Sylwester Braun

Sylwester Braun
Ilustracja
Sylwester Braun podczas powstania (pierwszy z prawej zwrócony tyłem)
Data i miejsce urodzenia

1 stycznia 1909
Warszawa

Data i miejsce śmierci

9 lutego 1996
Warszawa

Miejsce spoczynku

cmentarz Powązkowski w Warszawie

Zawód, zajęcie

geodeta, fotograf

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Zasługi RP
Multimedia w Wikimedia Commons
Grób Sylwestra Brauna na cmentarzu Powązkowskim

Sylwester Braun ps. „Kris” (ur. 1 stycznia 1909 w Warszawie, zm. 9 lutego 1996 tamże) – polski geodeta i fotograf, fotoreporter działający dla Biura Informacji i Propagandy Komendy Głównej Armii Krajowej. Znany ze zdjęć dokumentujących powstanie warszawskie, przede wszystkim na terenie Śródmieścia, Woli, Powiśla i Czerniakowa.

Życiorys

Syn Andrzeja i Rozalii z Chabalewskich[1]. Absolwent Wydziału Geodezji Politechniki Warszawskiej, pracownik Biura Planowania Miasta, żołnierz Organizacji Wojskowej „Wilki”, następnie ZWZ–AK. Znany jako twórca fotografii dokumentujących wydarzenia okresu okupacji niemieckiej i powstania warszawskiego. Był fotoreporterem działającym jako Polowy Sprawozdawca Wojskowy (PSW).

Do Referatu Fotograficznego dołączył w pierwszych dniach powstania. Nie był szkolony na fotoreportera wojennego, podczas okupacji pracował jako fotograf teatralny i portrecista[2]. Ze wszystkich jego zdjęć ocalały jedynie te dokumentujące powstanie warszawskie. Wykonał ich ok. 3000, zachowało się ok.1540[3]. W swoim mieszkaniu przy ul. Kopernika 28 miał pracownię i laboratorium. Jego asystentką i autorką części fotografii, do których przypisał sobie pełne autorstwo, była Berta Weissberger, ukrywająca się w Warszawie z fałszywymi dokumentami wystawionymi na nazwisko Krystyna Żółkoś[4]. Zdjęcia najczęściej robili w Śródmieściu. Charakterystyczne dla ich pracy jest fotografowanie seriami – zazwyczaj nie robili pojedynczych zdjęć, tylko przemyślane mikroreportaże, opowieści i gotowe świadectwa. Ukazują one dramat powstania i zagładę miasta za pomocą najprostszych środków. Wszystkie fotografie zostały zrobione aparatami Leicą standard, przede wszystkim na filmach małoobrazkowych Agfy.

Braun i Weissberger jako fikcyjne małżeństwo wyszli z Warszawy po kapitulacji, 6 października. Następnie zbiegli z transportu do obozu jenieckiego w Spellen i przybyli do Katowic. W styczniu 1945 powrócili do stolicy, aby wydobyć ukryte negatywy. Po wojnie prowadzili zakład fotograficzny "Betty" w Sopocie[5]. W czerwcu 1946 roku razem z matką Berty - Iloną uciekli do Szwecji. W roku 1958 Braun z nową żoną, którą poznał na emigracji w Sztokholmie - Joanną Larsson (z domu Janusz, byłą więźniarka obozu w Ravensbrück), przeniósł się do Stanów Zjednoczonych.

W 1981 przekazał archiwum negatywów powstańczych Muzeum Warszawy. W kolejnych latach ofiarował muzeum negatywy z lat 1945, 1981-1988 oraz 1991-1994[6].

Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 27, rząd 6, grób 1)[7].

Odznaczony m.in. Krzyżem Komandorskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej (26 lipca 1994) za wybitne zasługi w walce o niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej w działalności polonijnej i kombatanckiej[8].

Publikacje

Galeria zdjęć Sylwestra Brauna z powstania warszawskiego

Przypisy

  1. ↑ Biogram Sylwestra Brauna na www.1944.pl
  2. ↑ Janusz Markiewicz, Miejsca nie zagrzane. „Curriculum vitae” Sylwestra Krisa-Brauna, „Foto”, 1994, nr 7, s. 18-21.
  3. ↑ Tematy - Braun, Sylwester ps. „Kris” (1909–1996) – fotograf powstańczej Warszawy [online], kolekcje.muzeumwarszawy.pl [dostęp 2024-01-12] (pol.).
  4. ↑ Para razem fotografowała powstanie. Po wojnie już nigdy się nie spotkali [online], Onet Wiadomości, 1 sierpnia 2024 [dostęp 2024-09-06] (pol.).
  5. ↑ Marek Twardowski, Dwa spojrzenia. Powrót polskich okrętów ze Szwecji w październiku 1945 r. w obiektywie Sylwestra „Krisa” Brauna i J. Ostroma (ze zbiorów CMM), [w:] „Dar Pomorza” 3, „Studia i Materiały Centralnego Muzeum Morskiego w Gdańsku, 2008, s. 68-80.
  6. ↑ Kolekcje - Muzeum Warszawy [online], kolekcje.muzeumwarszawy.pl [dostęp 2024-01-12] (pol.).
  7. ↑ Cmentarz Stare Powązki: CZOPOWSCY, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-05-08].
  8. ↑ M.P. z 1994 r. nr 56, poz. 476

Bibliografia

  • Piotr Głogowski, Inżynier - fotograf - emigrant. Biografia Sylwestra Brauna, w: Sylwester "Kris" Braun. Fotograf od powstania, Warszawa 2024, s. 10-37, ISBN 978-83-971849-4-7
  • Elżbieta Kamińska, Anna Topolska, Sylwester Braun „Kris” – fotoreporter Warszawy, „Kronika Warszawy”, 1996, nr 101/102, s. 138–161.
  • Elżbieta Kamińska, Sylwester Braun i Jan Ryś: album zbombardowanej, smutnej Warszawy…, 1939, w: Ruiny Warszawy, oprac. Łukasz Gorczyca, Michał Kaczyński, Warszawa 2016, s. 261–263. ISBN 978-83-946849-0-7
  • Anna Topolska, Wystawa fotografii Sylwestra Brauna „Krisa” – „Powrót 1945”, [w:] „Muzealnictwo”, nr 30/1986, s. 81-83.

Linki zewnętrzne