Ze względu na swe parametry techniczne nazywana była sprzętem wojskowym tzw. II generacji w odróżnieniu od radiostacji dwuwstęgowych starego parku.
Radiostacja jednowstęgowa UKF R-137B na samochodzie Star-660
Wersje radiostacji:
R-137 – zakupione (lata 60./70. XX w.) z ZSRR, na podwoziu ZiŁ-157 lub później ZiŁ-131,
R-137B – produkowane przez ZE-WAREL w Warszawie (1974-1975) na podwoziu Star 660,
R-137BZ – wersje zmodernizowane, produkowane przez ZE-WAREL w Warszawie na podwoziu Star 266,
R-137T – produkowane przez ZE-WAREL, na podwoziu transportera MT-LB (na wyposażeniu od 1987 roku)[1]
Przeznaczenie
Radiostacja umożliwiała utrzymywania łączności w paśmie UKF będąc w ruchu i podczas postoju. Po uzupełnieniu pulpitu radiostacji panelem wykonawczym zdalnego sterowania (PWZS) i po zaprogramowaniu i nastrojeniu nadajnika i odbiornika mogła być zdalnie sterowana. Realizowane mogło to być z panelu dyspozycyjnego zdalnego sterowania (PDZS) z odległego elementu łączności, np. aparatowni radioodbiorczej poprzez kabel względnie radiolinię w kanale telefonicznym lub telegraficznym. Pierwowzorem tego systemu był rosyjski zestaw urządzeń zwany Distancja-1 (ДИСТАНЦЯ-1).
Możliwość wykorzystania praktycznego pełnego zdalnego sterowania zaprogramowanej wcześniej radiostacji była możliwa z chwilą wdrożenia systemu zautomatyzowanej linii radiowej (ZLR) na bazie nowej aparatowni radioodbiorczej ARO KU-10.
prądnica (tzw. SOM -samochodowy odbiór mocy) GAB-8-3/400
urządzenie filtrowentylacyjne UFWA-12
ogrzewacz spalinowy nadwozia
Oryginalna wersja rosyjska radiostacji posiadała dalekopis taśmowy ST-35, ogrzewacz elektryczny zamiast spalinowego i automatyczny klucz Morse’a z klawiaturą P-010.
Dane taktyczno-techniczne
Ogólne
Zasięg w zależności od użytej anteny:
w ruchu (antena pręt 3 m) – do 30 km
podczas postoju (antena wibrator objętościowy) – 50–70 km
podczas postoju (antena półromb pionowy) – do 150 km
Maksymalny zasięg uzależniony był od warunków propagacji (pora dnia) i ukształtowania terenu.
Zasilanie
sieć jednofazowa 220 V, 50 Hz (PAB-2) – tylko urządzenia odbiorcze
sieć trójfazowa 3 × 380 V lub 3 × 220 V, 50 Hz
zespół spalinowy AB-4 (4 kW, 3 × 220 V)
prądnica GAB-8 (8 kW, 3 × 380 V)
Radiostacja wyposażona była w układ automatycznego wyłączenia sieci (AWS). Jego działanie oparte było na porównaniu potencjału nadwozia z dodatkowym kołkiem uziemiającym oddalonym od radiostacji do 25 m. W przypadku pojawienia się napięcia przewyższającego 24 V (dawna wartość napięcia bezpiecznego), następowało odłączenie zewnętrznego napięcia zasilającego od aparatury.
kluczem telegraficznym z pulpitu radiostacji lub urządzenia wynośnego
z mikrofonu z pulpitu radiostacji, z urządzenia wynośnego lub z kabiny kierowcy
dalekopisem z radiostacji lub z innych aparatowni telegraficznych
z oddalonego na odległość do 800 m polowego aparatu telefonicznego
poprzez kanały radiolinii R-405 w kanale telefonicznym lub telegraficznym
poprzez telefoniczne urządzenie utajniające z radiostacji lub oddalonego aparatu
z innych telefonicznych lub telegraficznych aparatowni
Rodzaje emisji:
praca telegraficzna z manipulacją amplitudy (A1)
praca telegraficzna z manipulacją częstotliwości jedno lub dwukanałowa z różnymi przesuwami (F1-125, F1-250, F1-500, F6-250)
praca telefoniczna dwuwstęgowa z pełną lub ograniczoną falą nośną (A9A)
praca telefoniczna jednowstęgowa w górnej lub dolnej wstędze bocznej z różnymi poziomami fali nośnej (A3J, A3A, A3H)
praca telefoniczna jednowstęgowa z niezależnymi wstęgami bocznymi (różna informacja)(A3BJ, A3BA)
praca telefoniczna z modulacją częstotliwości (F3)
W nawiasach symbole emisji radiowych według starych oznaczeń.
Nadajnik
Nadajnik radiostacji R-137B
Elementy składowe nadajnika
Tetroda nadawcza Q-1P
wzmacniacz mocy WM-6 (lampa Q-1P lub GU-42)
sprzęgacz antenowy SA-7
przełącznik wysokiej częstotliwości PWCz-15
wzbudnik nadajnika
panel rodzajów pracy W-1
panel poziomów W-2
syntezer częstotliwości 1-0M
zasilacz wzbudnika W-4
zasilacz niskich napięć ZWM-50/N
zasilacz wysokiego napięcia ZWM-50/W
Parametry nadajnika:
moc nadajnika ≥ 800 W
zakres częstotliwości 20 – 59,9999 MHz
siatka częstotliwości ustalonych co 100 Hz
stabilność częstotliwości 10−8 Hz/Hz
uzyskana poprzez automatyczną syntezę częstotliwości
pamięć mechaniczna 10 fal nadawczych
czas zmiany przygotowanej fali do 1,5 min
strojenie wzbudnika elektroniczne, wzmacniacza mocy i sprzęgacza antenowego – ręczne
istniała możliwość strojenia dopasowania do anteny bez promieniowania (tzw. „ciche strojenie”)
sprawność energetyczna około 25%. Uwarunkowane to było koniecznością pracy lampy mocy w klasie „A”. Wzmacniacz mocy musiał mieć charakterystykę liniową aby nie zniekształcać wytworzonych we wzbudniku emisji telefonicznych.
Istota pamięci ustawienia pokręteł regulacyjnych we wzmacniaczu mocy i sprzęgaczu antenowym polegała na sprzężeniu ich z tzw. mechanizmami BMZ (zapadkowymi blokami mechanicznego zapamiętywania). Wybór (z pulpitu radiostacji lub zdalny) danej, wcześniej nastrojonej częstotliwości powodował załączanie się elektrycznych napędów i odszukanie zapamiętanego położenia.
Anteny nadawcze:
antena prętowa 3 m (praca w ruchu)
antena półromb pionowy (na maszcie 12 m)
antena wibrator objętościowy (12 m)
Odbiornik R-155U
Elementy składowe:
panel podstawowy 2-1M
panel konwertera 0-2
syntezer częstotliwości 1-0M
zasilacz odbiornika 3-0M
panel telefoniczny 4-0M
panel telegraficzny 5-0M
panel wyjść liniowych 9-0M
Parametry odbiornika:
zakres częstotliwości 1,5 – 59,999 MHz
siatka częstotliwości co 100 Hz
stabilność częstotliwości
dobowa 2,5 × 10−8 Hz/Hz
miesięczna 1,2 × 10−7 Hz/Hz
uzyskana poprzez automatyczną syntezę częstotliwości
Istota pamięci zaprogramowanych częstotliwości odbiorczych w odbiorniku R-155U, polegała na wyborze danej dekadowo zaprogramowanej częstotliwości na polach pamięci. Wywoływało to zaprogramowanie częstotliwości syntezera i ruszenie przestrajanej silnikiem elektrycznym pierwszej heterodyny. Gdy osiągnęła ona odpowiednią dla danej fali wartość, następowało zatrzymanie się napędów i precyzyjne dostrojenie się elektroniczne. Etapem ostatnim (dla częstotliwości wyższych od 30 MHz) było ruszenie napędów heterodyny konwerera i jego zatrzymanie z chwilą pojawienia się w torze odbiorczym sygnału użytecznego.
Anteny odbiorcze:
antena prętowa 4 m (praca w ruchu)
antena półromb pionowy (na maszcie 12 m)
antena wibrator objętościowy (na maszcie 12 m)
Przypisy
↑Praca zbiorowa pod kier. Jerzego Paszkowskiego: Technika Wojska Polskiego. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona, 1998, s. 99. ISBN 83-11-08889-6.
Bibliografia
RADIOSTACJA R-137. Opis techniczny i instrukcja eksploatacji. (wydawn. rosyjskie: РАДИОСТАНЦИЯ Р-137 Техническое описание и инструкция по эксплуатации.)
