Slang

Slang – zespół słownictwa i połączeń wyrazowych używanych nieoficjalnie w pewnym kręgu ludzi lub w ograniczonym kontekście społecznym[1][2]. Slangiem posługują się grupy ludzi, których łączy wspólny typ działalności lub wspólna sfera zainteresowań[2]. Czasem pojęcie slangu jest kojarzone ze środowiskami młodzieżowymi[3]. W szerokim ujęciu slang nie musi być związany z konkretną grupą użytkowników języka; wyróżnia się tzw. slang ogólny, który ma stosunkowo szeroki zasięg społeczny[4].

Slang to słownictwo wysoce nieformalne[5][6]. Środki slangu są podporządkowane ekspresywności i stanowią wynik spontanicznej twórczości językowej[3]. Slang stanowi elastyczną odmianę języka, która przekształca tradycyjne wyrażenia lub modyfikuje ich pierwotne znaczenie, a czasami wprowadza zupełnie nowe elementy językowe. Za powstawanie slangu odpowiadają takie grupy społeczne, zawodowe czy etniczne, które są odrębne od reszty społeczeństwa; często jednak slang przenika do szerszego obiegu językowego. Slang przekazuje dodatkowe informacje o charakterze psychologicznym, społecznym czy retorycznym. Nierzadko wprowadza neologizmy, które nazywają pojęcia dotąd nienazwane; czasami wykształca nieformalne synonimy dla już istniejących wyrazów[6].

Według klasyfikacji Stanisława Grabiasa slang ma charakter jawny, czym odróżnia się od żargonu, eksponującego cechę intencjonalnej tajności[7]. Bliskoznaczny charakter ma termin „gwara (środowiskowa)”, przejęty z terminologii dialektologicznej i ogólnie odnoszony do socjolektów (społecznych odmian języka)[8]. Czasami terminy „slang” i „żargon” są traktowane jako synonimiczne[2][9]. W innym ściślejszym znaczeniu żargon to słownictwo specjalistyczne[10]; niekiedy mianem żargonu określa się nazewnictwo nieformalne, typowe dla języka mówionego i odróżniane od terminologii[11].

Slangi różnicuje się ze względu na środowisko, w którym są używane – można wyróżnić m.in.: slang przestępczy, więzienny, młodzieżowy, internetowy, żeglarski, wspinaczkowy i naukowy[12]. Niekiedy słownictwo slangowe pojawia się doraźnie w języku powszechnym, jednak wtedy przeważnie służy celom humorystycznym, ekspresyjnym i stylizacyjnym. Slang nie jest słownictwem „niepoprawnym”, lecz słownictwem właściwym dla swobodnego stylu operowania językiem[13]. Slang różni się od leksyki kolokwialnej (potocznej) tym, że jest bardziej ograniczony sytuacyjnie[14][15]. Slang często jest zabarwiony emocjonalnie lub wręcz wulgarny[16].

Historia pojęcia

Termin „slang” pojawił się po raz pierwszy w XVIII wieku na gruncie angielskim, gdzie oznaczał pierwotnie język wulgarny[2][17]. Z czasem terminem tym zaczęto określać inne sposoby posługiwania się językiem. Na przestrzeni historii wyróżniano trzy typy slangu[18]:

  • słownictwo właściwe dla środowisk przestępczych/dewiacyjnych (np. złodziei, handlarzy narkotyków[18]) lub mowa wulgarna[19];
  • inwentarz leksykalno-frazeologiczny właściwy dla przedstawicieli pewnego zawodu (np. drukarzy, lekarzy, prawników)[18];
  • mowa o charakterze krańcowo potocznym i efemerycznym, występująca poza ramy kulturalnego języka ogólnego, wprowadzająca nowe słownictwo lub zmieniająca znaczenie istniejących wyrazów[18]. Nie jest własnością żadnej warstwy społecznej, może pochodzić z rozmaitych środowisk[19][17].

Na gruncie językoznawstwa i literaturoznawstwa nie wypracowano jednolitego rozumienia terminu „slang”; kategoria ta uchodzi za trudną do uchwycenia w ramy terminologiczne[2].

Środki slangu

Środki językowe slangu mogą powstawać w wyniku następujących procesów[2]:

  • przypisywanie nowych znaczeń słowom powszechnym;
  • deformacja (zwykle skracanie) istniejących słów;
  • tworzenie ekspresywnych słów i połączeń wyrazowych lub zapożyczanie ich z języków obcych.

Zobacz też

Informacje w projektach siostrzanych
 Cytaty w Wikicytatach
 Definicje słownikowe w Wikisłowniku

Przypisy

  1. ↑ Henry Watson Fowler, Fowler’s Dictionary of Modern English Usage, wyd. 4, Oxford: Oxford University Press, 2015, s. 752, ISBN 978-0-19-966135-0, OCLC 906038325 (ang.).
  2. ↑ a b c d e f Jozef Mistrík, Encyklopédia jazykovedy, Bratislava: Obzor, 1993, s. 385, ISBN 80-215-0250-9, OCLC 29200758 (słow.).
  3. ↑ a b Grabias 1997 ↓, s. 141.
  4. ↑ Kowalczyk 2023 ↓, s. 38–39.
  5. ↑ Kowalczyk 2023 ↓, s. 32.
  6. ↑ a b Widawski 2015 ↓, s. 8.
  7. ↑ Tomasz Piekot, Język w grupie społecznej: wprowadzenie do analizy socjolektu, Wałbrzych: Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Angelusa Silesiusa, 2008, s. 24, ISBN 978-83-88425-38-7, OCLC 297524942.
  8. ↑ Grabias 1997 ↓, s. 140.
  9. ↑ Jan Grzenia, gwara a żargon, [w:] Poradnia językowa PWN [online], 25 kwietnia 2005 [dostęp 2019-04-26].
  10. ↑ Kowalczyk 2023 ↓, s. 39.
  11. ↑ Swietłana Polskaja, Differentiating between various categories of special vocabulary (on the material of a professionals speech of English-speaking stock exchange brokers), [w:] Georgeta Raţă (red.), Academic Days of Timişoara: Language Education Today, Newcastle upon Tyne: Cambridge Scholars Publishing, 2011, s. 518–524, ISBN 978-1-4438-3316-5, ISBN 978-1-4438-3284-7, OCLC 823732517 [dostęp 2024-11-22] (ang.), patrz s. 519.
  12. ↑ Tadeusz Szczerbowski, Polskie i rosyjskie słownictwo slangowe, Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, ISBN 978-83-8084-210-6, OCLC 1099265477 [dostęp 2021-02-10].
  13. ↑ Linguistic Association of Nigeria Conference, Ozo-mekuri Ndimele, Globalization & the Study of Languages in Africa, Grand Orbit Communications & Emhai Press, 2005, s. 145, ISBN 978-978-33527-8-0 [zarchiwizowane z adresu 2020-04-18] (ang.).
  14. ↑ Grabias 1997 ↓, s. 132–133.
  15. ↑ Kowalczyk 2023 ↓, s. 35.
  16. ↑ Kowalczyk 2023 ↓, s. 75.
  17. ↑ a b Encyklopedia powszechna PWN. Henryk Bonecki (red. nacz.), Józef Barbag (konsult. naukowy) i inni. T. 4. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1973, s. 203.
  18. ↑ a b c d John Ayto, John Simpson, Oxford Dictionary of Modern Slang, wyd. 2, Oxford: Oxford University Press, 2010, s. ix, ISBN 978-0-19-923205-5, OCLC 458730361 (ang.).
  19. ↑ a b Magdalena Szpunar, Rozważania na temat komunikacji internetowej, [w:] Jan Mazur, Małgorzata Rzeszutko-Iwan (red.), Teksty kultury: oblicza komunikacji XXI wieku, t. 2, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2006, s. 219–231, ISBN 978-83-227-2584-9 [dostęp 2024-09-27], patrz s. 227.

Bibliografia