Rajmund Galon (ur. 14 sierpnia 1906 w Rynku, pow. lubawski, zm. 19 czerwca 1986 w Toruniu) – polski geograf, profesor, członek rzeczywisty Polskiej Akademii Nauk.
Życiorys
Urodził się w Rynku, w rodzinie Lucjana i Anny z Krebsów. W 1912 przeprowadził się wraz z rodziną do Łysomic pod Toruniem, gdzie jego ojciec objął posadę nauczyciela[1]. W 1925 ukończył Gimnazjum Klasyczne im. Mikołaja Kopernika w Toruniu[2] i zdał egzamin dojrzałości. W 1929 ukończył geografię na Uniwersytecie Poznańskim, a następnie podjął pracę na uczelni pod kierunkiem prof. Stanisława Pawłowskiego. Głównym obszarem zainteresowań prof. Galona była geomorfologia i problematyka czwartorzędu. Kierował pierwszą wyprawą geografów toruńskich na lodowce Islandii w 1968. Pierwsze wyniki badań przedstawił w swej rozprawie doktorskiej „Kujawy Białe i Czarne” (1929). W latach 1929–1930, będąc stypendystą Funduszu Kultury Narodowej, odbył staż podoktorski w Niemczech, Danii, Szwecji i Norwegii[2]. Po odbyciu stażu naukowego w Niemczech i krajach skandynawskich dalsze wyniki opisał w pracy „Morfologia doliny Drwęcy” (1931). Obszerne opracowanie „Dolina dolnej Wisły, jej kształt i rozwój na tle budowy dolnego Powiśla” (1934) było podstawą habilitacji. Niebawem objął stanowisko docenta kontraktowego i wykłady z geografii fizycznej i kartografii. W latach 1930–1931 odbył służbę wojskową w Jarocinie, gdzie uzyskał stopnień podporucznika. Od 1931 pracował na Uniwersytecie Poznańskim jako starszy asystent w Instytucie Geografii, od 1935 jako docent geografii fizycznej na wydziale matematyczno-przyrodniczym. Podróżował w celach naukowych do Niemiec, Francji, Szwajcarii, Bułgarii, Turcji. Uczestniczył w międzynarodowych kongresach geograficznych w Wiedniu (1935), Sofii (1936), Amsterdamie (1938)[2]. Sekretarz komitetu geograficznego Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Poznaniu, sekretarz Towarzystwa Geograficznego w Poznaniu, współpracownik komitetu geograficznego Polskiej Akademii Umiejętności, członek Międzynarodowej Unii Badań Czwartorzędu w Wiedniu[2].
W momencie wybuchu II wojny światowej został zmobilizowany i wcielony jako oficer ordynansowy do dowództwa 17. Dywizji Piechoty, która wchodziła w skład Armii „Poznań”. Brał udział w bitwie nad Bzurą. 17 września 1939 trafił do niewoli niemieckiej. Znalazł się w Oflagu II A Prenzlau (nr jeniecki 1196)[3], na przełomie 1943/44 w Gross Born. W tym okresie prowadził wykłady dla współtowarzyszy, które stały się podstawami wydanego po wojnie podręcznika „Siatki kartograficzne” (1951)[4].
Po wyzwoleniu, od września 1945 do połowy 1946 przebywał w Belgii, gdzie prowadził zajęcia dla polskich studentów na uniwersytetach w Brukseli i Leuven. Po powrocie do kraju, od 1946 do emerytury w 1976 kierował katedrą (później zakładem) geografii fizycznej Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. W 1948 uzyskał tytuł profesora nadzwyczajnego, a w 1956 – profesora zwyczajnego UMK w Toruniu. W latach 1948–1949 pełnił również funkcję dyrektora Regionalnej Dyrekcji Planowania Przestrzennego w Bydgoszczy[1].
Doktor honoris causa uniwersytetów im. Adama Mickiewicza z 1983 i Mikołaja Kopernika w Toruniu z tegoż roku[5]. Członek Honorowy Polskiego Towarzystwa Geograficznego od 1965[6]. Członek korespondent (od 1969), członek rzeczywisty (od 1980) Polskiej Akademii Nauk[7] Członek Polskiego Towarzystwa Geologicznego[8].
Był mężem Margrity z Krzewińskich (1912–1998).
Zmarł 19 czerwca 1986 w Toruniu. Spoczywa, razem z żoną, na Centralnym Cmentarzu Komunalnym w Toruniu (sektor IVB1_5-1-1)[9].
Ordery i odznaczenia
Upamiętnienie
Dla uczczenia pamięci prof. R. Galona audytorium nr 104, znajdujące się na parterze gmachu Wydziału Biologii i Ochrony Środowiska oraz Wydziału Nauk o Ziemi UMK w Toruniu, zlokalizowanego przy ul. Lwowskiej, nazwano jego imieniem.
27 lipca 2000 Rada Miasta Torunia upamiętniła zasługi R. Galona nazywając jego imieniem jedną z ulic na Podgórzu.
Wybrane prace
- Rajmund Galon (red.), 1967. Czwartorzęd Polski – studium zbiorowe; red. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
- Rajmund Galon (red.), 1972. Geomorfologia Polski. PWN.
- Rajmund Galon (red.), 1977. Contributions to Glacial Morphology of the Scandinavian Ice Sheet. Zeitschrift fur Geomorphologie, Suplementband, 27.
Przypisy
- ↑ a b c d e f g h KarolinaK. Syrocka KarolinaK., Pamięci profesora Rajmunda Galona [online], docplayer.pl [dostęp 2021-07-18] .
- ↑ a b c d Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest? Uzupełnienia i sprostowania. Warszawa: 1939, s. 80–81. [dostęp 2021-07-18].
- ↑ PiotrP. Kożuchowski PiotrP., Oflag II A Prenzlau (1939–1941). Lista jeniecka [online] [dostęp 2021-07-18] .
- ↑ Profesor Rajmund Galon – geograf trzech teatrów
- ↑ Doktorzy honoris causa UMK. umk.pl. [dostęp 2011-02-25].
- ↑ a b c Odznaczenia Oddział Toruński Polskiego Towarzystwa Geograficznego [dostęp 2021-07-18].
- ↑ Członkowie PAN: Skorowidz
- ↑ Lista członków Polskiego Towarzystwa Geologicznego, stan na 31 stycznia 1971, Rocznik Polskiego Towarzystwa Geologicznego Tom XL-1970, Z. 3-4, Kraków 1971
- ↑ Cmentarze Komunalne w Toruniu - wyszukiwarka osób pochowanych [online], torun.grobonet.com [dostęp 2021-07-18] .
- ↑ M.P. z 1954 r. nr 112, poz. 1588 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w pracy naukowej i dydaktycznej”.
Bibliografia
- Andrzej Lisicki, Rajmund Galon, [w:] Słownik biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, Suplement I (pod redakcją Zbigniewa Nowaka), Gdańskie Towarzystwo Naukowe, Gdańsk 1998.
- Pracownicy nauki i dydaktyki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika 1945–1994. Materiały do biografii (pod redakcją Sławomira Kalembki), Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. Toruń 1995.
- Andrzej Śródka, Uczeni polscy XIX i XX stulecia, tom I: A-G, Agencja Wydawnicza „Aries”, Warszawa 1994.
Identyfikatory zewnętrzne:
