Rebelia patriotyczna w Dolnej Kanadzie

Flaga rebeliantów
Czas	6 listopada 1837 – 10 listopada 1838
Miejsce	Dolna Kanada
Wynik	porażka rebeliantów
Strony konfliktu
Wielka Brytania Ochotnicy Rebelianci Ochotnicy
Dowódcy
John Colborne Charles Gore Lewis Odell John Scriver George Augustus Wetherall Maximilien Globensky Thomas Storrow Brown † Jean-Olivier Chénier Robert Nelson Wolfred Nelson Ferdinand-Alphonse Oklowski Louis-Joseph Papineau
Siły
1'400-10'000 Brytyjczyków 23'000 ochtników 4'000 rebeliantów 25'000-40'000 ochtników amerykańskich
Straty
32 zabitych 47 rannych 73 zabitych 1'600 rannych i aresztowanych 29 straconych 58 deportowanych do Australii
brak współrzędnych
Multimedia w Wikimedia Commons

Rebelia patriotyczna w Dolnej Kanadzie – ruch społeczny, który w swej konsekwencji doprowadził do wybuchu rebelii.

Rebelia w Dolnej Kanadzie miała szerokie podłoże społeczne, gospodarcze, narodowe i religijne. Prowincja Quebec była rządzona przez gubernatora generalnego, który realizował interesy wąskiej grupy – konserwatywnie nastawionej elity lojalistycznej skupionej w nieformalnej grupie Chateau Clique (tzw. klika pałacowa). W istocie niewielka grupa faworyzowana przez gubernatora generalnego George Ramseya sprawowała kontrolę nad prowincją. Wybieralne ciała doradcze, w których większość mieli frankofoni, pozbawione były należnych im wpływów. Frankofoni i liberałowie brytyjscy skupieni w Parti Canadien – Partii Kanadyjskiej i posiadający większość w parlamencie w 1834 przegłosowali rezolucję składającą się 92 postulatów (Les Quatre-vingt-douze Résolutions), których realizacja była konieczna w celu uzdrowienia sytuacji i rozładowania napięcia. Do tego jednak nie doszło.

Liberałowie z Parti Canadien nie byli zgodni co do metod działania. W partii istniały zdecydowanie antagonistyczne frakcje. Umiarkowany reformator John Neilson ostatecznie opuścił partię zakładając Constitutional Association, podejmując plan ewolucyjnych zmian. Biskup Jean-Jacques Lartigue stał na stanowisku przeczekania i biernej lojalności, czym pociągnął za sobą wielu katolików. Na zdecydowanie antyrządowym stanowisku stał radykał i antyklerykał Louis-Joseph Papineau. Na czele swej Parti Patriote zdobył większość w parlamencie prowincjonalnym w 1834 i rozpoczął konstytucyjne naciski w stronę reform. Żądania zostały odrzucone przez generalnego gubernatora. W odpowiedzi na to Papineau rozpoczął organizowanie siły zbrojnej. 23 listopada 1837 rebelianci pokonali oddziały brytyjskie w potyczce pod Saint-Denis. Na tym jednak skończyły się sukcesy militarne rebeliantów. 4 grudnia 1837 po niespodziewanym ataku rebelianci zostali przez wojska brytyjskie rozproszeni. Papineau schronił się w USA. W kilku innych potyczkach na terenie Quebecu, rebelianci zostali pokonani i zmuszeni do kapitulacji. Nastąpiły liczne aresztowania i prześladowania patriotów. W kolejnym roku rebelia odżyła. Przywódcy kierujący nią z terenu USA zdołali zmobilizować pewne siły, które ponownie zostały spacyfikowane przez Brytyjczyków.

• powstania Mackenziego–Papineau
• rebelia w Górnej Kanadzie

• Greenwood, Frank Murray. and Barry Wright, ed. (2002). Canadian State Trials. Volume 2: Rebellion and Invasion in the Canadas, 1837–1839, Toronto: The Osgoode Society and University of Toronto Press, 512 p. (ISBN 0-8020-3748-8) (preview)
• Boissery, Beverly (1995). A Deep Sense of Wrong: The Treason Trials, and Transportation to New South Wales of Lower Canadian Rebels after the 1838 Rebellion, Toronto: Dundurn Press, 367 p. (ISBN 1550022423)
• Greer, Allan (1993). The Patriots and the People: The Rebellion of 1837 in Rural Lower Canada, Toronto: University of Toronto Press, 385 p. (ISBN 0-8020-6930-4) (preview)
• Senior, Elionor Kyte (1985). Redcoats and Patriotes: The Rebellions in Lower Canada, 1837–38, Ontario: Canada's Wings, Inc., 218 p. (ISBN 0-920002-28-5)