Samuel Prideaux Tregelles (ur. 30 stycznia 1813 w Falmouth, zm. 24 kwietnia 1875 w Plymouth) – brytyjski biblista, krytyk tekstu i teolog.
Życiorys
Urodził się w Wodehouse Place, Falmouth, jego rodzice byli kwakrami, ale on sam przez wiele lat należał do wspólnoty braci plymuckich, pod koniec zaś życia został prezbiterianinem (a może i anglikaninem)[1]. Kształcił się w Falmouth w latach 1825-1828.
W kwietniu 1839 Tregelles ożenił się z Sarah Anna Prideaux (ur. 22 września 1807). Nie mieli dzieci. Tregelles uzyskał doktorat na St Andrews w 1850 roku i otrzymał pensję w wysokości 200 £ w 1862. Zmarł w Plymouth.
Przez pewien czas pracował w hucie żelaza, Neath Abbey, Glamorgan, swój wolny czas poświęcał wtedy nauce języków greckiego, hebrajskiego, aramejskiego i walijskiego. Jego zainteresowanie walijskim, szło w parze z pragnieniem szerzenia poselstwa chrześcijańskiej ewangelii w Walii, w rywalizacji z rosnącymi wpływami ateizmu, Kościoła katolickiego i mormonów[2]. Tregelles został prywatnym tutorem w Falmouth, a w końcu poświęcił się pracy naukowej, dopóki nie został owładnięty paraliżem w 1870 roku.
Po dojściu do przekonania, że textus receptus nie ma starożytnego pochodzenia, Tregelles zdecydował się wydać nową wersję tekstu Nowego Testamentu, w oparciu o starożytne rękopisy i cytaty wczesnych Ojców Kościoła. Pracował nad tym przez wiele lat, nie mając przy tym świadomości, że tę samą pracę wykonuje niemiecki filolog i krytyk tekstu, Karl Lachmann. Trwałym wkładem Tregellesa w historii krytyki tekstu jest przekonanie, że nie wiek rękopisu stanowi o jego wartości, lecz wiek przekazywanego przezeń tekstu.
Dorobek
Tregelles stał się znany dzięki swemu dziełu Book of Revelation in Greek Edited from Ancient Authorities (1844), które zawiera jego oświadczenie, że ma zamiar przygotować grecki Nowy Testament. W 1845 roku przybył do Rzymu z zamiarem skolacjonowania Kodeksu Watykańskiego. Nie pozwolono mu na skopiowanie rękopisu, sporządził jednak wykaz ważnych jego lekcji[3]. Z Rzymu udał się do Florencji, Modeny, Wenecji, Monachium i Bazylei, wszędzie czytając i kolacjonując rękopisy. Do Anglii wrócił w listopadzie 1846 roku, kontynuując kolacjonowanie rękopisów w British Museum. Tregelles odwiedził też Paryż, Hamburg, Berlin (gdzie spotkał Lachmanna) i Lipsk (gdzie współpracował z Tischendorfem), Drezno, Wolfenbüttel i Utrecht. W 1861 roku odczytał dolny tekst Kodeksu Zakynthios (palimpsest).
Większość jego licznych publikacji dotyczy przede wszystkim krytyki tekstu Nowego Testamentu i przypada na lata 1857-1872. Zawierają one Account of the Printed Text of the Greek New Testament (1854), nowe wydanie T. H. Horne’a Introduction to the Critical Study of the New Testament (1860) i Kanon Muratoriego: Earliest Catalogue of Books of the New Testament (1868). Tregelles był członkiem angielskiego komitetu przygotowującego przekład Biblii znany jako Revised Version (albo English Revised Version) którego Nowy Testament został opublikowany w 1881 roku, sześć lat po jego śmierci.
Tregelles napisał też Heads of Hebrew Grammar (1852), przekład Geseniusa Hebrew Lexicon (1846, 1857) z łaciny, jest autorem niewielkiego dzieła o jansenizmie (1851) i różnych dzieł poświęconych eschatologii (np. Remarks on the Prophetic Visions of Daniel, 1852, new ed., 1864). Podobnie jak jego kuzyn, Benjamin Wills Newton, który odegrał ważną rolę w nawróceniu Tregellesa i który wspierał finansowo publikacje jego dzieł, Tregelles był zwolennikiem nadejścia Paruzji Chrystusowej po tzw. wielkim ucisku”[4].
Będąc człowiekiem o wielkiej erudycji, Tregelles był także chrześcijaninem o gorącym sercu, który napisał wiele hymnów, dzisiaj w większości zapomnianych, najwcześniejsze z nich były publikowane przez braci plymuckich Hymns for the Poor of the Flock (1838)[5].
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Zob. Fromow, 28. F.F. Bruce powiedział, że „conflict of evidence suggests that Mr. Fromow is fairly near the mark in using the epithet 'unattached.'”
- ↑ Tregelles martwił się zwłaszcza szerzeniem się mormonizmu i w 1854 roku pisał do swego przyjaciela Eben Fardd, „while Mormonism and other things are spreading themselves in Wales, it is well for some effort to be made to uphold the simple historical authority of the Scriptures which God has been pleased to give us as the sure record of His holy will.” Quoted in Fromow, 33.
- ↑ S.P. Tregelles, A Lecture on the Historic Evidence of the Authorship and Transmission of the Books of the New Testament, London 1852, pp. 83-85.
- ↑ Victorian Web. Tregelles wsparł później Newtona w jego konflikcie z John Nelson Darby i Exclusive Brethren.
- ↑ Dwanaście skomponowanych przez Tregelles'a hymnów można znaleźć w: Fromow, 84-90.
Bibliografia
- H3: The Fry collection: papers relating to B. W. Newton, S. P. Tregelles, F. W. Wyatt, A.C. Fry, and others, at the Christian Brethren Archive of the John Rylands University Library of Manchester.
- George H. Fromow (ed.), B. W. Newton and Dr. S. P. Tregelles: Teachers of the faith and the future, 2nd ed., (London: Sovereign Grace Advent Testimony, 1969).
- E. C. Marchant, „Tregelles, Samuel Prideaux (1813–1875),” rev. J.K. Elliott, Oxford Dictionary of National Biography, (Oxford University Press, 2004).
Linki zewnętrzne
