PROFILPELAJAR.COM

Przyrząd rozpoznania chemicznego PChR-46 (PChR-32) – przyrząd rozpoznania bojowych środków trujących używany w ludowym Wojsku Polskim.

Charakterystyka PChR-32

Przyrząd rozpoznania chemicznego PChR-32 znajdował się między innymi na wyposażeniu oddziałów formowanych w 1943 w Związku Radzieckim. Był przeznaczony do identyfikacji środków trujących w powietrzu, w terenie, na sprzęcie bojowym i wyposażeniu, w produktach żywnościowych i paszy oraz na innych przedmiotach. Zabarwienie wypełniaczy rurek wskaźnikowych, po przepompowaniu przez nie powietrza oraz rozbiciu ampułek z odczynnikami porównywano z odpowiednimi wzorcami^[1].

Składał się z^[1]

korpusu metalowego z pokrywą,
taśmy nośnej i biodrowej,
pompki ręcznej,
kasetek papierowych z rurkami wskaźnikowymi,
wyposażenia pomocniczego:
- latarka,
- łopatka do pobierania próbek,
- słoiki na próbki,
- filtry przeciwdymne,
- kapturki ochronne,
- przebijak do ampułek,
- taśma do oznakowania terenu skażonego.

Charakterystyka PChR-46

PChR-46 był przyrządem przeznaczonym do wykrywania środków trujących na sprzęcie bojowym i ekwipunku, na produktach żywnościowych i paszy oraz innych przedmiotach. Produkowany na licencji radzieckiej znalazł się w wyposażeniu pododdziałów i oddziałów Wojska Polskiego^[a] na początku lat pięćdziesiątych^[2] i wypierał generację tego typu sprzętu będącą w użyciu od czasu drugiej wojny światowej – PChR-32^[3].

Obsługa PChR-46 sprowadzała się do przepompowywania powietrza przez rurki wskaźnikowe przeznaczone do wykrywania określonych środków trujących i reakcji chemicznej pomiędzy środkiem trującym i odczynnikiem chemicznym znajdującym się w rurce wskaźnikowej. Barwne produkty reakcji chemicznej porównane z wzorcami świadczyły o obecności danego środka trującego i orientacyjnie o jego stężeniu^[4]. W praktyce chemik-zwiadowca mógł go wykorzystać w sytuacji, gdy wykrył w otoczeniu oznaki wskazujące na możliwość użycia przez przeciwnika broni chemicznej. Były to zatem działania często spóźnione^[5].

Budowa przyrządu

W skład przyrządu wchodziły^[3]:

Korpus metalowy z pokrywą: Służył do przenoszenia w położeniu marszowym i do umocowania wszystkich części składowych przyrządu.
Pompka ręczna: Tłokowa pompka służyła do przepompowywania badanego powietrza przez rurkę wskaźnikową^[b]. W pompce znajdował się przebijak do ampułek umieszczonych w rurkach wskaźnikowych. W położeniu marszowym pompka znajdowała się w futerale, który był umieszczony w korpusie przyrządu^[2].
Kasety papierowe z rurkami wskaźnikowymi: W przyrządzie znajdowało się siedem kasetek z rurkami wskaźnikowymi umożliwiającymi wykrycie iperytu siarkowego, iperytu azotowego, cyjanowodoru, fosgenu i difosgenu, chloroacetofenonu i bromocyjanku benzalu oraz adamsytu. Na jej czołowej stronie znajdował się wzorzec^[c] przedstawiający zmianę koloru substancji wypełniającej rurkę pod działaniem środka trującego. Jedna kasetka zawierała 10 rurek wskaźnikowych o jednakowym oznakowaniu i przeznaczonych do wykrywania poszczególnych rodzajów środków trujących^[2].
Inne wyposażenie: Na wyposażeniu przyrządu znajdowały się też między innymi: filtry przeciwdymne, słoiki na próbki, nasadki do pompki, kapturki ochronne, przebijaki do ampułek, łopatka do pobierania próbek, latarka, blok meldunkowy, a także taśma do oznaczania terenu skażonego^[2].

Ukompletowanie przyrządów w rurki wskaźnikowe

Typ	Oznakowanie	Rodzaj środka trującego
PChR-32^[3]	Jeden czerwony pierścień	Iperyt siarkowy
	Dwa brązowe pierścienie	Iperyt azotowy
	Jeden niebieski pierścień	Fosgen, difosgen
	Jeden czarny pierścień	Cyjanowodór
	Jeden żółty pierścień	Arsenowodór
	Jeden zielony pierścień	Chlorocyjan
PChR-46^[3]	Jeden żółty pierścień	Iperyt siarkowy
	Dwa żółte pierścienie	Iperyt azotowy
	Trzy żółte pierścienie	Luizyt
	Jeden zielony pierścień	Fosgen i difosgen
	Dwa zielone pierścienie	Chlorocyjan i fosgenoksym
	Jeden biały pierścień	Chloroacetofenon
	Dwa białe pierścienie	Adamsyt

Uwagi

↑ Przyrządy PChR-46 były na wyposażeniu każdej kompanii (baterii) Wojska Polskiego oraz w wyposażeniu pododdziałów rozpoznania skażeń wojsk obrony przeciwchemicznej.
↑ Przy 40–50 ruchach pompki na minutę przepompowywano przez rurkę wskaźnikową 2–3 m³ powietrza.
↑ Na wzorcu podany był też sposób posługiwania się rurkami wskaźnikowymi.

Przypisy

↑ ^a ^b Nowak 2001 ↓, s. 56.
↑ ^a ^b ^c ^d Nowak 2001 ↓, s. 86.
↑ ^a ^b ^c ^d Nowak 2001 ↓, s. 141.
↑ Nowak 2001 ↓, s. 86–87.
↑ Nowak 2001 ↓, s. 187.

Bibliografia

Ireneusz Nowak: Wybrane problemy historii polskiej techniki wojskowej XX wieku. Sprzęt i środki wojsk chemicznych. T. 2. Warszawa: Akademia Obrony Narodowej, 2001. ISBN 83-88062-81-6.