Rzeka roztokowa – typ rzeki, której koryta rozdzielone są licznymi wyspami lub raczej odsypami korytowymi i mieliznami. Rzeki roztokowe mogą być zdominowane przez osady piaszczyste lub żwirowe (najczęściej na terenach górskich). W porównaniu z rzekami meandrującymi szerokość łożyska rzek roztokowych jest zazwyczaj bardzo duża, a głębokość względnie niewielka. Dla przykładu szerokość Brahmaputry dochodzi do 20 km, szerokość poszczególnych jej koryt sięga kilku kilometrów, zaś jej głębokość nie przekracza 50 metrów[1]. Łachy korytowe mogą być porośnięte roślinnością, często stanowiąc dogodne miejsce życia dla ptaków.
W Polsce wśród rzek roztokowych dominują rzeki piaskodenne[2]. Charakter rzeki roztokowej ma na przykład Wisła na odcinkach powyżej Płocka. Pierwotnie była rzeką meandrującą, jednak częste powodzie w okresie małej epoki lodowej w XVI – XVIII wieku ukształtowały jej roztokowy charakter[3]. Łachy korytowe można obserwować na Bugu lub Narwi.
Bezpośrednie warunki rozwoju rzek roztokowych są w dalszym ciągu przedmiotem dyskusji. Wymienia się takie czynniki, jak duża w porównaniu z rzekami meandrującymi dostawa transportowanego osadu, znaczne nachylenie profilu rzeki, nagłe i częste zmiany przepływu (powodzie), podatne na erozję brzegi i płytko zalegające podłoże skalne[4].
