Miejscowość istniała już pod koniec XIII w. i znajdowała się na terytorium Nowej Marchii. Od 1945 leży w granicach Polski. Pośrodku wsi znajduje się neogotycki kościół z przełomu XIX/XX w.
Miejscowość leży 5 km na południowy wschód od Myśliborza. Posiada układ owalnicy z centralnym placem i kościołem w centrum. W kierunku południowym i wschodnim znajduje się kolonia (niem. do 1945 Sand I i Sand II). W pobliżu przepływa rzeka Myśla. Na obrzeżach wsi położony jest obszar Natura 2000 – jezioro Kozie, przykład jeziora eutroficznego.
Na terenie wsi znaleziono skarb z okresu IV okresu epoki brązu (ok. 1000 r. p.n.e.), który składał się m.in. z naramienników o przekroju daszkowatym (bez ozdób), naszyjników, jednego grotu oszczepu.
XIII/XIV w. – prawdopodobnie wybudowano pierwszy kościół
2.06.1298 – margrabia Albrecht III przekazuje kolegiacie w Myśliborzu dwa kompleksy ziemskie; w skład jednego z nich wchodzą wsie Golin, Ławy, Trzcinna, Staw (villa Stafelde) i Myśliborzyce. Prawdopodobnie ten kompleks i wsie były uprzednio dobrami komandorii templariuszy w Myśliborzu, zlikwidowanej w 1261 r.
1337 – wzmianka w księdze ziemskiej margrabiego brandenburskiego Ludwika Starszego pod nazwą Staffelde (w ziemi myśliborskiej): Staffelde LXIIII, dos IIII, Diderick de kynow pro seruicio VIII, pactus X solidos, Taberna soluit X solidos[8] – Staw liczy 64 łany, wolne od ciężarów podatkowych są 4 łany parafialne, lennikiem zobowiązanymi do służby konnej jest Diderick von Kunow, pacht płacony rycerstwu przez chłopów wynosi 10 szylingów, opłata karczmy 10 szylingów.
1608 – w Stawie wymieniany jest sołtys lenny Peter Rochken
Wojna trzydziestoletnia (1618–1648) – w wyniku działań wojennych prawdopodobnie zniszczono kościół; dzwon kościelny został wówczas zakupiony przez nowomarchijskiego kanclerza Hansa Georga von dem Borne (8.3.1589-30.8.1656) i przeniesiony do kościoła w Gralewie
Początek XVIII w. – wybudowano drugi kościół; działa wówczas też szkoła
1801 – w Stawie jest sołtys lenny, 1 karczmarz z prawem warzenia piwa (niem. Braukrüger), 21 chłopów pełnorolnych, 6 chałupników, 3 osoby wolne (wolnych zawodów, niem. Freileute), 52 komorników (bezrolnych chłopów), kuźnia, królewski nadleśniczy okręgu Staw, cegielnia; we wsi jest 69 gospodarstw i 427 mieszkańców[3]
XIX/XX w. – zbudowano trzeci kościół, obecnie stojący
1 połowa XX w. – na terenie miejscowości funkcjonują 3 wiatraki (niezachowane); w pobliżu znajdują się również: młyn wodny, cegielnia oraz kopalnia torfu; w Stawie działa gorzelnia
1907 – w Stawie funkcjonuje poczta
1911 – powstaje Ochotnicza Straż Pożarna (budynek do dziś jest siedzibą OSP) w Stawie
1912 – Staw uzyskuje połączenie kolejowe z Gorzowem i Myśliborzem
7.07.1945 – w Stawie powołana została jednostka administracyjna o nazwie Zbiorcza Gmina Wiejska, obejmująca 7 gromad
1948 – powstaje Ludowy Klub Sportowy „Wicher”
1954 – likwidacja Zbiorczej Gminy Wiejskiej z siedzibą w Stawie
Lata 60/70. XX w. – powstaje Rejonowy Ośrodek Kultury (w budynku dawnej gospody) i kino „Czapla”
Lata 70. XX w. – we wsi działa piekarnia, gorzelnia, zlewnia mleka, punkt skupu lnu, GS „Samopomoc Chłopska”, posterunek MO, poczta, 4 sklepy, Rejonowy Ośrodek Kultury, szkoła podstawowa, placówka Banku Spółdzielczego
1972 – likwidacja Gromady w Stawie
1973-1976 – Staw jest siedzibą gminy
Lata 90. XX w. – likwidacja Rejonowego Ośrodka Kultury; w budynku następnie działała restauracja i dyskoteka (obecnie sala wiejska)
Administracja
Miejscowość należy do sołectwa Staw.
Architektura
Kościół filialny pw. Najświętszego Serca Jezusa – zbudowany XIX / XX w., w stylu neogotyckim, z cegły, na planie prostokąta, z wydzielonym prezbiterium. Wieża na rzucie kwadratu zwieńczona jest 8-bocznym hełmem, po bokach dwie dobudówki. Wewnątrz znajduje się pseudobazylikowystop belkowy, ławki i empora chórowa z XIX w. Ambona została usunięta w latach 80. XX w. Na wieży wiszą dwa dzwony prawdopodobnie z zakładu Ulricha z Apoldy z 1925 r. Na mniejszym umieszczony jest cytat z ewangelii św. Jana w j. niemieckim, w tłumaczeniu „On woła owieczki swoje po imieniu”, na większym zaś „Hosanna oznajmia Bożą sprawiedliwość, codzienną dobroć”[10].
We wsi zachowały się domy wąskoszczytowe o konstrukcji ryglowej.
Edukacja i nauka
Uczniowie uczęszczają do szkoły podstawowej w Stawie.
Sport
W Stawie działa Klub sportowy „Wicher Staw”.
Gospodarka
W Stawie przeważa działalność usługowa, w mniejszym stopniu handlowa. Rolnictwo traci na znaczeniu. W strukturze agrarnej dominują małe gospodarstwa rolne do 5 ha. Na ogólny obszar 1512 ha, użytki rolne stanowią 964,7 ha[10]:
Wśród upraw wyróżnia się: pszenicę, jęczmień jary i ozimy, kukurydzę, ziemniaki, rzepak, owies i pszenżyto. W hodowli zwierzęcej dominuje bydło mleczne. Liczba gospodarstw i powierzchnia[10]:
↑ abStatistisch-topographische Beschreibung der gesammten Mark Brandenburg: Für Statistiker, Geschäftsmänner, bes. für Kameralisten. Die Neumark Brandenburg. T. 3. Berlin: Friedrich Maurer, 1809, s. 142.
↑ abTopographische Uebersicht des Appellationsgerichts-Departements Frankfurt a/O: Zusammengestellt von Güthlein. Gustav Harnecker & Co., 1856, s. 97.
↑ abStatistisches Landesamt Prussia: Die Gemeinden und Gutsbezirke des Preussischen Staates und ihre Bevölkerung: Nach den Urmaterialien der allgemeinen Volkszählung vom 1. december 1871 bearb. und zusammengestellt vom Königlichen Statistischen Bureau. T. II. Provinz Brandenburg. Berlin: Königl. Statistisches Bureau, 1873, s. 129.
↑Ludwig Gollmert: Das Neumärkische Landbuch Markgraf Ludwigs des Älteren vom Jahre 1337. Nach einer neu aufgefundenen Handschrift des vierzehnten Jahrhunderts. Frankfurt am Oder: 1862, s. 19.
↑Paul Schwartz: Die Klassifikation von 1718/19: Ein Beitrag zur Familien- und Wirtschaftsgeschichte der neumärkischen Landgemeinden. T. 4. Cz. 2. Landsberg a. W.: Verlag des Vereins für Geschichte der Neumark, 1927, s. 74.
↑ abcPlan Odnowy miejscowości Staw na lata 2013 – 2020, Staw 2013. Brak numerów stron w książce
