Share to: share facebook share twitter share wa share telegram print page

Republika Nowogrodzka

Rzeczpospolita Nowogrodzka
Новгородская земьля
1136–1478
Herb
Herb
Położenie
Język urzędowy

staroruski / rosyjski

Stolica

Nowogród Wielki

Ustrój polityczny

republika

Zależne od

Wielkiego Księstwa Kijowskiego (1136–1169)
Wielkiego Księstwa Włodzimierskiego (1169–1389)
Korony Królestwa Polskiego (1389–1392 i 1407–1412)

Waluta

grzywna nowogrodzka

Przekształcenie w republikę

1136

Inkorporacja terytorium

do Wielkiego Księstwa Moskiewskiego przez kniazia nowogrodzkiego i moskiewskiego Iwana III
1478

Religia dominująca

prawosławie

Bitwa Aleksandra Newskiego ze Szwedami w 1242 r. Ilustracja Borisa Czorikowa do książki Artysta Karamazin lub historia Rosji w obrazach (Sankt Petersburg, 1836)
Posadnica Marta. Zniszczenie wieca nowogrodzkiego. Obraz pędzla Klaudiusza Lebiediewa, Galeria Trietiakowska, Moskwa

Republika Nowogrodzka, Rzeczpospolita Nowogrodzka (ros. Новгородская республика lub Новгородская земля, staroruski Новгородская земьля) – średniowieczne państwo ruskie istniejące w latach 1136–1478, położone pomiędzy Morzem Bałtyckim a Syberią. Powstało na skutek usamodzielnienia się Księstwa Nowogrodzkiego w czasie rozbicia dzielnicowego Rusi. W państwie o ustroju feudalnym rozwinęła się z czasem specyficzna forma demokracji.

Historia

W wyniku rozdrobnienia Rusi Kijowskiej zapoczątkowanego śmiercią Jarosława Mądrego (1054), północna jej część – Księstwo Nowogrodzkie, uzyskało niezawisłość. Stolicą księstwa był największy ruski gród – Nowogród Wielki, z którym powiązane są początki państwowości ruskiej. W państwie tym szybko rozwinęła się specyficzna demokracja: zgromadzenie obywateli miasta (wiec), kupców i bojarów, wybierało najemnego władcę – księcia (mogło go też usunąć). Stąd też państwo to jest nazywane potocznie przez Rosjan Republiką Bojarską. Bojarzy i kupcy mieli znaczący wpływ na decyzje wiecu. Wybuchały też okresowo bunty spowodowane konfliktami społecznymi (1136, 1207, 1215, 1228).

Do 1169 r. Nowogród Wielki pozostawał w stosunku wasalnym do wielkich książąt kijowskich, w latach 1169–1389 do wielkich książąt włodzimierskich, a następnie moskiewskich. W XII-XV w. Nowogród zajął znaczne tereny położone między Bałtykiem a Uralem, a także część Zachodniej Syberii, tzw. „Jugrę”.

Rządy Aleksandra Newskiego

Po klęsce sił rusko-połowieckich w bitwie nad Kałką (1223) Batu-chan podbił wszystkie państwa ruskie z wyjątkiem księstw połockiego, pińskiego oraz Republiki Nowogrodzkiej, która jednak zmuszona była uznać zwierzchność Mongołów i opłacać aż do końca swego istnienia trybut. Tatarzy nie przejęli bezpośrednich rządów w podbitych księstwach, zadowolili się każdorazowym zatwierdzaniem kandydata do tronu w każdym z nich.

W okresie panowania mongolskiego wodzem dużej rangi i zręcznym politykiem okazał się książę nowogrodzki Aleksander Newski z rodu Rurykowiczów. W 1236 został wybrany na księcia Nowogrodu. W tym czasie na zachodzie coraz większe zagrożenie stwarzał Zakon kawalerów mieczowych, a z północy zaczęli zagrażać Szwedzi. Aleksander Newski pokonał Szwedów w bitwie nad Newą (1240), stąd wziął się jego przydomek. W 1242 r. na zamarzniętym jeziorze Pejpus zwyciężył wojska Zakonu kawalerów mieczowych i zdobył Psków, co zapobiegło ekspansji Zakonu na ziemie ruskie. Następnie pokonał najeżdżające Nowogród wojska litewskie.

Będąc doskonałym dyplomatą, jednocześnie zawierał z Tatarami okresowe porozumienia. W 1249 r. otrzymał jarłyk na tytuł księcia kijowskiego, a w 1252 r. – wielkiego księcia włodzimierskiego. W 1257 r. odbył wraz z Tatarami ekspedycję karną do Nowogrodu, powstrzymującego się z wypłatą danin. Począwszy od 1259 r. Republika Nowogrodzka stała się częścią tzw. „iga mongolsko-tatarskiego”, systemu feudalnych zobowiązań i zależności ziem ruskich względem siebie oraz Złotej Ordy.

XIV-XV wiek

Szwedzi, pomimo porażki w bitwie nad Newą w 1240 roku, podejmowali próby dalszej ekspansji. Walki ustały dopiero w 1323 roku, kiedy to między Szwecją i Republiką Nowogrodzką doszło do zawarcia pokoju w Nöteborgu (obecnie Szlisselburg)[1].

Związki z Litwą i Polską

Przez niemal cały okres istnienia Republiki wszyscy wybierani przez wiec książęta nowogrodzcy byli zarazem książętami włodzimierskimi i moskiewskimi, a w początkowym okresie również suzdalskimi. W 1348 od Nowogrodu na mocy postanowień Układu z Bolotowa oderwał się Psków i stworzył niezależne państwo. W latach 1389–1392 oraz 1407–1412 Republika Nowogrodzka pozostawała przejściowo w stosunku lennym do Korony Królestwa Polskiego, związana osobą brata JagiełłyLingwenem. Poczet nowogrodzki brał udział w bitwie pod Grunwaldem (1410) walcząc przeciw Krzyżakom. W latach 1470–1471 związana z państwem litewskim osobą kniazia Michała Olelkowicza. Prawosławne arcybiskupstwo nowogrodzkie objął za wstawiennictwem Kazimierza Jagiellończyka metropolita kijowski Grzegorz II, zastępując zmarłego Jana, uznającego zwierzchnictwo metropolity moskiewskiego. Od 1471 do 1478 r. ponownie w unii personalnej z Wielkim Księstwem Moskiewskim. W okresie tym stronnictwo prolitewskie reprezentowała w Republice posadnica Marta Borecka, której polityka skłoniła do interwencji zbrojnej księcia nowogrodzkiego i moskiewskiego Iwana III i wcielenia Nowogrodu do Wielkiego Księstwa Moskiewskiego.

W Wielkim Księstwie Moskiewskim i Carstwie Rosyjskim

Począwszy od czasów Iwana I Kality książęta moskiewscy dążyli do zjednoczenia całości ziem ruskich pod swoim berłem. 15 stycznia 1478 r. Republika Nowogrodzka została ostatecznie wcielona przez Iwana III Srogiego do Wielkiego Księstwa Moskiewskiego. Iwan III doprowadził do egzekucji głównych przedstawicieli wrogiej jego panowaniu elity nowogrodzkiej – oskarżając ich o „zdradę”. Znacznie większa część nieposłusznych bojarów została wywieziona do Moskwy. Wielki kniaź moskiewski utwierdzał na miejscu republikańskiej tradycji kulturę polityczną despotyzmu. Archiwum dyplomatyczne republiki kupieckiej zostało wywiezione do Moskwy, by dostarczyć dowodów „zdrady”, czyli układów Nowogrodu z Litwą i królem polskim. Nastąpiły kolejne masowe deportacje ludności i osiedlenie na jej miejsce lojalnych wobec Iwana III osadników z centrum państwa moskiewskiego[2]. Rada miejska i rody bojarskie promoskiewskie złożyły przysięgę na wierność carowi. Kronikarz Maciej z Miechowa ubolewał, że „książę moskiewski, w roku 1479, wyrwał Nowogród z rąk Kazimierza [Jagiellończyka], wielkiego księcia litewskiego,” dając tym samym do zrozumienia, że w ówczesnej Rzeczypospolitej Republikę Nowogrodzką uważano za część litewskiej dziedziny[2].

W drodze unifikacji ustroju państwowego i systemu prawnego przez Moskwę część zwyczajów Nowogrodu zniesiono (m.in. wiec), część została zaadaptowana w nowym kodeksie prawnym Wielkiego Księstwa Moskiewskiego (m.in. Sudiebnik z 1497 r. i Domostroj). W 1494 r. zlikwidowano kantor Hanzy. Niemniej za rządów cara Iwana III Srogiego Nowogród cieszył się specjalnymi przywilejami w porównaniu z pozostałymi miastami Rosji, m.in. dysponował prawem do pobierania własnych podatków.

Na przełomie 1569 i 1570 r. car Iwan IV Groźny z pomocą oddziałów opryczniny zdobył i zniszczył Nowogród Wielki wraz z wszystkimi innymi miastami Rosji na drodze z Moskwy do Nowogrodu. Pretekstem do ekspedycji były spiski bojarskie przeciw władzy carskiej w północnej Rosji oraz domniemane potajemne pertraktacje nowogrodzkiej rady miejskiej z Litwą. Zdrada nowogrodzkiej rady miejskiej była najprawdopodobniej wymysłem dowódców opryczniny, Maluty Skuratowa i Wasyla Griaznego w celu osiągnięcia własnych korzyści. Pod wpływem swoich doradców car zdecydował się wysłać ekspedycję karną przeciw miastu, co skończyło się tzw. „masakrą nowogrodzką” (1570)[3]. W ciągu sześciu tygodni zginęło według różnych źródeł od 25 tys. do 700 tys. mieszkańców Nowogrodu i innych miast Rosji, przy czym całkowita liczba ludności samego Nowogrodu w 1545 r. wynosiła 35 tys. osób[4]. Majątki cerkiewne, kupieckie i bojarskie w Nowogrodzie uległy konfiskacie[5][6].

W czasie wojen inflanckich i okresie wielkiej smuty miasto było centrum oporu przeciw wojskom polsko-litewskim na północnym zachodzie Carstwa Rosyjskiego. W mieście stacjonował garnizon wojsk kniazia Michaiła Skopin-Szujskiego i sojuszniczych wojsk szwedzkich. Miasto straciło nieco na znaczeniu po założeniu Petersburga w 1703 r. W okresie radzieckim nastąpił gwałtowny wzrost liczby ludności z ok. 54 tys. w 1945 r. do ok. 235 tys. w 1991 r., doszło do rozwoju miasta i przemysłu. Dziś Nowogród Wielki jest stolicą obwodu nowogrodzkiego.

Republika Nowogrodzka stanowi jeden z najczęściej poruszanych tematów w narodowej mitologii, malarstwie, literaturze i historiografii rosyjskiej. Tradycje nowogrodzkie zostały przedstawione m.in. w radzieckim filmie Aleksander Newski Siergieja Eisensteina z 1938 r. Nowogrodzkie gramoty prawne (1440, 1471) wraz z Ruską Prawdą legły u podstaw prawa przyszłego Carstwa Rosyjskiego. Wielki wpływ na literaturę rosyjską wywarło również piśmiennictwo nowogrodzkie. Z Nowogrodu pochodzą najstarsze zabytki literatury ruskiej, m.in. Ewangeliarz Ostromira i Kodeks Nowogrodzki.

Nowogród

Pomnik tysiąclecia Rosji w Nowogrodzie Wielkim. Założenie Nowogrodu Wielkiego przez kniazia Ruryka w 862 r. uważa się za początek historii Rusi

Miasto Nowogród powstało w VIII w. jako osada słowiańska, do XII w. pozostawało największym i jednym z najstarszych ruskich grodów, zwanym „Panem Nowogrodem Wielkim”. Przybycie Ruryka do Nowogrodu w 862 r. jest uznawane za symboliczny początek historii Rusi. Po ekspedycji karnej Iwana IV Groźnego miasto podupadło i straciło przydomek „Wielki”. Oficjalnie uzyskało go z powrotem w 1998 r.

Zobacz też

Przypisy

Bibliografia

  • Stefan Bratkowski, Pan Nowogród Wielki, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1999, ISBN 83-88072-23-4, OCLC 830287801.
  • Zdeněk Váňa, Świat dawnych Słowian, Warszawa 1985, s. 141–149.
Read more information:

هذه المقالة يتيمة إذ تصل إليها مقالات أخرى قليلة جدًا. فضلًا، ساعد بإضافة وصلة إليها في مقالات متعلقة بها. (يوليو 2014) محاكي الشبكة الرسوميالشعارمعلومات عامةنوع network simulator (en) نظام التشغيل جنو/لينكسماك أو إسمايكروسوفت ويندوز النموذج المصدري حقوق التأليف والنشر محفوظة موقع الو…

Airport located in Saint-Christophe Aosta, Aosta Valley, Italy Aosta Valley AirportAeroporto della Valle d'AostaAéroport de la Vallée d'AosteIATA: AOTICAO: LIMWSummaryAirport typePublicServesAostaLocationSaint-Christophe, ItalyTime zoneCET (+1) • Summer (DST)CEST (+2)Elevation AMSL546 m / 1,791 ftCoordinates45°44′18″N 007°22′07″E / 45.73833°N 7.36861°E / 45.73833; 7.36861Websitewww.avda-aosta.itMapAosta Valley AirportRunways Direct…

Максименко Віталій Григорович Народився 18 квітня 1918(1918-04-18)Глобинський район, УкраїнаПомер 9 грудня 1991(1991-12-09) (73 роки)Львів, УкраїнаКраїна  УНР СРСРУкраїнаДіяльність кераміст, педагогAlma mater Львівський інститут прикладного та декоративного мистецтва (1953)Заклад Льві

This is the results breakdown of the local elections held in Cantabria on 26 May 2019. The following tables show detailed results in the autonomous community's most populous municipalities, sorted alphabetically.[1][2][3] Opinion polls Main article: Opinion polling for the 2019 Spanish local elections (Cantabria) § Municipalities City control The following table lists party control in the most populous municipalities, including provincial capitals (shown in bold). G…

Місто Мосс-Пойнтангл. Moss Point Координати 30°24′42″ пн. ш. 88°32′03″ зх. д. / 30.41174400002777745° пн. ш. 88.534355000027787241° зх. д. / 30.41174400002777745; -88.534355000027787241Координати: 30°24′42″ пн. ш. 88°32′03″ зх. д. / 30.41174400002777745° пн. ш. 88.534355000027787241° зх. д.&#x…

  لمعانٍ أخرى، طالع الضاية (توضيح). الضايةبحيرة الضايةالموقع الجغرافي / الإداريالموقع تمزقيدة  الجزائرالإحداثيات 36°22′00″N 2°41′30″E / 36.36667°N 2.69167°E / 36.36667; 2.69167القارة أفريقياالتقسيم الإداري ولاية المديةالتقسيم الفرعي دائرة المديةدول الحوض الجزائر هيئة الم…

American fantasy novel series Riftwar SagaThe three Riftwar Saga booksAuthorRaymond E. FeistLanguageEnglishGenreFantasyFollowed byKrondor's Sons The Riftwar Saga is a series of fantasy novels by American writer Raymond E. Feist, the first series in The Riftwar Cycle. Works in the series Magician Main article: Magician (Feist novel) To the forest on the shore of the Kingdom of the Isles, the orphan called Pug came to study with the Master Magician Kulgan. But though his courage won him a place at…

One of Al-Qaeda's official spokesmen incarcerated in a US federal prison Sulaiman Abu Ghaithسليمان بوغيثSulaiman Abu Ghaith sitting with Osama bin Laden and Ayman al Zawahiri, from an al Qaeda propaganda tapeBorn (1965-12-14) 14 December 1965 (age 57)[1]Kuwait City, Kuwait[1]Arrested28 February 2013[2]Amman, JordanCitizenshipKuwait (pre-2001)StatelessDetained at ADX FlorenceCharge(s)conspiring to kill Americans and providing material support to terror…

Ця стаття має кілька недоліків. Будь ласка, допоможіть удосконалити її або обговоріть ці проблеми на сторінці обговорення. Ця стаття має виражений рекламний характер. Будь ласка, допоможіть, переписавши рекламний вміст згідно з нейтральною точкою зору та вилучивши недоре…

Cet article est une ébauche concernant l’islam et l’histoire. Vous pouvez partager vos connaissances en l’améliorant (comment ?) selon les recommandations des projets correspondants. Les Arabes pratiquaient la polygynie et certaines formes proches de la polyandrie avant Mahomet. Ces dernières furent prohibées pour le fait de la difficulté à déterminer le vrai père pour les règles d'héritage[1]. Selon les chroniqueurs musulmans, il existait, au moins, sept mariages arabes pr�…

Drs.Kristiarto LegowoKristiaro Legowo, 2020Duta Besar Indonesia untuk Australia ke-23Masa jabatan13 Maret 2017 – Oktober 2021PresidenJoko WidodoPendahuluNadjib Riphat KesoemaPenggantiSiswo PramonoDuta Besar Indonesia untuk FilipinaMasa jabatan21 Januari 2010 – 14 Februari 2014PresidenSusilo Bambang YudhoyonoPendahuluIrzan TandjungPenggantiJohny Lumintang Informasi pribadiLahirYohanes Kristiarto Soeryo Legowo27 Desember 1962 (umur 60)Magelang, Jawa TengahSuami/istri…

Political post of the Bangladesh Nationalist Party This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: General Secretary of Bangladesh Nationalist Party – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (February 2021) (Learn how and when to remove this template message) Secretary General of Bangladesh Nationalist Part…

Sodium peroxide Names IUPAC name Sodium peroxide Other names FlocoolSolozoneDisodium peroxide Identifiers CAS Number 1313-60-6 Y 3D model (JSmol) Interactive image ChemSpider 14119 Y ECHA InfoCard 100.013.828 EC Number 215-209-4 PubChem CID 14803 RTECS number WD3450000 UNII 3GSN3JCJ5K Y UN number 1504 CompTox Dashboard (EPA) DTXSID0061660 InChI InChI=1S/2Na.O2/c;;1-2/q2*+1;-2 NKey: PFUVRDFDKPNGAV-UHFFFAOYSA-N N SMILES [O-][O-].[Na+].[Na+] Properties Chemical formula…

Canadian para badminton player Badminton playerOlivia MeierOlivia Meier in 2017Personal informationCountry CanadaBorn (1999-04-14) April 14, 1999 (age 24)Farmington, Connecticut, United StatesResidenceWinnipeg, ManitobaCoachElliot BealsWomen's singles SL4Women's doubles SL3–SU5Mixed doubles SL3–SU5Highest ranking7 (WS 25 April 2022)8 (WD with Jenny Huaranga 22 September 2022)8 (XD with Pascal Lapointe 1 January 2019)Current ranking7 (WS)10 (WD with Jenny Huaranga)14 (XD with Pascal…

For the taluk, see Muvattupuzha Taluk. Municipality in Kerala, IndiaMuvattupuzha MoovattupuzhaMunicipalityMuvattupuzha Old and New BridgesMuvattupuzhaLocation in KeralaShow map of KeralaMuvattupuzhaLocation in IndiaShow map of IndiaCoordinates: 9°58′47″N 76°34′49″E / 9.9798°N 76.5803°E / 9.9798; 76.5803Country IndiaStateKeralaDistrictErnakulamGovernment • TypeMunicipality • Municipal ChairmanP P EldhoseArea • Total13.18…

Abnormal blood cells in hypergranular APML A faggot cell (bottom left of the central cell cluster) with a prominent collection of Auer rods from a patient with acute promyelocytic leukemia. Faggot cells are cells normally found in the hypergranular form of acute promyelocytic leukemia (FAB - M3). These promyelocytes (not blast cells) have numerous Auer rods in the cytoplasm which gives the appearance of a bundle of sticks, from which the cells are given their name.[1][2] See also…

مقاطعة الجزيرة، وتشابه في تقسيمها الحالي محافظة الحسكة، هي مقاطعة ذات استقلال مالي وإداري استحدثها الانتداب الفرنسي على سوريا بعد صدور مراسيم التقسيم عام 1920، لتكون كيانًا ذا وضع خاص داخل دولة حلب، نظرًا لأهميتها الاقتصادية وتنوعها العرقي.[1][2] استمرّ «الوضع الخاص» …

Territories in Northwestern Europe in which Celtic cultural traits have survived The six Celtic nations    Brittany    Cornwall    Ireland    Isle of Man    Scotland    Wales The Celtic nations or Celtic countries[1] are a cultural area and collection of geographical regions in Northwestern Europe where the Celtic languages and cultural traits have survived.[2][failed verification] …

Federasi MikronesiaFederated States of Micronesia (Inggris) Bendera Lambang Semboyan: Peace, Unity, Liberty(Inggris: Perdamaian, Persatuan, Kebebasan)Lagu kebangsaan: Patriots of Micronesia Ibu kotaPalikir6°55′N 158°11′E / 6.917°N 158.183°E / 6.917; 158.183Kota terbesarWeno7°27′N 151°51′E / 7.450°N 151.850°E / 7.450; 151.850Bahasa resmiInggrisPemerintahanRepublik sistem campuran1• Presiden David W. Panuelo• W…

Sydney Metro railway station Macquarie ParkGeneral informationLocationCorner Lane Cove & Waterloo Roads, Macquarie ParkCoordinates33°47′06″S 151°07′42″E / 33.785095°S 151.128391°E / -33.785095; 151.128391Owned byTransport Asset Holding EntityOperated byMetro Trains SydneyLine(s)Metro North West LinePlatforms2 (1 island)Tracks2ConnectionsConstructionStructure typeUndergroundAccessibleYesOther informationStatusStaffedStation codeMQPHistoryOpened23 February 2…

Kembali kehalaman sebelumnya

Lokasi Pengunjung: 172.70.135.72