Ten artykuł dotyczy koncepcji zarządzania projektami. Zobacz też: S.M.A.R.T. (informatyka).

Ten artykuł należy dopracować:

od 2024-10 → poprawić styl – powinien być encyklopedyczny,
od 2015-02 → zweryfikować treść i dodać przypisy.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

S.M.A.R.T. (akronim od ang. Specific, Measurable, Assignable, Realistic, Time-related, dosł. sprytny) – koncepcja formułowania celów w dziedzinie planowania Georga T. Dorana z 1981 r.^[1], będąca zbiorem pięciu postulatów dotyczących cech, którymi powinien się charakteryzować poprawnie sformułowany cel.

Zgodnie z akronimem tworzącym nazwę koncepcji, sformułowany cel powinien być:

• Konkretny (ang. Specific) – wskazywać konkretny obszar wymagający poprawy,
• Mierzalny (ang. Measurable) – sformułowany tak, by można było liczbowo wyrazić stopień jego realizacji lub przynajmniej umożliwić jednoznaczną jej „sprawdzalność”,
• Przypisany do kogoś (ang. Assignable) – wskazywać, kto jest odpowiedzialny za jego realizację,
• Realistyczny (ang. Realistic) – możliwy do osiągnięcia przy dostępnych zasobach,
• Określony w czasie (ang. Time-related) – wskazywać, kiedy może zostać osiągnięty.

Istnieją też odmienne interpretacje liter tworzących akronim^[2]:

• A: ambitious (pl. ambitny)^[2] – cel musi być stosunkowo trudny do osiągnięcia, musi stawiać wysoko poprzeczkę, ale jednocześnie być w zgodzie z postulatem osiągalności,
• R: realistic (pl. realistyczny)^[2] – w tej wersji literę „A” z akronimu (poprzednio oznaczającą osiągalność) zużyto na „ambitność”, zapewniono postulat realistyczności, który pokrywa się z postulatem osiągalności z pierwotnej wersji akronimu.

• T: tangible (pl. namacalny)^{[potrzebny przypis]} – cel powinien być możliwy do doświadczenia go za pomocą 5 zmysłów, ponieważ taki cel często jest również bardziej konkretny i mierzalny a tym samym bardziej osiągalny. Jeżeli nasz cel nie jest namacalny, powinien być wtedy przynajmniej powiązany z innym namacalnym celem.

Istnieje wersja rozszerzona koncepcji S.M.A.R.T. – S.M.A.R.T.E.R.^[3]:

• E: ekscytujący (ang. exciting)^[3] – cel powinien być ekscytujący, w żadnym wypadku nie powinien on być obojętny osobie go ustanawiającej; cel ekscytujący motywuje do osiągnięcia go;
• R: zapisany (ang. recorded)^[3] – zapisanie celu spełnia kilka funkcji: nie zapomnimy o nim, zapisanie motywuje do jego osiągnięcia – w razie trudności czy ogarniającego nas lenistwa nie można udawać, że cel nigdy nie istniał, gdy jest zapisany.