Przekrój pnia ukazujący słoje roczne (Ogród Zoologiczny w Bristolu, Anglia)
Słój roczny, słój przyrostu wtórnego – warstwy drewna wtórnego powstające w wyniku działalności kambium. Ze względu na zróżnicowanie działalności kambium w okresie różnych pór roku podczas przyrostu wtórnego drzew powstają naprzemiennie warstwy drewna wiosennego i drewna letniego. Średnice komórek drewna wiosennego są większe a ściany cieńsze. Oba rodzaje drewna można odróżnić na przekroju gołym okiem. Drewno wczesne jest jaśniejsze od późnego. W klimacie umiarkowanym kambium zawiesza swoją działalność poza sezonem wegetacyjnym. W klimacie tropikalnym kambium wykazuje aktywność podziałową przez cały rok[1].
Słoje roczne są mniej lub bardziej widoczne na wszystkich przekrojach wszystkich gatunków drzew dzięki różnicy w budowie drewna wczesnego i drewna późnego – najbardziej na przekroju poprzecznym. Drewno wczesne powstaje w pierwszym okresie sezonu wegetacyjnego – na wiosnę, drewno późne pod koniec lata.
Na wiosnę, w wyniku podziału, kambium tworzy elementy przewodzące o dużej przepustowości (szerokim świetle). Powstałe w ten sposób naczynia lub cewki służą przede wszystkim do przewodzenia wody. U drzew iglastych jest to jaśniejsza część słoja, u drzew liściastych pierścieniowonaczyniowych – wyraźnie zaznaczające się ułożone pierścieniowato szerokie naczynia. Drewno późne zbudowane jest z elementów o małej przepustowości (wąskim świetle), pełni ono głównie funkcję mechaniczną. U drzew iglastych obejmuje ciemniejszą część słoja rocznego, u drzew liściastych pierścieniowonaczyniowych – część słoja, w której występują wąskie naczynia.
Wyrazistość granicy między drewnem wczesnym i późnym (w tym samym słoju rocznym) oraz między drewnem późnym i wczesnym (w dwóch sąsiadujących ze sobą słojach) zależy przede wszystkim od gatunku drewna. U większości gatunków iglastych i większości liściastych pierścieniowonaczyniowych obie granice są widoczne gołym okiem. U większości gatunków rozpierzchłonaczyniowych granica między drewnem wczesnym i późnym jest niezauważalna, granica między drewnem późnym i wczesnym jest czasami widoczna dzięki obecności miękiszu terminalnego.
Badaniami retrospektywnymi budowy słoja rocznego zajmuje się dendrochronologia. Dzięki porównaniu słojów rocznych pochodzących z drzew rosnących na przestrzeni wielu stuleci dla danego obszaru geograficznego można stworzyć coś na wzór „dendrochronologicznego kalendarza”. Badacze mogą z nim porównać słoje roczne z drewna wydobytego ze starożytnej budowli, aby określić w jakim roku zostało ono ścięte i użyte do ich wzniesienia.
