RSW „Prasa-Książka-Ruch” była obok pośrednich dotacji budżetowych i składek członkowskich jednym z głównych źródeł bieżących dochodów PZPR wypłacając corocznie wysokie dywidendy (zwykle w miesięcznych ratach), których wysokość ustalał Komitet Centralny PZPR w czasie planowania budżetu partii. Mniejsze dotacje płynęły również do organizacji będących formalnymi współwłaścicielami koncernu. Inną formą wykorzystywania RSW przez PZPR było zatrudnianie w koncernie funkcjonariuszy partyjnych na fikcyjnych etatach. RSW była dotowana z budżetu państwa korzystając z kredytów udzielanych na warunkach preferencyjnych oraz znacznych ulg w podatkach.
Struktura organizacyjna
RSW była największym koncernem prasowym w Europie Środkowo-Wschodniej. Publikowało większość wysokonakładowych gazet i czasopism (w 1988 r. 45 gazet codziennych na czele z głównym organem PZPR – Trybuną Ludu i 235 czasopism o łącznym nakładzie 3,5 mln egz.). RSW wydawała także kalendarze, pocztówki, reprodukcje dzieł sztuki, płyty i kasety z muzyką, kasety wideo, a jej działalność obejmowała także działalność filmową. Działalnością kolportażową zajmowało się Przedsiębiorstwo Kolportażowe Ruch. RSW skupiała w sobie 7 wydawnictw i agencji książkowych wydających po kilkaset tytułów rocznie, głównie pozycji o tematyce społeczno-politycznej. Jej przybudówkami były także instytucje pozaprasowe, agencje (m.in. Polska Agencja Interpress, Centralna Agencja Fotograficzna, Krajowa Agencja Wydawnicza i Młodzieżowa Agencja Wydawnicza). RSW „Prasa-Książka-Ruch” miała 17 własnych drukarni (stan na 1990), sieć kolportażu, 4 centralne ośrodki wczasowe, a także podlegały jej organizacje takie jak CHZ „Ars Polona”, Przedsiębiorstwo Filatelistyczne i Ośrodek Badań Prasoznawczych. Przedostatnim prezesem koncernu był Wiesław Rydygier. W listopadzie 1989 zastąpił go Sławomir Tabkowski.
Struktura własnościowa
W 1989 roku liczba udziałów poszczególnych organizacji w spółdzielni przedstawiała się następująco:
22 marca 1990 roku Sejm uchwalił ustawę o likwidacji RSW[1], która ustalała zasady podziału koncernu. 30 marca zatwierdził ją Senat. 6 kwietnia premier Tadeusz Mazowiecki powołał Komisję Likwidacyjną ds. RSW „Prasa-Książka-Ruch”, a dwa tygodnie później jej pierwszych pełnomocników terenowych. Z podziałem majątku po RSW wiązało się szereg kontrowersji co do jego zasad i niejawnie podejmowanych decyzji. Wyprowadzanie majątku do przedsiębiorstw prywatnych z koncernu zaczęło się jeszcze przed 1989 r. Jednym z jego bardziej znanych form było dotowanie przez RSW „Prasa-Książka-Ruch” na polecenie KC PZPR spółki Transakcja, co w przekonaniu niektórych z procesu prywatyzacji koncernu czyniło klasyczny przypadek tzw. uwłaszczenia nomenklatury.
RSW zostało podzielony przez Sejm w 1990 i 1991 r., jako nowi właściciele preferowane były partie polityczne. „Solidarność” i Porozumienie Centrum przejęły „Express Wieczorny”, Kongres Liberalno-Demokratyczny i część działaczy Unii Demokratycznej nabyło „Życie Warszawy”, Konfederacja Polski Niepodległej tygodnik „Razem”, a SdRP „Trybunę”[2].
„Sprawozdanie z likwidacji majątku byłej Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej” wśród przedsiębiorstw, w których RSW „Prasa-Książka-Ruch” zaangażowała swoje kapitały przed ustawą o jej likwidacji wymienia następujące firmy:
Przedsiębiorstwo polsko-radzieckie „Orbita” Spółka Wydawniczo-Poligraficzna sp. z o.o.,