Skrzyszów – wieś sąsiadująca z Tarnowem, leżąca nad potokiem Wątok. Siedziba władz gminy w powiecie tarnowskim (woj.małopolskie). W 2021 roku Skrzyszów liczył 3780 mieszkańców[3].
Historia
Historia Skrzyszowa sięga początku XIV wieku, w roku 1331 król Władysław Łokietek potwierdził Spytce z Melsztyna prawo do wsi[4].
Według Słownika geograficznego Królestwa Polskiego Skrzyszów składał się z trzech części: Skrzyszowa, Ładnej i Srędzin. Gęsto zabudowany Skrzyszów leżący nad Wątokiem liczył 400 domów. W Ładnej położonej przy gościńcu z Tarnowa do Pilzna było 26 domów, w niej znajdowała się największa w Galicji garbarnia. Srędziny ulokowane na północ od Ładnej liczyły 43 domy.
Ludna ta wieś rozsiadła w urodzajnej glebie i korzystnych warunkach, wytworzonych przez sąsiedztwo z Tarnowem.
Pierwsza parafia w Skrzyszowie powstała przed rokiem 1350. W 1517 roku hetman Jan Amor Tarnowski ufundował istniejący do dziś drewniany kościół. Parafia została zniesiona w 1542 roku, utworzono ją na nowo w roku 1736. Do parafii należały też Wola Rzędzińska, Wałki, Jodłówka i część Rzędzina[5].
W 1581 roku wieś, która była wówczas własnością księcia Ostrogskiego liczyła 66 kmieci gospodarujących na 33 łanach roli i 6 zagród z rolą. Poza tym sołtys miał 2 łany ziemi i 9 zagród. We wsi mieszkało 57 komorników oraz 7 rzemieślników. Miejscowość graniczyła na zachodzie z Gumniskami i Zawadą, na południu z Łękawicą i Szynwaldem, na wschodzie z Pogórską Wolą, a na północy z Rzędzinem. Wieś zawsze była częścią dóbr panów Tarnowa[6].
Po I wojnie światowej Skrzyszów stał się siedzibą samorządu gminnego. W 1934 roku wieś weszła w skład gminy zbiorowej Gumniska. W 1937 roku miejscowi działacze ludowi zorganizowali strajk chłopski oraz manifestacje w Skrzyszowie i Tarnowie[4].
W czasie II wojny światowej, od marca do lipca 1941 roku, w lesie Kruk na stoku Góry św. Marcina niemieccy naziści zamordowali ok. 400 osób. W latach 1958–1959 wybudowano na tym miejscu pomnik projektu tarnowskich artystów Bogdany i Anatola Drwalów[7].
1 stycznia 1973 roku Skrzyszów stał się siedzibą władz gminy. W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie tarnowskim.
Zabytki
Obiekt wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[8].
Inne
Galeria zdjęć
16 marca 2017 roku w Skrzyszowie padła najwyższa wygrana w historii Lotto – 36 726 210, 20 zł[9].
Ludzie związani z Skrzyszowem
Przypisy
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 124256
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1175 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
- ↑ Wieś Skrzyszów w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2024-09-20] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ a b Skrzyszów – Historia. skrzyszow.pl. [dostęp 2017-07-25]. (pol.).
- ↑ Marek Sztorc: Skrzyszów, kościół św. Stanisława bpa. [w:] Tarnowskie kościoły. [dostęp 2017-07-25]. (pol.).{{Cytuj książkę}} Linki zewnętrzne: "wydawca". Brak numerów stron w książce
- ↑ Skrzyszów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 734 .
- ↑ AndrzejA. Matuszczyk AndrzejA., Pogórze Karpackie, Tarnów: Oddział PTTK [Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego] „Ziemi Tarnowskiej”, 1995, ISBN 83-903260-1-9, OCLC 891189204 . Brak numerów stron w książce
- ↑ a b Wykaz obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Małopolskiego z uwzględnieniem podziału na powiaty i gminy [online], wuoz.malopolska.pl [dostęp 2024-01-01] .
- ↑ Nowy rekord wysokości wygranej w grach losowych w Polsce - 36 726 210,20 złotych! | Lotto, Kaskada, Multi Multi, Mini Lotto, Zdrapki - lotto.pl [online], www.lotto.pl [dostęp 2017-11-26] [zarchiwizowane z adresu 2017-10-25] (pol.).
Siedziba gminy |
|
---|
Wsie |
|
---|
Integralne części wsi |
- Barnasiówka
- Czermanicha
- Dolce
- Dół
- Góra
- Granica
- Grota
- Japonia
- Jaźwiny
- Kąty
- Kobylarnia
- Koło Zakładu
- Kresy
- Olszyna
- Podgórz
- Podkościele
- Podrazówki
- Pola od Trzemesznej
- Poszkle
- Prebenda
- Prokopówka
- Przy Gościńcu
- Przy Granicy
- Schaby
- Stawiska
- Średziny Drugie
- Średziny Pierwsze
- Świnia Góra
- Urwa
- Wielkie Pole
- Wschodnia Góra
- Zachodnia
- Żurawiniec
|
---|