System autonomiczny (cybernetyka)

Ten artykuł dotyczy systemów autonomicznych w cybernetyce. Zobacz też: inne znaczenie tej nazwy.
System autonomiczny

System autonomiczny, Autonom – w cybernetyce to system mający zdolność samoregulacji czyli sterowania oraz utrzymywania swojego istnienia w czasie.

Aby osiągnąć autonomię, system musi posiadać pewne funkcjonalne komponenty (określane w literaturze jako podsystemy, układy lub organy), które umożliwiają te zdolności.

Receptory[1][2][3]:

  • Funkcja: Odbieranie informacji (bodźców) ze środowiska.
  • Cel: Wykrywanie zmian i odpowiednie reagowanie.

Efektory (mechanizmy działania)[1][2][3]:

  • Funkcja: Oddziaływanie na otoczenie lub samego siebie.
  • Cel: Wpływanie na otoczenie.

Jednostka sterująca, korelator[3][4]:

  • Funkcja: Przetwarza informacje i podejmuje decyzje na podstawie danych wejściowych i stanów wewnętrznych.
  • Cel: Sterowanie się (poprzez efektory) i działanie ukierunkowane na cel.

Mechanizmy sprzężenia zwrotnego[2][3]:

  • Funkcja: Dostarczanie informacji o wynikach działań w celu dostosowania przyszłych zachowań.
  • Cel: Homeostaza, autokorekta i utrzymanie stabilności.

Komponenty samoobsługowe:

  • Funkcja: Regeneracja i naprawa własnych komponentów systemu.
  • Cel: Utrzymanie integralności i funkcjonalności w czasie. Zob. System autopojetyczny.

Źródło energii, akumulator[1][3]:

  • Funkcja: Dostarczanie energii i materii koniecznej dla wykonywania operacji.
  • Cel: Podtrzymywanie aktywności bez zewnętrznych źródeł energii.

Mechanizm celu lub przeznaczenia[5]:

  • Funkcja: Definiowanie celów lub pożądanych stanów.
  • Cel: Kierowanie procesem decyzyjnym i działaniami w celu osiągnięcia określonych wyników.


W polskiej cybernetyce termin "system autonomiczny" (autonom) wprowadził Marian Mazur, który w swojej pracy Cybernetyka i charakter ściśle zdefiniował konieczną strukturę systemu autonomicznego.[6] Wg Mazura musi on zawierać, jako podsystemy, odpowiednio powiązane następujące organy: receptory, efektory, korelator, alimentator, akumulator i homeostat. Teoria Mazura stała się podstawą polskiej szkoły cybernetyki społecznej.

Przypisy

  1. ↑ a b c Ashby, W. R. (1961). Wstep do cybernetyki. Państwowe Wydawnictwo Naukowe
  2. ↑ a b c Wiener, N. (1971). Cybernetyka, czyli sterowanie i komunikacja w człowieku i maszynie. WNT, Warszawa.
  3. ↑ a b c d e Mazur, M. (1996). Cybernetyka i charakter, Wyd. Aula, Wyd. II.
  4. ↑ Beer, S. Brain of the firm: A development in management cybernetics. 1972.
  5. ↑ Rosenblueth, A., Wiener, N., & Bigelow, J. (1943). Behavior, purpose and teleology. Philosophy of science, 10(1), 18-24.
  6. ↑ Mazur, M. (1996). Cybernetyka i charakter, Wyd. Aula, Wyd. II.

Bibliografia

Ta sekcja od 2021-06 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł.
Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.
  • Ashby, W. R. Wstep do cybernetyki. PWN, Warszawa 1961.
  • Mazur M., Cybernetyczna teoria układów samodzielnych. PWN, Warszawa 1966.
  • Mazur M., Cybernetyka i charakter. Wyd. 1, PIW, Warszawa 1976.
  • Mazur M., Cybernetyka i charakter. Psychologia XXI wieku. Wyd. 2, zm., Aula, Podkowa Leśna 1996. ISBN 83-85275-41-X
  • Mazur M., Cybernetyka i charakter. Wyd. 3, Wyższa Szkoła Zarządzania i Przedsiębiorczości im. B. Jańskiego, Warszawa 1999. ISBN 83-87897-07-8
  • Rosenblueth, A., Wiener, N., & Bigelow, J. (1943). Zachowanie, cel i teleologia.
  • Węgrzyn M., Zagadnienie minimalnego autonomu. Przejście od systemów działaniowych do systemów konfiguracyjnych. [w:] Problemy Genezy, Tom XV, Nr 1-2 (215-216), 2007, s. 43-50.
  • Wiener, N. (1948). Cybernetics: Or Control and Communication in the Animal and the Machine. MIT Press.