PROFILPELAJAR.COM

Studencki Komitet Solidarności (SKS) – studencka grupa opozycyjna działająca w Krakowie w latach 70. XX wieku, pierwszy z sześciu SKS-ów powstałych w Polsce.

Historia

Geneza

Bezpośrednią przyczyną powstania SKS była śmierć Stanisława Pyjasa, studenta polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego, którego zwłoki zostały znalezione 7 maja 1977. Grupa przyjaciół i znajomych zmarłego zorganizowała po mszy pogrzebowej w dniu 15 maja 1977 manifestację (tzw. Czarny Marsz), w czasie której ogłoszono deklarację założycielską komitetu, którą sygnowało dziewięcioro studentów Uniwersytetu Jagiellońskiego i studentka Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie: Lesław Maleszka (UJ, w rzeczywistości tajny współpracownik Służby Bezpieczeństwa), Andrzej Balcerek (UJ), Liliana Batko (UJ), Elżbieta Majewska (UJ), Małgorzata Gątkiewicz (UJ), Bogusław Sonik (UJ), Józef Ruszar (UJ), Joanna Barczyk (ASP), Wiesław Bek (UJ) i Bronisław Wildstein (UJ)^[1]^[2]^[3]. W kolejnych dniach deklarację poparło ok. dwóch tysięcy studentów krakowskich uczelni^[4]^[5]^[6]. Większość z założycieli i pierwszych współpracowników SKS znało się już z wcześniejszej działalności opozycyjnej, wspierającej przede wszystkim Komitet Obrony Robotników. Młodzież ta tworzyła dwa kręgi środowiskowe – jeden, nazywany niekiedy anarchistycznym, tworzyli przede wszystkim studenci polonistyki i filozofii UJ, wśród których do bardziej znanych należeli Bronisław Wildstein i Lesław Maleszka, drugi gromadził się w Duszpasterstwie Akademickim Beczka wokół o. Jana Andrzeja Kłoczowskiego, należeli do niego m.in. Liliana Batko, Bogusław Sonik i Józef Ruszar^[7]^[8].

Działalność

SKS prowadził działalność jawnie, podając do publicznej wiadomości nazwiska i adresy swoich przedstawicieli (tzw. rzeczników)^[9]. Prowadził m.in. bibliotekę wydawnictw podziemnych^[10]^[11], zorganizował akcję przeciwko zakazowi wypożyczania w Bibliotece UJ wydawnictw emigracyjnych^[12]^[13], uczestniczył w druku wydawnictw podziemnych^[14], wydawał własne pisma Indeks (o charakterze ogólnopolskim) i Sygnał^[15]^[16], wspierał niezależne inicjatywy edukacyjne, w tym Towarzystwo Kursów Naukowych^[17]^[18] oraz powstanie Krakowskiej Oficyny Studentów KOS^[19]^[20], inspirował powstanie Studenckich Komitetów Solidarności w innych miastach (Warszawie, Gdańsku, Poznaniu, Wrocławiu i Szczecinie)^[21]. W 1980 członkowie SKS zaangażowali się w tworzenie struktur NSZZ „Solidarność” i Niezależnego Zrzeszenia Studentów, a sam SKS przestał istnieć^[22]^[23].

Ludzie SKS

SKS reprezentowany był przez tzw. rzeczników, którymi mogli być tylko studenci^[24].

Rzecznicy w poszczególnych latach:

1977/1978: Joanna Barczyk (ASP), Liliana Batko (UJ), Bogusław Bek (UJ), Jan Szymon Dylewski (PK), Tadeusz Kensy (UJ), Anna Krajewska (UJ), Ewa Kulik (UJ), Ziemowit Pochitonow (AR), Bronisław Wildstein (UJ). W trakcie roku akademickiego Szymona Dylewskiego zastąpił Józef Baran (AE)^[25].
1978/1979: Bogusław Bek (UJ), Anna Krajewska (UJ), Elżbieta Krawczyk (AM), Ewa Kulik (UJ), Dorota Martini (ASP), Jerzy Pawełczyk (UJ), Janusz Szczepański (UJ), Bronisław Wildstein (UJ), Róża Woźniakowska (UJ)^[20].
1979/1980: Waldemar Bratuszewski (UJ), Anna Krajewska (UJ), Ewa Kulik (UJ), Grzegorz Małkiewicz (UJ), Andrzej Mietkowski (UJ), Wojciech Widłak (UJ), Jarosław Zadencki (UJ)^[26].

Wśród innych znanych członków i współpracowników SKS byli m.in. także: Iwona Galińska, Bogdan Klich, Tomasz Schoen, Anna Szwed, Tomasz Mianowicz, Krystyna Czerni, Wojciech Sikora, Jan Polkowski, Paweł Kłoczowski, Jacek Rakowiecki, Zdobysław Milewski, Janusz Pierzchała, Marian Banaś^[27]^[28].

Zobacz też

Studencki Komitet Solidarności we Wrocławiu

Przypisy

↑ Szarek 2007 ↓, s. 63–78.
↑ Skowrońska 2012 ↓, s. 39–47.
↑ Roliński 2003 ↓, s. 34–35.
↑ Szarek 2007 ↓, s. 175–186.
↑ Skowrońska 2012 ↓, s. 21.
↑ Roliński 2003 ↓, s. 35–40.
↑ Szarek 2007 ↓, s. 21–31, 47–62.
↑ Skowrońska 2012 ↓, s. 7–19.
↑ Skowrońska 2012 ↓, s. 61–64.
↑ Szarek 2007 ↓, s. 97–99.
↑ Skowrońska 2012 ↓, s. 69–70.
↑ Szarek 2007 ↓, s. 99–103.
↑ Skowrońska 2012 ↓, s. 73–77.
↑ Skowrońska 2012 ↓, s. 79–83.
↑ Szarek 2007 ↓, s. 117–124.
↑ Skowrońska 2012 ↓, s. 85–88.
↑ Szarek 2007 ↓, s. 103–109.
↑ Skowrońska 2012 ↓, s. 91–96.
↑ Szarek 2007 ↓, s. 124–131.
↑ ^a ^b Skowrońska 2012 ↓, s. 99.
↑ Skowrońska 2012 ↓, s. 169–177.
↑ Szarek 2007 ↓, s. 157–174.
↑ Skowrońska 2012 ↓, s. 179–182.
↑ Skowrońska 2012 ↓, s. 22–23.
↑ Skowrońska 2012 ↓, s. 23.
↑ Skowrońska 2012 ↓, s. 140.
↑ Szarek 2007 ↓, s. 174.
↑ Roliński 2003 ↓, s. 860–869.

Bibliografia

Jarosław Szarek: Czarne juwenalia. Opowieść o Studenckim Komitecie Solidarności. Kraków: Znak, 2007. ISBN 978-83-240-0841-4.
Małgorzata Skowrońska: Studenci kontra system. Studencki Komitet Solidarności (1977-1980). Warszawa: Narodowe Centrum Kultury, 2012. ISBN 978-83-63631-14-7.
Adam Roliński (wybór i oprac.): Opozycja małopolska w dokumentach 1976-1980. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2003. ISBN 83-7188-440-0.

Linki zewnętrzne

Kolekcja SKS w Bibliotece Cyfrowej Ośrodka KARTA. dlibra.karta.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-21)].
Stowarzyszenie Maj'77
Wersja multimedialna wystawy zorganizowanej przez Oddział Instytutu Pamięci Narodowej pt. Studencki Komitet Solidarności – www.ipn.gov.pl
Czarne Juwenalia. Opowieść o Studenckim Komitecie Solidarności

[CITEREFSzarek200763–78-1] Szarek 2007 ↓, s. 63–78.

[CITEREFSkowrońska201239–47-2] Skowrońska 2012 ↓, s. 39–47.

[CITEREFRoliński200334–35-3] Roliński 2003 ↓, s. 34–35.

[CITEREFSzarek2007175–186-4] Szarek 2007 ↓, s. 175–186.

[CITEREFSkowrońska201221-5] Skowrońska 2012 ↓, s. 21.

[CITEREFRoliński200335–40-6] Roliński 2003 ↓, s. 35–40.

[CITEREFSzarek200721–31,_47–62-7] Szarek 2007 ↓, s. 21–31, 47–62.

[CITEREFSkowrońska20127–19-8] Skowrońska 2012 ↓, s. 7–19.

[CITEREFSkowrońska201261–64-9] Skowrońska 2012 ↓, s. 61–64.

[CITEREFSzarek200797–99-10] Szarek 2007 ↓, s. 97–99.

[CITEREFSkowrońska201269–70-11] Skowrońska 2012 ↓, s. 69–70.

[CITEREFSzarek200799–103-12] Szarek 2007 ↓, s. 99–103.

[CITEREFSkowrońska201273–77-13] Skowrońska 2012 ↓, s. 73–77.

[CITEREFSkowrońska201279–83-14] Skowrońska 2012 ↓, s. 79–83.

[CITEREFSzarek2007117–124-15] Szarek 2007 ↓, s. 117–124.

[CITEREFSkowrońska201285–88-16] Skowrońska 2012 ↓, s. 85–88.

[CITEREFSzarek2007103–109-17] Szarek 2007 ↓, s. 103–109.

[CITEREFSkowrońska201291–96-18] Skowrońska 2012 ↓, s. 91–96.

[CITEREFSzarek2007124–131-19] Szarek 2007 ↓, s. 124–131.

[CITEREFSkowrońska201299-20] Skowrońska 2012 ↓, s. 99.

[CITEREFSkowrońska2012169–177-21] Skowrońska 2012 ↓, s. 169–177.

[CITEREFSzarek2007157–174-22] Szarek 2007 ↓, s. 157–174.

[CITEREFSkowrońska2012179–182-23] Skowrońska 2012 ↓, s. 179–182.

[CITEREFSkowrońska201222–23-24] Skowrońska 2012 ↓, s. 22–23.

[CITEREFSkowrońska201223-25] Skowrońska 2012 ↓, s. 23.

[CITEREFSkowrońska2012140-26] Skowrońska 2012 ↓, s. 140.

[CITEREFSzarek2007174-27] Szarek 2007 ↓, s. 174.

[CITEREFRoliński2003860–869-28] Roliński 2003 ↓, s. 860–869.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

PROFILPELAJAR.COM

Studencki Komitet Solidarności w Krakowie

Historia

Geneza

Działalność

Ludzie SKS

Zobacz też

Przypisy

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Read other articles:

Kelomang

Come Back (chanson de Jessica Garlick)

Mochtar Naim

Henry St John, 1st Viscount Bolingbroke

Maria Ulfah Santoso

Monument historique

Red Sonja (1985 film)

KTAR (AM)

The Dark at the Top of the Stairs (film)

The Sexy City

جيليان بيتس

Now You See Me (film)

AksyonTV

Squaliformes

Pseudostoria

Flawil

世界政區索引

哈萨克斯坦总统

1960 United States Senate election in Mississippi

Alistair Darling