Share to: share facebook share twitter share wa share telegram print page

Rzeczpospolita uczonych

Erazm z Rotterdamu prowadził obfitą korespondencję z humanistami w całej Europie (Hans Holbein (młodszy), 1523)

Rzeczpospolita uczonych, ew. Republika listów (łac. Res publica literaria lub respublica eruditorum) – międzynarodowa społeczność uczonych, oparta głównie na wymianie korespondencji. W ścisłym tego słowa znaczeniu odnosi się do okresu oświecenia. Często jednak wskazuje się na jej początki już w renesansie.[1]

Początki

Po raz pierwszy zwrot respublica literaria pojawił się w 1417 r., w liście Francesco Barbaro do Poggio Braccioliniego[2]. Od samego początku oznaczała pewną wyobrażoną wspólnotę uczonych, utrzymywaną w łączności dzięki korespondencji. Rzeczpospolita uczonych miała charakter utopijny - o przynależności do niej nie decydowały urodzenie czy majątek, lecz przywiązanie i zasługi na rzecz ideału zdobywania wiedzy. Nie miały też w niej znaczenia różnice religijne, stanowe czy narodowe[3].


Rozwój epistolografii w renesansie miał swoje źródła w życiu i literaturze dworskiej, z jej ideałem uprzejmej konwersacji wyrażonej np. w Della civile conversazione Stefano Guazzo (1574)[4]. Językiem rzeczypospolitej uczonych początkowo była łacina - wspólny język nauki pozwalał uczonym na swobodną komunikację ponad granicami. W XVII w. była ona coraz częściej zastępowana przez język francuski lub angielski. W okresie przejściowym autorzy część swych prac wydawali po łacinie, a część w języku nowożytnym (np. Isaac Newton, Thomas Hobbes).

Szczytowy rozwój

Szczytowy rozwój przypada na wieki XVII-XVIII. W czasie rewolucji naukowej listy stały się podstawowym środkiem wymiany informacji pomiędzy uczonymi. W nowożytności rozpadła się również jedność miejsca uprawiania nauki. Obok uniwersytetów, wielu uczonych przyciągnęły dwory, prywatni patroni. Wielu pracowało też w samodzielnych zawodach czy żyło z majątku. Listy stanowiły często jedyną możliwą formę kontaktu, w sytuacji coraz szczelniejszych granic czy narastających podziałów religijnych i politycznych[5]. Pozwalało to też włączyć się w dyskurs naukowy kobietom, które nie były dopuszczane do uniwersytetów czy zawodów związanych z działalnością intelektualną. Nadal pozostawały jednak marginesem i wyjątkiem[6].

Listy były we wczesnej nowożytności szybką i tanią formą komunikacji. Niektórzy autorzy wysyłali wiele listów dziennie. Czas doręczenia listu na terenie Europy zwykle zamykał się w kilku tygodniach[7]. Większość członków rzeczypospolitej nigdy nie widziała się bezpośrednio[7]. Rozwój korespondencji między uczonymi nastąpił w pierwszej połowie XVII w. W drugiej połowie zaczęły się rozwijać państwowe uniwersytety oraz naukowe czasopisma, które częściowo przejęły jej funkcje[7]. W epoce oświecenia rozwinęły się również salony, które były formą bezpośredniego kontaktu i wymiany myśli pomiędzy uczonymi.

List Isaaca Newtona do lekarza i okulisty Williama Briggsa na temat jego A New Theory of Vision (20 lipca 1682)

Wobec wszechobecnej cenzury w sferze publicznej, prywatna korespondencja rzeczypospolitej uczonych stanowiła namiastkę wolności słowa. Choć również listy były kontrolowane, nie była to tak ścisła kontrola jak w przypadku publikacji. Przy zachowaniu pewnych środków ostrożności (takich jak stosowanie ironii i innych środków retorycznych, pisanie w obcym języku czy szyfrem, podpisywanie się pseudonimem) można więc było wymieniać poglądy nawet na kontrowersyjne tematy, takie jak kwestie religijne, proces Galileusza, teoria heliocentryczna, czy nawet krytyka monarchów. Wymiana korespondencji była szczególnie przydatna przy zbieraniu dużej liczby obserwacji czy dzieleniu się wynikami eksperymentów[7].

Niemcy

Sieć komunikacyjną, wzorowana na rzeczypospolitej uczonych i literatów, wytworzyła się w XVII-XVIII w. w ramach świata niemieckojęzycznego[8]. Ten niemiecki mundus litterarius oparty był na korespondencji i kontaktach osobistych, a także na różnych instytucjach, z których najważniejsze były działające w latach 1617-1680 Towarzystwo Owocodajne (Palmorden), Deutschgesinnte Gesellschaft z Norymbergi (zał. 1643), Pegnesicher Blimenorden, (Norymberga 1644)[9]. Powstanie mundus litterarius pomogło rozwojowi i integracji kultury niemieckiej[8].

Linki zewnętrzne

Przypisy

  1. Barbara Kaszowska-Wandor, Res publica (post) litteraria: od poetyki wspólnoty do postliteratury, 2020.
  2. Miller 2008 ↓, s. 45.
  3. Jerzy Szacki, Spotkania z utopią, Warszawa: Sic!, 2000, s. 144.
  4. Miller 2008 ↓, s. 46-48.
  5. Hatch 2000 ↓, s. 263-264.
  6. Carol Pal, Republic of Women. Rethinking the Republic of Letters in the Seventeenth Century, Cambridge: Cambridge University Press, 2012, s. 2.
  7. a b c d Hatch 2000 ↓, s. 264.
  8. a b Huber 1996 ↓, s. 683.
  9. Czesław Karolak, Wojciech Kunicki, Hubert Orłowski, Dzieje kultury niemieckiej, Warszawa: PWN, 2007, s. 131-132.

Bibliografia

  • Robert A. Hatch, Correspondence Networks, [w:] Wilbur Applebaum (red.), Encyclopedia of the Scientific Revolution. From Copernicus to Newton., New York & London: Garland Publishing, 2000, s. 263-267.
  • P. Huber, Gelehrtenrepublik, [w:] Gert Ueding (red.), Historisches Wörterbuch der Rhetorik, Tübingen: Max Niemeyer Verlag, 1996, s. 678-689.
  • Peter N. Miller, The Renaissance Republic of Letters and the Genesis of Enlightenment, [w:] Reinhard Blänkner (red.), Europäische Bildungströme. Die Viadrina im Kontext der europäischen Gelehrtenrepublik der Frühen Neuzeit (1506-1811), Schöneiche bei Berlin 2008, s. 45-59.
Read more information:

Yang DianugerahiAdipati BuckinghamKGAhli Penunggang KudaMasa jabatan1616–1628PendahuluGelar Kebangsawanan Tinggi WorcesterPenggantiGelar Kebangsawanan Tinggi Belanda Informasi pribadiLahir(1592-08-28)28 Agustus 1592Brooksby, Leicestershire, InggrisMeninggal23 Agustus 1628(1628-08-23) (umur 35)Portsmouth, Hampshire, InggrisSuami/istriKatherine MannersAnakMary StewartCharles Villiers, Pangeran CoventryGeorge Villiers, Adipati Buckingham Kedua Francis Villiers, 1628–1648Sunting kotak info&…

O Centre Block, a sede do parlamento canadense. O cargo de primeiro-ministro do Canadá já foi ocupado por 23 pessoas diferentes, com o primeiro sendo John A. Macdonald e o mais recente Justin Trudeau, atualmente em exercício. O primeiro-ministro atua como o principal Ministro da Coroa, chefe de gabinete e dessa forma chefe de governo do Canadá. Oficialmente ele é nomeado pelo governador-geral, porém por convenção constitucional o primeiro-ministro deve ter a confiança da Câmara dos Com…

Der Titel dieses Artikels ist mehrdeutig. Weitere Bedeutungen sind unter Angern (Begriffsklärung) aufgeführt. Wappen Deutschlandkarte 52.35638888888911.73555555555643Koordinaten: 52° 21′ N, 11° 44′ O Basisdaten Bundesland: Sachsen-Anhalt Landkreis: Börde Verbandsgemeinde: Elbe-Heide Höhe: 43 m ü. NHN Fläche: 64,21 km2 Einwohner: 1967 (31. Dez. 2022)[1] Bevölkerungsdichte: 31 Einwohner je km2 Postleitzahlen: 39326 Angern 3…

Artikel ini sebatang kara, artinya tidak ada artikel lain yang memiliki pranala balik ke halaman ini.Bantulah menambah pranala ke artikel ini dari artikel yang berhubungan atau coba peralatan pencari pranala.Tag ini diberikan pada Oktober 2022. Masjid Taman Arum adalah salah satu masjid tua di Indonesia yang terletak di Kabupaten Magetan Propinsi Jawa Timur, lebih tepatnya di Dusun Godhengan, Desa Taman Arum, Kecamatan Parang. Dimana daerah ini tergolong daerah dengan padat penduduk. Kontruksi B…

Bagian dari seriMitologi & cerita rakyat Jepang Literatur klasik: Kojiki | Nihon Shoki | Kujiki Otogizōshi | Konjaku Monogatari Kami Izanami | Izanagi | Amaterasu Susanoo | Ama-no-Uzume Kepercayaan rakyat Ebisu | Inari Oni | Tujuh Dewa Keberuntungan Makhluk legenda Kappa | Tengu | Kitsune Tsuchinoko | Yōkai Tokoh legenda Abe no Seimei | Benkei | Kintarō Momotarō | Tamamo-no-Mae | Sōjōbō Tempat suci & supranatural Gunung Hiei | Gunung Fuji | Izumo Takamagahara | Yomi | Ryūgū-jō …

Artikel ini sebatang kara, artinya tidak ada artikel lain yang memiliki pranala balik ke halaman ini.Bantulah menambah pranala ke artikel ini dari artikel yang berhubungan atau coba peralatan pencari pranala.Tag ini diberikan pada Desember 2022. Bordeaux tramwayInfoWilayahBordeaux, Nouvelle-Aquitaine, PrancisJenisLintas rel terpadu/tremJumlah jalur4Jumlah stasiun130[1]Penumpang tahunan96.77 juta (2018)[2]Situs webInfoTBMOperasiDimulai2003OperatorTBMJumlah gerbong130[3]Tek…

1975 single by Peter FramptonShow Me the WaySide A of 1976 UK live singleSingle by Peter Framptonfrom the album Frampton and Frampton Comes Alive! B-sideThe Crying ClownShine On (live)ReleasedJune 1975February 1976 (live)RecordedAugust 1975 (live)VenueLong Island Arena, Commack, New YorkGenreRockLength 4:02 (album version) 3:25 (single edit) 4:32 (1976 live version) LabelA&MSongwriter(s)Peter FramptonProducer(s)Peter FramptonPeter Frampton singles chronology Baby (Somethin's Happening) (1974…

  لمعانٍ أخرى، طالع فيكتور لويس (توضيح). هذه المقالة يتيمة إذ تصل إليها مقالات أخرى قليلة جدًا. فضلًا، ساعد بإضافة وصلة إليها في مقالات متعلقة بها. (يوليو 2019) فيكتور لويس (بالفرنسية: Victor Louis)‏    معلومات شخصية الميلاد 10 مايو 1731[1][2][3][4]  باريس  الوفا…

The Catellani reaction was discovered by Marta Catellani (Università degli Studi di Parma, Italy) and co-workers in 1997.[1][2] The reaction uses aryl iodides to perform bi- or tri-functionalization, including C-H functionalization of the unsubstituted ortho position(s), followed a terminating cross-coupling reaction at the ipso position. This cross-coupling cascade reaction depends on the ortho-directing transient mediator, norbornene. Original and general reaction conditions f…

1968 Pakistani Urdu film SaiqaصاعقہDirected byLaiq AkhtarScreenplay byMasroor AnwarStory byRazia ButtBased onSaiqaby Razia ButtProduced byShamim AraStarring Shamim Ara Mohammad Ali Darpan Lehri Zamurrad Ragni Talish Nighat Sultana Qavi Nabeela CinematographyKamran MirzaMusic byNisar BazmiProductioncompanyShamim Ara ProductionsRelease date13 September 1968CountryPakistanLanguageUrdu Saiqa is a 1968 Pakistani Urdu romantic film directed by Laiq Akhtar and produced by Shamim Ara in her debut p…

Raid on St. AugustinePart of the Anglo–Spanish WarSir Francis Drake in St. Augustine 1586 hand-colored engraving, by Baptista Boazio, 1589Date27–29 May 1586LocationSt. Augustine, Florida(Region of the Spanish Main)Result English victory[1]Territorialchanges Parris and Santa Elena Islands abandonedBelligerents  Spain Apalachee Indians  EnglandCommanders and leaders Governor Pedro Menéndez de Márquez Sir Francis DrakeChristopher CarleillStrength 100 soldiers & militiaUn…

Aseismic ocean ridge in the Atlantic Ocean off the coast of Brazil The Rio Grande Rise separates the Brazil (north) and Argentine Basins (south) and is separated from the Vema Sill and Santos Plain (west) by the Vema Channel and from the Mid-Atlantic Ridge by the Hunter Channel (east).[1] The Rio Grande Rise, also called the Rio Grande Elevation or Bromley Plateau, is an aseismic ocean ridge in the southern Atlantic Ocean off the coast of Brazil. Together with the Walvis Ridge off Africa…

Japanese ukiyo-e artist Three Women and a Boy Along the Sumida River, colour woodblock print, c. 1785–1792 In this Japanese name, the surname is Chōbunsai. Chōbunsai Eishi (鳥文斎 栄之, 1756–1829) was a Japanese ukiyo-e artist. His last name was Hosoda (細田). His first name was Tokitomi (時富). His common name was Taminosuke (民之丞) and later Yasaburo (弥三郎).[1][2] Pupil of Kano Eisen'in Michinobu (狩野 栄川院 典信). Born as the first son of …

Circassian tribe Not to be confused with Abkhazians.Part of a series on theCircassiansАдыгэхэр Circassia Adyghe Xabze Circassians List of notable CircassiansCircassian genocide Circassian diaspora Turkey Jordan Israel Syria Germany United States Saudi Arabia Libya Iraq Iran Egypt Bulgaria (historical) Kosovo (historical) Romania (historical) Circassian tribes Surviving Abadzekh Besleney Bzhedug Chemirgoy Hatuqway Kabardian Natukhaj Shapsug Ubykh Destroyed or barely existing Ademey Chebsi…

Railway station in Minamiashigara, Kanagawa Prefecture, Japan Tsukahara Station塚原駅Tsukahara Station in March 2014General informationLocation2680-1 Tsukahara, Minamiashigara-shi, Kanagawa-ken 250-0117JapanCoordinates35°18′05.39″N 139°7′35.45″E / 35.3014972°N 139.1265139°E / 35.3014972; 139.1265139Operated by Izuhakone RailwayLine(s) Daiyūzan LineDistance6.3 km from Odawara.Platforms1 side platformConnections Bus stop Other informationStation codeID0…

Sarang Buaya or Kampung Sarang Buaya is a tourist village in Semerah, Muar District, Johor, Malaysia.[1] It hosts a crocodile sanctuary across the Sarang Buaya River.[2] See also Sarang Buaya River References ^ Eliot, Joshua; Bickersteth, Jane (2002). Malaysia handbook: the travel guide (4th ed.). Footprint Travel Guides. p. 231. ISBN 1-903471-27-3. ^ About Us. Sarang Buaya. Retrieved 17 June 2010. External links Ministry of Tourism Malaysia : Homestay Kampung…

В Википедии есть статьи о других людях с фамилией Старр. Эйден Старрангл. Aiden Starr Эйден Старр в 2009 году Имя при рождении Энни Дюсенбери (англ. Annie Dusenbery) Дата рождения 27 августа 1979(1979-08-27)[1] (44 года) Место рождения New Milford[d], Берген, Нью-Джерси, США[2] Гражданство  США…

5th episode of the 8th season of Family Guy Hannah BananaFamily Guy episodeEpisode no.Season 8Episode 5Directed byJohn HolmquistWritten byCherry ChevapravatdumrongProduction code7ACX05[1]Original air dateNovember 8, 2009 (2009-11-08)Guest appearance Candace Marie as Miley Cyrus Episode chronology ← PreviousBrian's Got a Brand New Bag Next →Quagmire's Baby Family Guy (season 8)List of episodes Hannah Banana is the fifth episode of the eighth season of the…

Italian television series 1992Genre Political drama Political thriller Created by Alessandro Fabbri Ludovica Rampoldi Stefano Sardo Based onan original idea byStefano AccorsiWritten by Alessandro Fabbri Ludovica Rampoldi Stefano Sardo Directed byGiuseppe GagliardiStarring Stefano Accorsi Guido Caprino Miriam Leone Domenico Diele Tea Falco Alessandro Roja ComposerDavide DileoCountry of originItalyOriginal languageItalianNo. of episodes10 (list of episodes)ProductionExecutive producers Lorenzo Mie…

Maharaja of Bharatpur from 1823–1825 This article does not cite any sources. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Baldeo Singh – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (January 2019) (Learn how and when to remove this template message) Baldeo SinghMaharaja of BharatpurPortrait of Maharaja Baldeo SinghReign1823 – 1825PredecessorRandhir SinghSuccesso…

Kembali kehalaman sebelumnya

Lokasi Pengunjung: 3.237.32.143