PROFILPELAJAR.COM

Rynek Podgórski
	Podgórze
	; Widok z południa, spod kościoła św. Józefa
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Miejscowość	Kraków
Poprzednie nazwy	Rynek; Rynek Główny
	Położenie na mapie Krakowa Rynek Podgórski
	Położenie na mapie Polski Rynek Podgórski
	Położenie na mapie województwa małopolskiego Rynek Podgórski
	50°02′39,0″N 19°56′57,5″E/50,044167 19,949306
	Multimedia w Wikimedia Commons

Rynek Podgórski – plac w Krakowie, w dzielnicy XIII Podgórze, w Podgórzu.

Wytyczony został w 1785 podczas lokacji miasta Podgórza jako rynek miejski, w miejscu krzyżowania się dróg, u podnóża wzgórza Lasoty. Prowadziły tędy jeszcze średniowieczne szlaki od przeprawy a potem mostu (dzisiejsza ul. Staromostowa) przez Wisłę z Krakowa i Kazimierza do Wieliczki (dzisiejsza ul. Rękawka), do Wieliczki i Woli Duchackiej (dzisiejsza ul. Parkowa), na południe i zachód, na Śląsk, do Lanckorony i Kalwarii (dzisiejsza ul. J. Zamoyskiego) oraz trakt cesarski.

Początkowo prostokątny ostatecznie do końca XIX wieku uformował się w dzisiejszym kształcie trójkąta o wymiarach ok. 135x135x120 m i powierzchni ok. 1,6 ha.

Zwany Rynkiem następnie Rynkiem Głównym (Rynkiem Małym był drugi rynek miasta Podgórza, dzisiejszy pl. Bohaterów Getta) obecną nazwę otrzymał w 1915 po połączeniu się Krakowa i Podgórza.

W 1917 powstała na rynku pętla tramwaju elektrycznego, linia została przedłużona w 1925 do uzdrowiska Matecznego. Pętlę zlikwidowano w latach 50. XX wieku a tory zostały usunięte. Obecnie linia tramwajowa biegnie wzdłuż północnej pierzei rynku.

Zabudowa

Północna pierzeja to najstarsze domy, barokowo-klasycystyczne budowle, dawne zajazdy przy trakcie cesarskim i przeprawie przez Wisłę, służące podróżnym. Przy rynku znajdują czynszowe kamienice a także stary i nowy ratusz miasta oraz kościół parafialny.

Rynek Podgórski 1 (ul. B. Limanowskiego 2) – Drugi ratusz miasta Podgórza, proj. 1838, przebudowa w 1891 według proj. Józefa Kryłowskiego
Rynek Podgórski 2 – Czynszowa kamienica, proj. 1838, siedziba Krakowskiego Pogotowia Ratunkowego
Rynek Podgórski 3 – Kamienica czynszowa, proj. 1838
Rynek Podgórski 4 (ul. Rękawka 1) – dom, proj. 1873
Rynek Podgórski (ul. J. Zamoyskiego 2) – kościół św. Józefa, proj. Jan Sas-Zubrzycki, 1905
Rynek Podgórski 6 (ul. J. Zamoyskiego 1) – Kamienica czynszowa, proj. Zygmunt Luks, 1894
Rynek Podgórski 8 – Kamienica czynszowa, proj. Wandalin Beringer, 1888
Rynek Podgórski 9 – Kamienica czynszowa, proj. Stanisław Serkowski, 1878
Rynek Podgórski 10 (ul. Kalwaryjska 1) – Kamienica czynszowa, proj. Stanisław Serkowski, 1884
Rynek Podgórski 11 (ul. Celna 2) – Dawny zajazd, ok. 1785
Rynek Podgórski 12 (ul. K. Brodzińskiego 2) – Dom Pod Jeleniami, ok. 1785, w narożniku znajduje się płaskorzeźba przedstawiająca dwa jelenie połączone wspólną głową
Rynek Podgórski 13 – Dworek Pod Czarnym Orłem ok. 1785, mieścił się nim niegdyś zajazd w którym w lipcu 1829 zatrzymał się Fryderyk Chopin^[1]
Rynek Podgórski 14 – Dworek Pod Białym Orłem, pierwszy ratusz podgórski
Rynek Podgórski 15 – Kamienica czynszowa, proj. Stanisław Serkowski, 1886

Rynek pod koniec XIX wieku i poprzedni kościół
Widok z północy w stronę kościoła św. Józefa
Wyeksponowane po remoncie w 2015 roku, stare tory tramwajowe na Rynku Podgórskim

Rynek Podgórski 1
Dawny ratusz miasta Podgórza (drugi)
Rynek Podgórski 2
Kamienica
Rynek Podgórski 3
Kamienica
Rynek Podgórski 4
Kamienica
Kościół św. Józefa
Rynek Podgórski 10
Kamienica
Rynek Podgórski 11
Kamienica, dawny zajazd
Rynek Podgórski 13
Dworek Pod Czarnym Orłem
Rynek Podgórski 14
Dworek Pod Białym Orłem

Przypisy

↑ M. Rożek, Przewodnik po zabytkach Krakowa, Kraków 2006, s. 566.

Bibliografia

Praca zbiorowa Encyklopedia Krakowa, wydawca Biblioteka Kraków i Muzeum Krakowa, Kraków 2023, ISBN 978-83-66253-46-9 t. II s. 394–395
Elżbieta Supranowicz Nazwy ulic Krakowa, Wydawnictwo Instytutu Języka Polskiego PAN, Kraków 1995, ISBN 83-85579-48-6 s. 143
Praca zbiorowa Zabytki Architektury i budownictwa w Polsce. Kraków, Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków, Warszawa 2007, ISBN 978-83-9229-8-1 s. 299