Ruiny kościoła w Al-Dżubajl (ar. كنيسة الجبيل) – pozostałości kościoła chrześcijańskiego pochodzącego prawdopodobnie z V/VI wieku, odkryte na pustyni koło miasta Al-Dżubajl w Arabii Saudyjskiej.
Odkryte przypadkowo w 1986 roku, zostały odkopane i ogrodzone na polecenia saudyjskich władz. Nie są udostępnione do zwiedzania[1], ponieważ oficjalnie wciąż trwają tam prace wykopaliskowe, ale można do nich dość łatwo dojechać i obejrzeć zza ogrodzenia[2]. Wyniki badań prowadzonych przez saudyjskich archeologów nie zostały dotąd opublikowane, na Zachodzie kościół znany jest z opisów i zdjęć wykonanych przez pracowników Aramco[3].
Ściany wykonane były z ubitej gliny, pokryte gipsowym tynkiem. Tworzyły prostokąt, którego wschodnia część podzielona była na trzy pomieszczenia (ok. 4-5 m² każde); główne pomieszczenie, prawdopodobnie nawa, z wejściami od zachodu i południa, miało do 20 m² powierzchni[3]. Zachowane ściany pozwalają zorientować się w rozkładzie kościoła. Można odróżnić nawę, prezbiterium i zakrystię oraz małą kaplicę boczną. W ścianach znajdują się nisze, prawdopodobnie na rzeźby lub ikony. Półkolumny na ścianach, wraz istniejącymi nad nimi uchwytami sugerują, że wnętrze było ozdobione gobelinami[4]. Na ścianach przy drzwiach były 4 kamienne krzyże, które zostały zabrane krótko po odkopaniu ruin[4][1]. Krzyże miały ok. 30 cm wysokości. Przy północnej i południowej ścianie prezbiterium widoczne są po trzy okrągłe kolumny, będące prawdopodobnie podstawą łuku; baza łuku ozdobiona była reliefem w postaci wijącego się pędu winorośli, tworzącego pętle, w których umieszczono zgeometryzowane liście. W centralnej części prezbiterium zachowało się niewysokie (ok. 15 cm) podwyższenie o pow. ok. 1,5 m², które może być interpretowane jako bema[3].
Kościół był orientowany[4]. Budynek przypuszczalnie należał do Kościoła Asyryjskiego[1].
Koło kościoła znajdują się mnisie cele, a w Al-Dżubajl odnaleziono też pochówki chrześcijańskie. J. Langefeldt, który miał okazję obejrzeć budowlę i opisał ją w 1994 roku, określił go jako typowy kościół klasztorny lub parafialny, prawdopodobnie służący stabilnej społeczności przez dłuższy czas (być może nawet kilka wieków) przed i po 630 roku[5] Powstanie kościoła szacował na V-VI wiek[3] (są też datowania na wiek IV[1]). T. Insoll uznał interpretację Langefeldta za bardziej spójną z innymi znaleziskami archeologicznymi w regionie (jak możliwe pozostałości chrześcijańskich budowli w Abu Zabi, mające potencjalny związek ze znanymi ze źródeł pisanych znajdującymi się tam nestoriańskimi biskupstwami), niż oficjalne stanowisko saudyjskiego Wydziału Starożytności, który określił ruiny z Al-Dżubajl jako „pozostałości krótko użytkowanej kaplicy zbudowanej przez przejezdnych kupców, której wykorzystanie zakończyło się wraz z przybyciem na te tereny islamu w 634 roku”[5].
Przypisy
- ↑ a b c d 4th Century Assyrian Church in Saudi Arabia [online], Assyrian International News Agency, 28 sierpnia 2008 [dostęp 2017-11-14] [zarchiwizowane z adresu 2017-02-12] (ang.).
- ↑ Gordon Robison: Arab Gulf States : Bahrain, Kuwait, Oman, Qatar, Saudi Arabia & the United Arab Emirates. Hawthorn, Vic. Oakland, CA, USA: Lonely Planet Publications, 1996. ISBN 0-86442-390-X. (ang.). Brak numerów stron w książce
- ↑ a b c d Barbara Finster: Arabia in Late Antiquity: An Outline of the Cultural Situation in the Peninsula at the Time of Muhammad. W: Angelika Neuwirth: The Qurʼān in context: historical and literary investigations into the Qurʼānic milieu. Leiden Boston: Brill, 2010, s. 87. ISBN 978-90-04-17688-1. (ang.).
- ↑ a b c Tarcisius, The Church of Jubail, Catholic Answers [zarchiwizowane z adresu 2005-03-11] (ang.). Brak numerów stron w książce
- ↑ a b Timothy Insoll: Changing Identities in the Arabian Gulf: Archaeology, Religion, and Ethnicity in Context. W: Eleanor Casella: The archaeology of plural and changing identities: beyond identification. New York: Kluwer Academic/Plenum, 2005, s. 198. ISBN 0-306-48695-4. (ang.).
