Sciences[9] i były członek Academia Scientiarum et Artium Europaea[10].

W latach 1988–1994 pełnił funkcję redaktora naczelnego czasopisma „Woprosy jazykoznanija” (ros. Вопросы языкознания)[11][12], a następnie aż do śmierci[13] pozostawał dziennikarzem tego czasopisma[14][15] oraz czasopisma naukowego „Intelektuali” (gruz. ინტელექტუალი)[16].

Oprócz ojczystego języka gruzińskiego znał także rosyjski, angielski, niemiecki, włoski, łacinę i grekę[7].

Kariera polityczna

W latach 1984–1989 był jednym z reprezentantów Adżarskiej ASRR w Izbie Narodowości Rady Najwyższej ZSRR[17], później był parlamentarzystą w pierwszej kadencji Rady Najwyższej Gruzji (1990–1991)[18], a następnie w latach 1992–2004 był członkiem gruzińskiego parlamentu[19][20].

Wyróżnienia i życie osobiste

Od 1978 honorowy członek zagraniczny American Academy of Arts and Sciences[21]. Od 1979 członek stowarzyszony British Academy[22], od 1983 członek stowarzyszony Austriackiej Akademii Nauk[23]. W 1986 pełnił funkcję prezesa Societas Linguistica Europaea[24]. Od 1988 członek stowarzyszony Saksońskiej Akademii Nauk[25]. Od 2006 zagraniczny członek stowarzyszony Amerykańskiej Akademii Nauk[26]. Od 2007 członek honorowy Węgierskiej Akademii Nauk[27]. Członek zagraniczny Łotewskiej Akademii Nauk[28].

Doctor honoris causa University of Chicago (1995)[29][30] i Uniwersytetu w Bonn (1994)[3].

Od 2000 był honorowym obywatelem Tbilisi[31][32][33].

Laureat Nagrody Leninowskiej (1988), nagrody Humboldta (1989) i nagrody Iwane Dżawachiszwilego (1990)[3][34]. W 1999 odznaczony Orderem Honoru[20].

Brat Rewaza[35]. Zmarł 10 lutego 2021[13].

Przypisy

  1. ↑ a b Гамкрелидзе Тамаз Валерианович. ras.ru. [dostęp 2015-05-04]. (ros.).
  2. ↑ a b c d Tamaz Gamkrelidze. tsu.ge. [dostęp 2015-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-11-09)]. (ang.).
  3. ↑ a b c d e President of the «Georgian National Academy of Sciences» Academician Tamaz (Thomas V.) Gamkrelidze (From June 19, 2013 – Honorary President of the «Georgian National Academy of Sciences»). science.org.ge. [dostęp 2015-05-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-05-11)]. (ang.).
  4. ↑ Президентом Академии наук Грузии избран академик Тамаз Гамкрелидзе. kavkaz-uzel.eu, 2005-01-20. [dostęp 2015-05-04]. (ros.).
  5. ↑ В Академии наук Грузии избрали нового президента. vestikavkaza.ru, 2013-06-20. [dostęp 2015-05-05]. (ros.).
  6. ↑ საქართველოს მეცნიერებათა ეროვნული აკადემიის პრეზიდენტად გიორგი კვესიტაძე აირჩიეს. tabula.ge, 2013-06-19. [dostęp 2015-05-05]. (gruz.).
  7. ↑ a b თამაზ გამყრელიძე. science.org.ge. [dostęp 2019-10-17]. (gruz.).
  8. ↑ Thomas V. Gamkrelidze. ae-info.org. [dostęp 2015-05-04]. (ang.).
  9. ↑ AIPS – Current Members. lesacademies.net. [dostęp 2015-05-04]. (ang.).
  10. ↑ Members. euro-acad.eu. [dostęp 2015-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-05)]. (ang.).
  11. ↑ Из истории журнала «Вопросы языкознания». ruslang.ru. [dostęp 2015-05-04]. (ros.).
  12. ↑ Вопросы языкознания. hist-phil.ru. [dostęp 2015-05-04]. (ros.).
  13. ↑ a b Николай Николаевич Казанский, Яков Георгиевич Тестелец. Тамаз Валерианович Гамкрелидзе (23 октября 1929 – 10 февраля 2021). „Вопросы языкознания”. 2/2021, s. 157–160, 2021. DOI: 10.31857/0373-658X.2021.2.157-160. ISSN 0373-658X. (ros.). 
  14. ↑ Журнал «Вопросы языкознания». Члены редколлегии. ruslang.ru. [dostęp 2015-05-04]. (ros.).
  15. ↑ Редколлегия. issuesinlinguistics.ru. [dostęp 2017-10-17]. (ros.).
  16. ↑ ჟურნალ „ინტელექტუალის” სარედაქციო კოლეგია. inteleqtuali.ge. [dostęp 2015-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-02-20)]. (gruz.).
  17. ↑ Депутаты Верховного Совета СССР XI-го созыва 1984 – 1989. knowbysight.info. [dostęp 2015-05-07]. (ros.).
  18. ↑ საქართველოს რესპუბლიკის პირველი მოწვევის უზენაესი საბჭო – 1990 – 1991 წწ. parliament.ge. [dostęp 2019-10-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-18)]. (gruz.).
  19. ↑ საქართველოს III მოწვევის პარლამენტი (1992 – 1995 წწ.). parliament.ge. [dostęp 2019-10-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-10-17)]. (gruz.).
  20. ↑ a b თამაზ გამყრელიძე. parliament.ge. [dostęp 2019-10-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-10-17)]. (gruz.).
  21. ↑ Foreign Honorary Members. amacad.org. [dostęp 2015-05-04]. (ang.).
  22. ↑ British Academy Corresponding Fellows – Thomas Gamkrelidze. britac.ac.uk. [dostęp 2015-05-04]. (ang.).
  23. ↑ Korrespondierende Mitglieder der philosophisch-historischen Klasse im Ausland – Thomas V. Gamkrelidze. oeaw.ac.at. [dostęp 2015-05-04]. (niem.).
  24. ↑ Presidents and Annual Meetings of the Societas Linguistica Europaea. societaslinguistica.eu. [dostęp 2015-05-04]. (ang.).
  25. ↑ Mitglieder – Thomas V. Gamkrelidze, Prof. Dr. phil. habil.. saw-leipzig.de. [dostęp 2015-05-04]. (niem.).
  26. ↑ Thomas V. Gamkrelidze. nasonline.org. [dostęp 2015-05-04]. (ang.).
  27. ↑ Gamkrelidzé, Thomas V.. mta.hu. [dostęp 2015-05-04]. (węg.).
  28. ↑ Ārzemju Locekļi. lza.lv. [dostęp 2015-05-04]. (łot.).
  29. ↑ Five distinguished scholars to receive honorary degrees. [w:] The University of Chicago Chronicle [on-line]. uchicago.edu, 1995-05-25. [dostęp 2015-05-04]. (ang.).
  30. ↑ Honorary Degrees 1990–1999. uchicago.edu. [dostęp 2015-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-02-16)]. (ang.).
  31. ↑ თამაზ გამყრელიძე. nplg.gov.ge. [dostęp 2015-05-04]. (gruz.).
  32. ↑ Lewan Sepiskweradze: ვინ იყვნენ და ვინ არიან “თბილისის საპატიო მოქალაქები”. for.ge, 2010-10-24. [dostęp 2015-06-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-08)]. (gruz.).
  33. ↑ Почетные Тбилисцы. tbilisi.gov.ge. [dostęp 2018-04-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-15)]. (ros.).
  34. ↑ Академику Гамкрелидзе Тамазу Валериановичу – 80 лет!. ras.ru, 2009-10-23. [dostęp 2015-05-04]. (ros.).
  35. ↑ Members with academic Profile – Thomas Gamkrelidze. lesacademies.net. [dostęp 2015-05-05]. (ang.).