W 1718 Jadwiga Zahorowska sprowadziła do Włodzimierza Wołyńskiego misję jezuicką, w której skład wchodziło początkowo dwóch zakonników. W 1755 starosta słonimski Ignacy Sadowski ufundował dla zakonu murowany kościół, którego budowa trwała piętnaście lat[1]. Projektantem późnobarokowej świątyni był najprawdopodobniej P. Giżycki lub M. Radzimiński[2]. Od 1762 we Włodzimierzu Wołyńskim funkcjonował klasztor jezuicki, zaś kościół został poświęcony w 1770, otrzymując wezwanie Serca Jezusowego[1]. Klasztor został skasowany w 1773 na mocy breweDominus ac Redemptor papieża Klemensa XIV, likwidującego Towarzystwo Jezusowe. W związku z tym w 1782 Komisja Edukacji Narodowej przekazała kompleks budynków we Włodzimierzu bazylianom[1]. W 1840 wspólnota bazyliańska przeszła do Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego, zaś w 1891 dawny kościół, zmieniony w cerkiew, stał się soborem biskupim[1].
Wnętrze kościoła po adaptacji na cerkiew, stan w 2010 r.
W 1921 prawosławny klasztor oraz cerkiew zostały, w ramach akcji rewindykacyjnej cerkwi, przekazane Kościołowi katolickiemu[3]. Jako kościół Rozesłania Apostołów obiekt był czynny do końca II wojny światowej[2]. W czasie II wojny światowej budynek ucierpiał z powodu wybuchu bomby. Po zakończeniu walk został uznany za zabytek, jednak dopiero w 1983 podjęto w nim prace remontowe. Od czasu ponownego otwarcia świątyni budynek należał do Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Kijowskiego[2] jako sobór eparchii wołyńskiej pod wezwaniem Narodzenia Pańskiego[1]. W 2017 r. sobór Narodzenia Pańskiego został katedrą nowo utworzonej eparchii włodzimiersko-wołyńskiej[4]. Od 2018 r. świątynia należy do Kościoła Prawosławnego Ukrainy.
Architektura
Budynek utrzymany jest w stylu późnobarokowym. Fasada obiektu jest dwuwieżowa, świątynia ma jedną nawę. We wnętrzu zachowane pewne elementy pierwotnego wyposażenia kościelnego, wkomponowane w nowsze utensylia typowe dla świątyń prawosławnych. Budynek posiada status zabytku o znaczeniu ogólnoukraińskim[5].
