Quid (encyklopedia)

Quid
Ilustracja
Typ utworu

encyklopedia

Wydanie oryginalne
Miejsce wydania

Francja

Język

francuski

Data wydania

marzec 1963
(pierwsze wydanie)
2007
(ostatnie wydanie)

Wydawca

Plon (1963–1974)
Éditions Robert Laffont (1975-2007)

Quid – francuska encyklopedia założona w 1963 roku przez Dominique’a Frémy’ego. Publikowana początkowo przez Plon (1963–1974), a następnie przez Éditions Robert Laffont (1975-2007)[1], była jedną z najbardziej popularnych encyklopedii we Francji. Prace nad 45. edycją encyklopedii odwołano w lutym 2008 roku, uzasadniając to spadkiem sprzedaży, spowodowanym przez upowszechnienie Wikipedii we Francji[2].

Pierwsze wydanie encyklopedii Quid, której motto brzmiało: „wszystko o wszystkim ... od razu” (fr. „tout sur tout... tout de suite”), ukazało się w marcu 1963 roku[3]. Odniosła ona wielki sukces wydawniczy – do 2007 roku (data ostatniego wydania w wersji papierowej) ukazało się 44 edycji, a ich łączny nakład wyniósł ok. 14 mln egzemplarzy[4][2]. Encyklopedia stanowiła swoistego rodzaju novum. W przeciwieństwie do konkurencji (Encyklopedii Britannica, czy też encyklopedii Larousse'a) cała encyklopedia stanowiła jeden tom, a ponadto była bogata w szczegóły. Aby zmieścić tak dużą ilość informacji na jednej stronie (do 1000 liczb, dat lub miejsc) stosowano bardzo lakoniczną formę oraz, nierzadko, bardzo specyficzne skróty. Kompaktowa, niedroga encyklopedia o bogactwie detali, które jednocześnie nie rozpraszały czytelnika, stała się bardzo szybko bestsellerem[5].

Pierwsze wydanie encyklopedii Quid nie było dużym sukcesem. Licząca 600 stron książka, wydana w miękkiej oprawie, w formacie 10/18, ukazała się w nakładzie 60 tys. egzemplarzy, przy czym jednostkowy koszt wynosił 9,5 franków[1]. Od tego czasu sprzedaż rosła. Bardzo duża liczba egzemplarzy encyklopedii znalazła odbiorców w 1986 roku (440 tys.)[3]. W latach 90. sprzedaż oscylowała w granicach 300–400 tys. sztuk. Wydanie jubileuszowe encyklopedii z 2000 roku było rekordowe – zakupiło ją wówczas niemal 500 tys. osób[1]. W 2006 roku sprzedaż spadła poniżej 150 tys. egzemplarzy. Rok później nabywców znalazło niewiele ponad 100 tys. książek[2]. W szczytowym okresie rozwoju przy przygotowywaniu encyklopedii pracowało 30 osób, zatrudnionych na pełnych etatach oraz 12 tys. współpracowników na całym świecie[3]. Ostatnie, 44. wydanie encyklopedii z 2007 roku liczyło 2176 stron oraz 120 rozdziałów. W książce zgromadzono 2,5 mln faktów posegregowanych na 650 tematów. Cena tej edycji wynosiła 32 euro (24 funty)[2].

Od samego początku było to przedsięwzięcie rodzinne. Od 1963 roku w tworzenie encyklopedii zaangażowana była żona Dominique’a – Michèle[3]. Po ukończeniu w 1997 roku przez ich syna Fabrice’a prestiżowej szkoły biznesowej HEC Paris, to on stanął na czele Quida[5]. Po zamknięciu wersji papierowej w 2007 roku, przez pewien czas, encyklopedia była dostępna w internecie pod adresem quid.fr.

Kontrowersje

6 lipca 2005 Stowarzyszenie encyklopedii Quid i Robert Laffont zostali skazani przez Trybunał Najwyższej Instancji w Paryżu (zobowiązano ich do zapłacenia symbolicznego 1 euro odszkodowania), a następnie 7 marca 2007 roku uniewinnieni przez Sąd Apelacyjny w Paryżu. Bezpośrednią przyczyną procesu sądowego i wyroku była prezentacja ludobójstwa Ormian w 1915 roku w edycjach encyklopedii z lat 2002, 2003 i 2004, która przedstawiała je nie tylko z punktu widzenia Armenii, ale i Turcji. Trybunał Najwyższej Instancji w Paryżu uznał encyklopedyczny zapis jako wypełniający znamiona negacji ludobójstwa Ormian; Sąd Apelacyjny w Paryżu był odmiennego zdania uznając, że „sama relacja także rewizjonistów” nie może być powodem do pociągnięcia do odpowiedzialności za zaprzeczanie ludobójstwu Ormian[6]. Francja oficjalnie od 2001 roku podziela stanowisko Armenii w sprawie spojrzenia na prześladowania mniejszości ormiańskiej w Turcji w drugiej dekadzie XX wieku. 29 stycznia 2001 roku parlament francuski uznał eksterminację Ormian za ludobójstwo[7]. W kolejnych latach Republika Francuska utrzymała tę linię orzeczniczą[8][9][a].

W latach 2001 i 2002 redagujący encyklopedię Quid byli oskarżani za to, że bez zamieszczenia komentarza w artykule o Auschwitz wspomnieli o „oszacowaniu” negacjonisty Holocaustu Roberta Faurissona, który niemal dziesięciokrotnie zaniża liczbę ofiar obozu zagłady w stosunku do szacunków powszechnie akceptowanych przez większość historyków[10][11][12][13]. Złożona przez redaktorów obietnica usunięcia tych danych w kolejnej edycji (z 2003 roku) nie została dotrzymana[14][15]. Dane te zostały dopiero usunięte w wydaniu encyklopedii z 2004 roku[16].

Uwagi

  1. W 2006 (ta ustawa została ostatecznie odrzucona przez francuski Senat) oraz 22 grudnia 2011 roku francuskie Zgromadzenie Narodowe uchwaliło ustawę przewidującą grzywny i kary więzienia za negowanie ludobójstwa Ormian, jakiego dopuścili się Turcy w latach 1915-1917. 23 stycznia 2012 roku francuski Senat zatwierdził tę ustawę. Zakłada ona rok więzienia i 45 tys. euro grzywny za każde publiczne negowanie ludobójstwa Ormian.

Przypisy

  1. a b c Alain Beuve-Méry: Victime d'Internet, le „Quid” est suspendu. lemonde.fr, 17 stycznia 2008. [dostęp 2016-11-19]. (fr.).
  2. a b c d John Lichfield: France's favourite encyclopaedia falls victim to Wikipedia. independent.co.uk, 20 lutego 2008. [dostęp 2016-11-19]. (ang.).
  3. a b c d Alain Beuve-Méry: Dominique Frémy, le père du „Quid”. lemonde.fr, 7 lutego 2008. [dostęp 2016-11-19]. (fr.).
  4. Dominique FRÉMY. avis-de-deces.com. [dostęp 2016-11-19]. (fr.).
  5. a b Ivan Letessier: Cette fois, le Quid est cuit. capital.fr, 2 maja 2008 / 23 stycznia 2014. [dostęp 2016-11-19]. (fr.).
  6. Revue de Presse - Le Quid n'a pas nié le génocide arménien. collectifvan.org, 2 maja 2008 / 8 marca 2007. [dostęp 2016-11-20]. (fr.).
  7. Loi n°2001-70 du 29 janvier 2001 relative à la reconnaissance du génocide arménien de 1915. assemblee-nationale.fr, 30 stycznia 2001. [dostęp 2016-11-20]. (fr.).
  8. Więzienie za negowanie ludobójstwa Ormian. gosc.pl, 22 grudnia 2011. [dostęp 2016-11-20].
  9. Turcja oburzona francuską ustawą o ludobójstwie Ormian. euroislam.pl, 24 stycznia 2012. [dostęp 2016-11-20].
  10. Gilles Karmasyn: Le Quid sur les négationnistes: complaisance et camouflages. phdn.org. [dostęp 2016-11-20]. (fr.).
  11. Le Quid attaqué pour avoir cité la thèse négationniste de M. Faurisson. „Le Monde”, 19 grudnia 2001. 
  12. Négationnisme: accord avec l'encyclopédie Quid et les éditions Robert Laffont, attaquées pour avoir mentionné les comptes de Robert Faurisson. „Le Monde”, 24 grudnia 2001. 
  13. Reju Reju. Le “Quid” épinglé par la justice. „La Croix”, 31 października 2002. 
  14. AFP - Victimes d'Auschwitz: rejet de la demande de retrait de la vente du Quid 2003. matisson.com. [dostęp 2016-11-20]. (fr.).
  15. Gilles Karmasyn: Quand le Quid est infiltré par un négationniste. phdn.org. [dostęp 2016-11-20]. (fr.).
  16. Gilles Karmasyn: Quid 2004. Le scandale continue. phdn.org. [dostęp 2016-11-20]. (fr.).