Taboryci

Taboryci
Klasyfikacja systematyczna wyznania
Chrześcijaństwo
 └ Husytyzm
Siedziba

Tabor

Zasięg geograficzny

Czechy

Proporzec używany przez taborytów

Taboryci – najbardziej radykalny odłam husytyzmu powstały po rozpadzie głównego nurtu na początku lat 20. XV wieku skupiający chłopów, mieszczan i część ubogiej szlachty, propagujący gruntowne reformy doktryny i organizacji Kościoła oraz stosunków społecznych i politycznych, dążący do zniesienia pańszczyzny i poddaństwa oraz wprowadzenia wspólnoty majątkowej[1][2]. Taboryci skierowali ruch husycki w kierunku antyfeudalnej wojny chłopskiej[3].

Nazwa pochodzi od miasta Tábor w południowych Czechach, gdzie znajdowała się najważniejsza twierdza tej organizacji[2]. Przywódcami taborytów byli m.in.: Jan Žižka, Prokop Wielki, Prokop Mały[4]. Po śmierci pierwszego, taboryci rozdzielili się na Tabor właściwy i sierotki[5].

Po latach wojen husyckich, taboryci zostali ostatecznie pokonani w roku 1434 przez katolików (oraz wspieranych przez nich utrakwistów) pod Lipanami. Doprowadziło to m.in. do zawarcia przez utrakwistów pokoju z papieżem i cesarzem Zygmuntem Luksemburskim, na mocy którego husyci wrócili na łono Kościoła katolickiego i mogli przyjmować komunię pod dwiema postaciami, a Luksemburczyk został ponownie intronizowany na tron czeski[2]. Taboryci nie zgadzali się wcześniej na ten pokój, ponieważ odrzucali władzę papieża i hierarchii kościelnej oraz chcieli rozpowszechnić swoją wiarę w całej Europie[2]. Ruch taborycki przetrwał we wschodnich Czechach, gdzie znalazł się pod polityczną opieką Jerzego z Podiebradów, który choć główne oparcie znajdował w umiarkowanym obozie utrakwistycznym, to jednak swój protektorat roztaczał na wszystkie odłamy husytyzmu[6]. W 1457 roku pod wpływem nauk Piotra Chelczyckiego w Kunvaldzie koło Uścia nad Orlicą przekształcił się w chrześcijańską gminę żyjącą według utopijnych idei, a od 1467 roku po synodzie w Lhotce pod Rychnovem w niezależny od utrakwistów i katolików kościół z własną hierarchią duchowną pod nazwą Jednota Braci Czeskich[7].

Przypisy

  1. ↑ Poniatowski 1969 ↓, s. 434.
  2. ↑ a b c d Czechy: Jan Hus i husytyzm, [w:] Roman Michałowski, Historia Powszechna. Średniowiecze, wyd. pierwsze, Warszawa: PWN, 2012, s. 433, ISBN 978-83-01-16783-7.
  3. ↑ Mała Encyklopedia 1967 ↓, s. 535.
  4. ↑ Hierarchia dowodzenia i organizacja wojskowa, [w:] Konrad Ziółkowski, Husyckie wojska polne. Kształt i organizacja armii, Poznań 2015, s. 109-123.
  5. ↑ Wykształcenie wojsk polnych u taborytów i sierotek, [w:] Konrad Ziółkowski, Husyckie wojska polne. Kształt i organizacja armii, Poznań 2015, s. 50-78.
  6. ↑ Walka o sukcesję jagiellońską nad Dunajem i Wełtawą w latach 1467-1479, [w:] Krzysztof Baczkowski, Dzieje Polski późnośredniowiecznej (1370-1506), Kraków: Fogra, 1999, s. 227, ISBN 83-85719-40-7.
  7. ↑ Mirosław Korolko, Leksykon kultury religijnej w Polsce, Warszawa 1999, s. 84.

Bibliografia

  • Zygmunt Poniatowski: Mały słownik religioznawczy. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1969.
  • Roman Michałowski: Historia Powszechna. Średniowiecze. Warszawa: PWN, 2012.
  • Konrad Ziółkowski: Husyckie wojska polne. Kształt i organizacja armii. Poznań, 2015.
  • Mała Encyklopedia Wojskowa (A-J). Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1967.