Róża wieczniezielona (Rosa sempervirens L.) – gatunekkrzewu z rodziny różowatych. Występuje na wyspach Morza Śródziemnego i jego północnych wybrzeżach od północno-zachodniej Turcji po Hiszpanię, poza tym w Portugalii i dalej na północ wzdłuż wybrzeży atlantyckich do 47° szerokości geograficznej północnej we Francji. Obecny jest także w północno-zachodniej Afryce – od Tunezji po Maroko[5][4]. Jest składnikiem wieczniezielonej makii[5].
Zimozielone[7], pierzastozłożone z 5 listków (rzadko 3 lub 7). Przylistki u nasady liści wąskie z wolnymi, długimi uszkami na końcach. Osadka kolczasta i ogruczolona. Blaszka liści skórzasta i połyskująca z wierzchu, żywozielona, obustronnie naga. Listki jajowate do lancetowatych, zaostrzone na wierzchołku, u nasady zaokrąglone lub klinowate, na brzegu pojedynczo piłkowane[5].
Zebrane w liczbie od 3 do 7 w kwiatostany, rzadziej pojedyncze. Osadzone są na ogruczolonych szypułkach osiągających do 7 cm długości. Działki kielicha na stronie odosiowej ogruczolone, jajowate, zwykle odgięte do dołu[5]. Koronę kwiatu tworzy 5 białych płatków. Dysk na szczycie hypancjum płaski lub stożkowaty, przez wąskie orficjum wystają zrośnięte w długą kolumienkę owłosione szyjki słupków[5].
Niełupki zebrane wewnątrz czerwonych lub pomarańczowoczerwonych, ogruczolonych owoców pozornych (szupinkowych) o kształcie kulistym lub szerokojajowatym. Owoc pozorny zwieńczony jest odgiętymi w dół działkami kielicha[5].
Pąki kwiatowe
Kwiat
Owoc
Liść
Gatunki podobne
Południowoeuropejska róża polnaR. arvensis ma liście cienkie, opadające zimą, listki na brzegach są owłosione i mają nie więcej jak 19 ząbków (u r. wieczniezielonej ponad 20), działki nie ogruczolone. We wschodniej części basenu Morza Śródziemnego rośnie róża fenickaR. phoenicia z bujniejszymi kwiatostanami (ponad 10 kwiatów) i pierzasto podzielonymi działkami kielicha[7][5].
Biologia i ekologia
Kwitnie w maju i czerwcu[5]. Rośnie w zaroślach zwykle na terenach niżej położonych, w rejonie wybrzeży, zwykle do 500 m n.p.m. Rzadko sięga wyżej, np. na Półwyspie Apenińskim do 1300 m n.p.m., w Alpach do 930 m n.p.m.[5]
Gatunek jest blisko spokrewniony z także rosnącą w Europie różą pnącąR. arvensis (do tego stopnia, że oba taksony, zwłaszcza wobec ich zmienności, bywają trudne od odróżnienia). Oba te gatunki reprezentują sekcję Synstylae z podrodzaju Rosa i rodzaju różaRosa[7].
Zastosowanie
Gatunek sam w sobie uznawany jest za bardzo ozdobny i jako taki uprawiany, ale przede wszystkim wykorzystywany jest w celu krzyżowania i uzyskiwania odmian uprawnych róż[8]. M.in. Henri Antoine Jacques, twórca wielu odmian róż burbońskich, krzyżował je także z różą wieczniezieloną[9]. Uzyskał on m.in. odmianę 'Félicité Perpétue' (znaną też jako 'Félicité et Perpétue'), wykorzystywaną z kolei później do tworzenia kolejnych róż okrywowych[10]. Grupa odmian utworzona z udziałem róży wieczniezielonej określana jest mianem Sempervirens Hybrids[8] (odmiany róży wieczniezielonej). Odegrały one istotną rolę dla tworzenia grupy róż pnących[11]. Po róży wieczniezielonej odmiany dziedziczą łagodny, słodki zapach przypominający aromat kwiatów lip[9].
Róże odmian Sempervirens Hybrids
'Spectabilis'
'Princesse Marie'
'Princesse Louise'
'Laure Davoust'
Przypisy
↑Michael A.M.A.RuggieroMichael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20](ang.).