Rezerwat przyrody Czartowe Pole – rezerwat przyrody w województwie lubelskim, znajdujący się na terenie gmin Józefów (powiat biłgorajski) i Susiec (powiat tomaszowski)[2]. Leży w obrębie Parku Krajobrazowego Puszczy Solskiej[3].
Powołany został Zarządzeniem Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 21 lipca 1958 roku w sprawie uznania za rezerwat przyrody (Monitor Polski nr 63, poz. 363). Celem powołania było zachowanie przełomu i doliny roztoczańskiej rzeki Sopot. W akcie powołującym powierzchnia rezerwatu została określona na 63,71 ha[4]. Dane nadleśnictwa podają jednak powierzchnię 80,07 ha[5].
Rezerwat położony jest na wysokości ok. 217–255 m n.p.m.[6]
Nazwa Czartowe Pole pochodzi od legendy związanej z objętą rezerwatem polaną, o której mówiono, że jeno czarci tam hasali[3].
Szczytowe części stromych zboczy doliny Sopotu porasta bór sosnowy przechodzący niżej w mieszany bór wilgotny (przeważają sosna, świerk i jodła). Dno doliny porastają głównie lasy łęgowe (występuje tu olsza czarna), a miejscami podmokłe łąki. W rezerwacie można zobaczyć rzadkie rośliny, takie jak: wawrzynek wilczełyko, zachyłka Roberta (ściany ruin papierni), zanokcica skalna i zielona, parzydło leśne, storczyk plamisty, paprotnik kolczysty i nerecznica szerokolistna[7].
Rezerwat nie posiada aktualnego planu ochrony, obowiązują w nim jednak zadania ochronne, na mocy których obszar rezerwatu podlega ochronie czynnej[2][8] (wcześniej część obszaru objęta była ochroną ścisłą[3]). Działania podejmowane w ramach zadań ochronnych skupiają się obecnie na ograniczeniu gradacji kornika ostrozębnego i jodłowca krzywozębnego[8].
Na terenie rezerwatu znajdują się:
- ruiny starej papierni Zamoyskich, o których informuje tablica na ścieżce dydaktycznej, biegnącej obok obiektu: są to ruiny dużego zakładu przemysłowego z XVII w. Ordynacji Zamoyskich. W latach Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego zakład był dzierżawiony przez Lejbusia Kahana, a potem przez Całę Waxa – właściciela drukarni hebrajskiej w Józefowie. Produkował 80% papieru w guberni lubelskiej. Do upadku przyczyniły się dwie powodzie (1848 r. i 1870 r.) oraz pożar (1883 r.)[3].
- pomnik upamiętniający manewry wojsk polskich w 1931 roku[3]
- symboliczne groby partyzantów poległych w walkach w 1943 roku:
- Umer Achmołła Atamanow ps. „Miszka Tatar” – dowódca oddziału GL, który zginął 1 czerwca 1943 roku podczas ataku na hitlerowską ekspedycję karną w Józefowie[3],
- Hieronim Miąc ps. „Korsarz” – dowódca józefowskiego oddziału ZWZ-AK, zmarł 5 sierpnia 1943 roku w czasie operacji amputacji ręki. Ranny został w czasie walk w lesie Dębowce.
Szlaki turystyczne
- szlak krawędziowy prowadzący drewnianymi pomostami wzdłuż serii wodospadów[7]
- ścieżka przyrodnicza o długości 1,3 km[9]
Oba szlaki przechodzą przez parking przy szosie Hamernia – Susiec.
Przypisy