PROFILPELAJAR.COM

Ten artykuł od 2023-11 wymaga zweryfikowania podanych informacji.

Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych.
Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Reichsarbeitsdienst (RAD; niem. Służba Pracy Rzeszy) – masowa organizacja przystosowania obywatelskiego i wojskowego młodzieży w III Rzeszy, która w trakcie II wojny światowej wykonywała funkcje pomocnicze wobec Wehrmachtu^[1].

Historia

W 1933 po dojściu do władzy przez NSDAP, jej kierownictwo zainteresowało się działalnością Konstantina Hierla, który prowadził działalność wśród młodzieży na rzecz kształtowania postaw obywatelskich poprzez naukę i pracę. Konstantin Hierl na polecenie Adolfa Hitlera został mianowany sekretarzem ds. pracy (Staatssekretär) w Ministerstwie Pracy (Reichsarbeitsministerium). Stworzył on wtedy organizację o nazwie Reichsarbeitsdienst i został jej przywódcą przyjmując tytuł Reichsarbeitsführer^[2].

Celem organizacji było kształtowanie postaw młodzieży wobec państwa poprzez pracę. Początkowo do organizacji wstępowali ochotnicy. 26 czerwca 1935 wprowadzono w III Rzeszy zarządzenie o obowiązku sześciomiesięcznej pracy na rzecz państwa, a obowiązek miał być wypełniony poprzez pracę w Reichsarbeitsdienst. Zarządzeniu temu podlegali mężczyźni w wieku od 18 do 25 lat, a od 4 września 1939 także kobiety.

Wprowadzenie obowiązku pracy spowodowało gwałtowny rozwój organizacji, której struktury w szybkim czasie powstały we wszystkich landach III Rzeszy, a organizacja przybrała charakter organizacji masowej. Zaczęto też wydawać oficjalny organ prasowy organizacji Der Arbeitsmann. Organizacja wykonywała pracę na rzecz państwa w różnych dziedzinach życia gospodarczego wyznaczanych przez Ministerstwo Pracy^[3].

Po wybuchu II wojny światowej głównym zadaniem Reichsarbeitsdienst stało się wykonywanie prac na rzecz Wehrmachtu, wtedy też RAD zaczęto traktować jako formację pomocniczą Wehrmachtu. Wykonywała ona szereg pracy na rzecz Wehrmachtu, a zwłaszcza zajmowała się budową umocnień. Dziełem tej organizacji był m.in. system umocnień Wału Atlantyckiego i Linii Zygfryda. Oddziały RAD wykorzystywane w pracach na froncie wschodnim, gdzie niektóre oddziały wzięły udział w walkach z Armią Czerwoną^[1].

W 1944 część oddziałów RAD zaczęto wykorzystywać do obsługi baterii przeciwlotniczych. Wtedy też zaczęto wcielać coraz młodszych mężczyzn w wieku od 15 lat i używano ich do budowy okopów i umocnień. Zaczęto ich również włączać do Volkssturmu.

RAD na froncie

30 marca 1945 z oddziałów RAD utworzono 4 dywizje piechoty, które w kwietniu i maju 1945 walczyły w składzie 3 Armii Pancernej i 12 Armii.

Po upadku III Rzeszy Reichsarbeitsdienst przestała istnieć.

Struktura

Organizacja składała się z dwóch pionów: dla mężczyzn – Reichsarbeitsdienst Männer (RAD/M) i kobiet – Reichsarbeitdienst der weiblichen Jugend (RAD/wJ). Na czele organizacji stał Reichsarbeitsführer, którą to funkcję pełnił Konstantin Hierl przez cały okres jej istnienia w latach 1933–1945. Na szczeblu landów istniały dowództwo RAD o nazwie Arbeitsgau. W skład Arbeitsgau wchodziło od 6 do 8 oddziałów Arbeitsgruppen (niem. grupa robocza – batalion), liczące od 1200–1800 ludzi (każdy). Arbeitsgruppen dzieliły się na kompanie, których było 6^[4].

Umundurowanie i stopnie

Członkowie RAD nosili mundury w kolorze brązowym. Na rękawach i czapkach mieli symbole RAD: łopatę i kłosy zboża ze swastyką. Oznaczenie stopni w RAD:

Mężczyźni	Kobiety
Reichsarbeitsführer Obergeneralarbeitsführer Generalarbeitsführer Oberstarbeitsführer Oberarbeitsführer Arbeitsführer Oberstfeldmeister Oberfeldmeister Feldmeister Unterfeldmeister Obertruppführer Truppführer Untertruppführer/Hauptvormann Obervormann Vormann Arbeitsmann	– – – Stabshauptführerin Stabsoberführerin Stabsführerin Maidenhauptführerin Maidenoberführerin Maidenführerin Maidenunterführerin Jungführerin Kameradschaftsälteste – – – Arbeitsmaid