Republika Kołkowska (ukr.Колківська республіка) - enklawa utworzona w okresie od marca do 4 listopada 1943 roku przez Ukraińską Powstańczą Armię na terytorium Wołynia wyzwolonym od wojsk niemieckich. Polska samoobrona, wraz z 3000 kołkowskich uchodźców, udała się do Przebraża[1].
Nazwa pochodzi od miasteczka Kołki. Blokada zorganizowana przez ukraińskie oddziały partyzanckie spowodowała ewakuację władz niemieckich i polskiej ludności cywilnej. Niemcy zorganizowali dwa transporty ewakuacyjne - 5 i 13 czerwca, wraz z drugim transportem wycofała się załoga niemiecka. W transportach wyjechała większość polskiej ludności cywilnej. Po wyjeździe Niemców miejscowość zajął oddział UPA pod dowództwem Mykoły KowtuniukaOleha, należący do kurenia Stepana Kowala Rubaszenki[2].
W Kołkach umieszczono sztab grupy UPA "Turiw", którą początkowo dowodził Mykoła Kowtuniuk, a następnie Jurij StelmaszczukRudyj. Znajdowała się tutaj również szkoła podoficerska UPA, prowadzono kursy minerski, artyleryjski i sanitarny. Kołki stały się ważnym centrum ukraińskiego ruchu powstańczego[3].
Na terenie Republiki Kołkowskiej nacjonaliści ukraińscy po zajęciu Kołek 13 czerwca1943 dokonali zbrodni na Polakach - spalono około 40 osób w miejscowym drewnianym kościele pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny. W tych zbrodniach w samym miasteczku zginęło łącznie 68 Polaków, 1 Ukrainiec i 6 Rosjan[4].
Republika została rozbita przez frontowe jednostki niemieckie, z użyciem lotnictwa i artylerii, do 4 listopada 1943.
КАЛІНІЧЕНКО В. В., РИБАЛКА І.К. ІСТОРІЯ УКРАЇНИ. ЧАСТИНА ІІІ: 1917—2003 рр.: Підручник для історичних факультетів вищих навчальних закладів. — Харків: ХНУ ім. В. Н. Каразіна, 2004 (ukr.)
