Stanowiska starożytnej metalurgii żelaza w Burkinie Faso (fr. Sites de métallurgie ancienne du fer du Burkina Faso) – obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO, obejmuje pięć dawnych stanowisk wytwarzania żelaza z rudy w Regionie Północnym, Regionie Centralno-Północnym i Regionie Boucle du Mouhoun w Burkina Faso[1]. Najstarsze z tych stanowisk datowane są od około 800 r. p.n.e., co czyni je najstarszymi znanymi stanowiskami metalurgii w Burkinie Faso.
Opis
Pięć zespołów metalurgicznych tworzących obiekt światowego dziedzictwa zlokalizowanych jest w miejscowościach Douroula, Tiwêga, Yamané, Kindibo i Békuy. Obiekt obejmuje ruiny łącznie 15 pieców szybowych wraz z mniejszymi piecami, kopalniami i osadami w ich otoczeniu[1]. Piece szybowe mają do pięciu metrów wysokości i działają na zasadzie ciągu naturalnego - wymagają tylko dopływu powietrza z otoczenia[2]. Inne mniejsze piece wymagały użycia miechów.
Duże piece szybowe występują tylko we wspomnianych regionach kraju, podczas gdy na mniejsze piece natrafiono w całym Burkina Faso[2].
Stanowisko Tiwêga, zlokalizowane 5 kilometrów na zachód od miasta Kaya, obejmuje trzy piece o bezpośredniej indukcji w kształcie ściętych stożków. Według tradycji ustnej piece te miałyby zostać zbudowane między XV a XVIII wiekiem. Były nadal używane w okresie kolonialnym, jednak dokładne ich datowanie wymaga dalszych badań archeologicznych[3].
Stanowiska Yamané i Kindibo również obejmują duże piece zbudowane w podobny sposób. Datuje się je odpowiednio na XIII-XIV wiek i X-XI wiek. Mniejsze piece w ich otoczeniu są znacznie nowsze - powstały po XV wieku[2].
Stanowisko Békuy wyróżnia się dużą ilością nagromadzonego żużlu tworzącego hałdy do 11 metrów wysokości w pobliżu ruin pieca. Piece w tej lokalizacji są starsze (V wiek p.n.e.) i częściowo zagłębione w ziemi. Wymagały użycia miechów[2].
Najstarsze piece odnaleziono na stanowisku Douroula, na którym prace metalurgiczne prowadzone były od VIII wieku p.n.e. Stanowisko to obejmuje najstarsze ślady obróbki żelaza na terytorium Burkina Faso[1].
Wraz z kolonizacją kraju przez Francuzów w latach 90. XIX wieku znaczenie starożytnych pieców zmalało[4], jednak żelazo jest nadal wydobywane w tym regionie[1].
Przypisy
