Symfonia miejska – gatunek filmowy łączący w sobie cechy filmu dokumentalnego i eksperymentalnego, obrazujący życie w wielkich miastach.

Nazwa wywodzi się od tytułu niemego filmu Walthera Ruttmanna Berlin, symfonia wielkiego miasta z 1927. Jest to dokumentalny zapis jednego dnia z życia niemieckiej metropolii – od wczesnego poranka do późnego wieczoru. Kronikarski zapis ukazuje mieszkańców Berlina w drodze do pracy, podczas pracy oraz w czasie wolnym. Podzielony na pięć aktów film Ruttmanna ma zmienną dynamikę narracji, opartą na wzorcu muzycznej symfonii, w której poszczególne części mają zróżnicowane tempa.

Podobnie jak futuryzm, symfonia miejska jest przejawem fascynacji ówczesnym życiem wielkomiejskim i nowoczesną cywilizacją początku XX wieku. Osiągnięcia techniczne, takie jak szybka kolej, sprawna publiczna komunikacja, telefon czy kino budziły powszechny zachwyt społeczeństwa. Znalazło to odbicie w rozmaitych dziedzinach sztuki. Także twórcy filmowi idealizowali zgiełk wielkiego miasta, jego gorączkowy rytm czy postęp gospodarczy przejawiający się np. automatyzacją linii produkcyjnych w nowych zakładach.

Najbardziej znaczące filmy gatunku powstały na przełomie lat 20. i 30. XX wieku. Filmem, który zapoczątkował powstanie gatunku, był siedmiominutowy obraz Manhatta z 1921 w reżyserii Paula Stranda i Charlesa Sheelera^[1].

Niektóre filmy gatunku:

• René Clair – Paryż śpi (1924)
• Walther Ruttmann – Berlin, symfonia wielkiego miasta (1927)
• Joris Ivens – Most (1928, Rotterdam), Deszcz (1929, Amsterdam)
• Dziga Wiertow – Człowiek z kamerą (1929, Kijów, Charków, Odessa)
• Jean Vigo – Á propos Nicei (1929)

• Magdalena Saryusz-Wolska: Berlin: filmowy obraz miasta. Kraków: Rabid, 2007, s. 33. ISBN 978-83-60236-16-1.