Tamara (królowa Gruzji)

Tamara I Wielka
	Królowa Gruzji
Okres	od 1184; do 1213
Poprzednik	Jerzy III
Następca	Jerzy IV
	Dane biograficzne
Dynastia	Bagratydzi
Data urodzenia	1160
Data śmierci	1213
Ojciec	Jerzy III
Matka	Burudukan
Dzieci	Jerzy IV; Rusudan
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach

Tamar, Tamara I Wielka (gruz. თამარ მეფე) z rodu Bagratydów (1160–1213) – królowa Gruzji od 1184.

Życiorys

Była najstarszą córką króla Jerzego III i Burudukan, córki króla Alanii – Kuddana. W 1178 jej ojciec ogłosił ją współwładczynią i następczynią tronu Gruzji. Kiedy zmarł w 1184, Tamara została samodzielnym królem (Tamar Mepe).

W 1185 grupa gruzińskiej szlachty wybrała dla Tamary męża – księcia suzdalskiego Jurija Bogolubskiego (znanego w Gruzji jako Giorgi Rusi – Jerzy Rusin). Tamara i Jerzy nie mieli potomstwa, a królowa szybko zniechęciła się do męża – prawdopodobnie z powodu jego zachowania^[1]. Para rozwiodła się w 1187, a królowa sama wybrała dla siebie drugiego męża. Jej wybrankiem został książę Dawid Soslan z Osetii, potomek gruzińskiego rodu królewskiego Bagratydów. Ich ślub odbył się w 1188. Dawid Soslan nosił tytuł króla tylko nominalnie, Tamara nie dzieliła się z nim władzą (nazywano ją Królem królów i królową królowych).

Pierwszy mąż Tamary – Jerzy razem z potężną partią szlachty gruzińskiej w 1191 dwukrotnie próbował przejąć władzę w pałacu w Geguti^[2] i dwukrotnie został pokonany.

Okres jej panowania uznawany jest za „złoty wiek” w historii Gruzji. Na dworze Tamary wychowywali się prawdopodobnie jej siostrzeńcy, wnuki cesarza Bizancjum Andronika I Komnena – Aleksy i Dawid^[3]. Tamara pomogła im w 1204 zająć Trapezunt i utworzyć na południowo-wschodnim wybrzeżu Morza Czarnego Cesarstwo Trapezuntu. Królowa zmarła w 1213 i według legend została pochowana w sekretnym miejscu w monastyrze Gelati, niedaleko Kutaisi, w zachodniej Gruzji. Historycy gruzińscy twierdzą, że pochowano ją w jednej w nisz klasztoru.

Jest świętą prawosławną^[4].

Potomstwo

Miała kilkoro dzieci, ale tylko dwoje przeżyło dzieciństwo:

Łasza Giorgi (1192–1223), przyszły król Gruzji – Jerzy IV,
Rusudan (ok. 1194–1245), przyszła królowa Gruzji, żona księcia seldżuckiego Muhammada Mughisa ud-din Turkan Szacha.

Przypisy

↑ Niektóre źródła mówią o uprawianej przez niego sodomii, inne także o zoofilii i nekrofilii. Z osobą Jerzego związany jest skandal (sprawa pojawiła się na obradach parlamentu gruzińskiego) w związku z opowiadającym o nim opowiadaniu Pierwyj Russkij Łaszy Bugadzego.
↑ Restoration works give new life to medieval Geguti Palace ruins [online], Agenda.ge [dostęp 2023-04-10] .
↑ Za Georgiem Ostrogorskim, Dzieje Bizancjum, przekład pod red. Haliny Evert-Kappasowej PWN Warszawa 1968
↑ Święta Królowa [online], Przegląd Prawosławny, 1 lipca 2020 [dostęp 2021-03-03] (pol.).