Sowiecka Formuła Mondial, w latach 1990–1991 Sowiecka Formuła 1600 – cykl wyścigów samochodowych rozgrywanych w ZSRR według przepisów Formuły Mondial. Mistrzostwa były organizowane w latach 1988–1991.
Historia
1987 był ostatnim rokiem rozgrywania w ZSRR mistrzostw Formuły 3. Przeważnie używane pod koniec istnienia serii Estonie 21M były przestarzałe na tle zachodnioeuropejskich rywali, a silniki Łada miały pojemność 1568 cm³ mimo faktu, iż regulamin dopuszczał silniki dwulitrowe. Tymczasem wprowadzona w 1983 roku Formuła Mondial bardziej spełniała oczekiwania radzieckich decydentów, ograniczając pojemność silników do 1,6 litra oraz zabraniając stosowania drogich rozwiązań projektowych (jak efekt przyziemny[1]). Co więcej, od 1989 roku Formuła Mondial miała zastąpić Formułę Easter w Pucharze Pokoju i Przyjaźni. Te argumenty spowodowały, że silnik Łady 2106 był jednym z pierwszych homologowanych przez FIA silników Formuły Mondial. Latem 1988 roku Wiktor Kozankow i Toomas Napa pojechali na międzynarodowy wyścig Formuły Mondial w Czechosłowacji, potwierdzając konkurencyjność radzieckich samochodów[2].
Mimo tego prasa była podzielona w sprawie powołania taniej formuły, a wśród argumentów przeciw podawano przestarzałość technologii czy stosunkowo niewielkie prędkości. Media odwoływały się do absurdu sytuacji, w której Toomas Napa był wielokrotnym mistrzem ZSRR oraz wygrał Puchar Pokoju i Przyjaźni w 1987 roku, ale z powodu barier stawianych przez DOSAAF nie mógł ścigać się za granicą, a co za tym idzie – rozwijać się. Dla kontrastu, mający znacznie mniejsze osiągnięcia w Pucharze Pokoju i Przyjaźni Csaba Kesjár w tym czasie rywalizował w Niemieckiej Formule 3 oraz przetestował Zakspeeda Formuły 1[2].
Pierwsza próba międzynarodowej adaptacji Formuły Mondial w kraju związkowym ZSRR miała miejsce na Łotwie. Korzystając z faktu, że przepisy serii były niemal identyczne ze Skandynawską Formułą 4, na mistrzostwa Bałtyku 24 lipca zostali zaproszeni czterej Szwedzi. Te zawody okazały się udane dla krajów bałtyckich, a później to reprezentanci Łotwy wzięli udział w mistrzostwach Szwecji. Stopniowo coraz częściej kierowcy bałtyccy zaczęli koncentrować się na mistrzostwach skandynawskich, do czego przyczyniło się również założone przy współpracy radziecko-niemieckiej przedsiębiorstwo Esttec, którego głównym projektantem został Raul Sarap. Pierwszym założeniem Sarapa było zastosowanie silnika Volkswagena i innych zagranicznych części[2].
Różnicę w poziomie wyścigów w poszczególnych republikach związkowych w debiutanckim sezonie Sowieckiej Formuły Mondial uwidocznił również stan torów. O ile organizacja zawodów na torze Bikernieki stała na wysokim poziomie, o tyle zawody na torach Czajka i Rustawi spotykały się z wieloma problemami: brakiem reklamy i widzów, bardzo złym stanem torów oraz niezapewnieniem uczestnikom przyzwoitych warunków do życia i pracy ze sprzętem[2]. W tych warunkach sezon 1988 został zdominowany przez Estończyków, którzy zajęli pierwsze trzy miejsca w klasyfikacji generalnej oraz zdobyli siedem na dziewięć możliwych podiów[3]. Kierowcy używali wówczas Estonii 21M bądź 21.10 napędzanych silnikami Łady[4].
1989 rok pogłębił różnice między kierowcami bałtyckimi a resztą zawodników z ZSRR. Utworzono wówczas Puchar Bałtyku dla kierowców szwedzkich, fińskich, norweskich, estońskich, łotewskich i litewskich. Ott Vanaselja, korzystający z nowego Estteka 884, wygrał pierwszą rundę w Bikerniekach oraz został mistrzem serii. Ponadto bałtyccy kierowcy w miarę możliwości jeździli na zagraniczne zawody, wykazując dużą konkurencyjność[5]. W związku z tym w krajowych mistrzostwach Formuły Mondial w przeciwieństwie do 1988 roku nie uczestniczyła bałtycka czołówka. W tych okolicznościach mistrzem został zwycięzca dwóch wyścigów, Wiktor Kozankow[6].
W 1990 roku DOSAAF w praktyce stracił kontrolę nad wydawaniem pozwoleń kierowcom na wyjazd za granicę. Tymczasem nazwę krajowej serii zmieniono na „Formuła 1600”. Zrezygnowano z organizacji zawodów na dalekim i niebezpiecznym torze Rustawi. Po dwóch eliminacjach Wiktor Kozankow i Toivo Asmer mieli identyczną liczbę punktów, ale Kozankow zrezygnował z udziału w finałowej rundzie, preferując start w amerykańskiej Formule Vee. Stąd też mistrzem został Asmer, będący jednocześnie liderem reprezentacji w Pucharze Pokoju i Przyjaźni. Za zwycięstwo Estończyk otrzymał od moskiewskiego przedsiębiorstwa „Spektrawto” bezprecedensową nagrodę w wysokości dziesięciu tysięcy rubli (oficjalna nagroda wynosiła trzydzieści rubli). Asmer w trakcie sezonu testował nowszą Estonię 25, jednak z uwagi na niedociągnięcia samochodu w mistrzostwach Formuły Mondial używał starej Estonii 21.10[7].
Skomercjalizowanie radzieckich wyścigów i ostateczne uwolnienie ich spod kontroli DOSAAF w 1991 roku spowodowało, że nastąpił koniec ogólnokrajowego systemu zaopatrywania klubów. W tej sytuacji wielu zawodników nie dysponowało sprzętem bądź był on przestarzały, a inni zapewniali sobie wsparcie sponsorów. Aleksandr Potiechin był sponsorowany przez Motul, a sponsorem Toivo Asmera był Camel. Asmer w mistrzostwach Formuły Mondial prowadził niespotykanego dotychczas w ZSRR Reynarda 903, jednak Estończyk z uwagi na wysoką awaryjność samochodu nie liczył się w walce o tytuł[8]. Ten trafił w ręce Potiechina, który zwyciężył z niewielką przewagą nad Aleksandrem Miedwiedczenką[9].
Po rozpadzie ZSRR organizację Formuły 1600 kontynuowano do 2000 roku w Estonii (jako Estońska Formuła 4)[10].
Mistrzowie
Przypisy
